Phát biểu của ông Voda được đưa ra trong bối cảnh ngày 13-12 vừa qua, Quốc hội Moldova đã bỏ phiếu áp đặt tình trạng khẩn cấp trên toàn quốc trong vòng 60 ngày, bắt đầu từ ngày 16-12-2024, do nguồn cung khí đốt từ Nga dự kiến sẽ bị cắt từ đầu năm sau.

Moldova tiếp nhận khí đốt tự nhiên của Nga qua Ukraine, theo hợp đồng 5 năm với tập đoàn khí đốt Gazprom. Hợp đồng này sẽ hết hạn vào ngày 31-12 tới. Ukraine đã tuyên bố sẽ không gia hạn hợp đồng vận chuyển khí đốt. Điều này đồng nghĩa dòng chảy khí đốt từ Nga qua Ukraine sẽ giảm xuống mức 0 từ ngày 1-1-2025, bất chấp những lo ngại từ các quốc gia châu Âu vẫn tiếp tục phụ thuộc vào nguồn cung năng lượng từ Nga.

Chính phủ Moldova hiểu rõ Ukraine khó có thể đồng ý tiếp tục gia hạn hợp đồng quá cảnh khí đốt chỉ vì Moldova. Bởi vậy, việc ban bố tình trạng khẩn cấp sẽ cho phép chính phủ nước này phản ứng nhanh chóng trong việc tìm nguồn cung thay thế và hạn chế xuất khẩu năng lượng. Theo dự báo của Chính phủ Moldova, khi nguồn cung khí đốt từ Nga không còn nữa, một cuộc khủng hoảng năng lượng có thể sẽ xảy ra, kéo theo tình trạng thiếu điện trong mùa đông. Một ủy ban đặc biệt đã được khẩn trương thành lập nhằm tìm biện pháp để quản lý "những rủi ro sắp xảy ra" nếu nhà máy điện Kuciurgan-nhà máy điện lớn nhất nước này ở khu vực Transnistria-không còn nhận được khí đốt từ Nga, theo Euronews.

Nhân viên làm việc tại nhà máy phân phối khí đốt Chisinau-1 của công ty năng lượng Moldovatransgaz tại Chisinau, Moldova. Ảnh: Reuters 

Dự kiến, với tình trạng thiếu hụt nguồn cung năng lượng, Chính phủ Moldova sẽ triển khai kế hoạch tăng giá điện hoặc thậm chí là cắt điện để tiết kiệm năng lượng. Nhiều khả năng nước này sẽ phải nhập khẩu điện từ Romania để đáp ứng nhu cầu vào giai đoạn cao điểm, dù rằng giá nhập khẩu điện thường cao và rất biến động vì phụ thuộc vào điều kiện thời tiết và nhu cầu của thị trường.

Dẫu vậy, Người phát ngôn Chính phủ Moldova, ông Voda, lập luận quốc gia Đông Âu này không nên sợ mất nguồn cung năng lượng từ Nga. Ông khẳng định mọi thứ đều đang diễn ra theo đúng kế hoạch. "Thậm chí việc giá điện có khả năng tăng cao cũng là cái giá của tự do, điều mà chúng ta đã nói đến trong 30 năm qua", ông Voda cho biết. Theo ông, Moldova đã làm rất nhiều để bảo đảm an ninh năng lượng trong giai đoạn vừa qua và họ nên tiếp tục làm như vậy mà không cần phụ thuộc vào Nga.

Moldova-quốc gia với dân số 3 triệu người, nằm giữa Romania và Ukraine-đã luôn bị giằng xé giữa Đông và Tây, giữa một bên thân phương Tây và một bên thân Nga. Kể từ năm 2020, khi Tổng thống thân phương Tây Maia Sandu lên nắm quyền tại Moldova, quốc gia này bắt đầu theo đuổi một lộ trình quay lưng với Moscow. Chính phủ của bà Sandu ủng hộ việc hội nhập chặt chẽ hơn với phương Tây, bao gồm thúc đẩy tư cách thành viên Liên minh châu Âu (EU) và Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) cho Moldova. Bên cạnh đó, dưới sự dẫn dắt của bà Sandu, Moldova đã phản đối mạnh mẽ chiến dịch quân sự đặc biệt của Nga tại Ukraine.

Cũng như hầu hết các quốc gia châu Âu khác, Moldova hiện đang phải gánh chịu những tác động từ xung đột Nga-Ukraine. Những cơn gió ngược kinh tế do xung đột tại Ukraine dẫn đến sự gián đoạn trong chuỗi cung ứng và gia tăng lạm phát tại Moldova, ảnh hưởng tới đời sống người dân nước này. Thậm chí cách đây vài ngày, Bộ Ngoại giao Nga còn cáo buộc NATO đang theo đuổi các nỗ lực biến Moldova thành trung tâm hậu cần để tiếp tế cho quân đội Ukraine và tìm cách đưa cơ sở hạ tầng quân sự của liên minh này đến gần Nga hơn. Nếu điều này thực sự xảy ra, Moldova không chỉ còn ở vị trí bị giằng xé giữa Đông và Tây mà thực sự sẽ trở thành một phần của phương Tây đối đầu với Nga. Lúc đó, chắc hẳn “cái giá của tự do” mà Chính phủ nước này theo đuổi không chỉ dừng lại ở nguy cơ khủng hoảng năng lượng hay chi phí sinh hoạt tăng cao mà thậm chí còn có thể sẽ là một cuộc khủng hoảng nhân đạo hoặc hơn thế nữa.

NGỌC HÂN

* Mời bạn đọc vào chuyên mục Quốc tế xem các tin, bài liên quan.