QĐND - Xử lý nợ xấu đang là vấn đề trọng yếu của nền kinh tế Việt Nam. Có người ví nó như một "cục máu đông" làm tắc nghẽn nền kinh tế. Nhưng các chuyên gia đều cho rằng, xử lý nợ xấu cần một quá trình, không thể tiến hành vội vàng, và công việc này phức tạp hơn dự tính ban đầu rất nhiều.

Định chế, phương án nào để xử lý nợ xấu?

Tiến sĩ Võ Trí Thành, Phó viện trưởng Viện Nghiên cứu Quản lý Kinh tế Trung ương, cho rằng, việc yêu cầu đến năm 2015 các tập đoàn, tổng công ty nhà nước phải thoái xong vốn đầu tư ngoài ngành, song song với việc xử lý nợ xấu của ngành ngân hàng đang là nhiệm vụ khó. Thực tế cho thấy, việc xử lý nợ xấu của ngân hàng và của các doanh nghiệp nhà nước đang gặp rất nhiều vướng mắc.

Sản xuất tại Công ty TNHH một thành viên Giày vải Thượng Đình (Hà Nội). Ảnh: TTXVN

Ông Võ Trí Thành cho rằng, để giải quyết ổn thỏa vấn đề nợ xấu, các quốc gia thường mất ít nhất từ 4 năm đến 5 năm. "Hiện nay, vẫn chưa thống nhất được định chế tài chính, phương án để giải quyết nợ xấu. Định chế tài chính để xử lý nợ xấu phải có đủ cơ sở pháp lý, phải được quyền tổng điều tra, rà soát mọi văn bản liên quan đến xử lý, dịch chuyển tài sản" - ông Thành phân tích. 

Theo Tiến sĩ Nguyễn Đức Thành, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Kinh tế và Chính sách, Trường Đại học Kinh tế (Đại học Quốc gia Hà Nội), muốn xây dựng được định chế tài chính xử lý nợ xấu, có thể phải mất tới 6 tháng, rồi lại phải mất từ 1 đến 2 năm để làm rõ thực trạng tài chính của doanh nghiệp, ngân hàng và những vấn đề liên quan. “Hiện nay vẫn chưa làm rõ được tầm vóc của cơ quan xử lý nợ xấu sẽ như thế nào, sẽ thuộc Bộ Tài chính hay thuộc Quốc hội? Rõ ràng là cơ quan ấy phải có quyền lực đủ mạnh, do nợ xấu liên quan tới nhiều doanh nghiệp, tập đoàn kinh tế nhà nước” - ông Nguyễn Đức Thành nhận định.

Ông Dương Thanh Hiền, Phó tổng giám đốc Công ty Mua bán nợ và xử lý tài sản tồn đọng của doanh nghiệp (DATC), cho rằng, việc thành lập Công ty Mua bán nợ quốc gia nếu nhanh cũng sẽ mất đến hai năm. Do đó, nên giao việc mua nợ xấu cho DATC. Nhưng cơ chế pháp lý cho DATC hiện còn yếu, vì thế cần tạo thêm cơ chế mạnh hơn, thoáng hơn cho công ty này. "Hiện DATC là công ty mua nợ của doanh nghiệp nhà nước nhiều nhất, nhưng điều lệ, quy chế tài chính của DATC hơn 8 năm nay vẫn là quy chế tạm thời”, ông Hiền nói.

Có những chính sách hỗ trợ doanh nghiệp trong việc giải phóng hàng tồn kho là biện pháp tốt để xử lý nợ xấu hiện nay. Ảnh: Như Ý

Vẫn theo ông Dương Thanh Hiền, nợ xấu của ngân hàng và doanh nghiệp nhà nước không thể tách rời nhau. Ngân hàng Nhà nước hiện có đề án tái cơ cấu hệ thống ngân hàng, Bộ Tài chính có đề án tái cơ cấu các doanh nghiệp nhà nước. Hai đề án song song, nhưng nợ xấu của hai khối ngân hàng và doanh nghiệp nhà nước là hai vấn đề gắn với nhau, không thể tách rời.

Có ý kiến cho rằng, nếu để các ngân hàng tự trích lập dự phòng từ nguồn lợi nhuận hằng năm để xử lý nợ xấu thì phải mất ít nhất từ 7 năm đến 10 năm và cũng khó xử lý được dứt điểm. Nếu thành lập Công ty Mua bán nợ quốc gia hoặc nâng cấp Công ty Mua bán nợ và xử lý tài sản tồn đọng của doanh nghiệp thì phải có nguồn tài chính từ Nhà nước. 

Lo ngại những tác động từ nhóm lợi ích  

Tiến sĩ Võ Trí Thành nhận định rằng, để tái cơ cấu nền kinh tế, trong đó có việc xử lý nợ xấu ngân hàng có hai thách thức lớn đặt ra. Thứ nhất, phải đổi mới tư duy, đổi mới cách nghĩ về vai trò của Nhà nước, vai trò của đầu tư công. Thứ hai, việc tổ chức thực hiện phải khoa học, phải vượt qua được vấn đề lợi ích nhóm, đặc biệt là những nhóm lợi ích siêu lợi nhuận, liên quan tới những dòng tiền lớn.

Chuyên gia kinh tế Ngô Trí Long cho rằng, cần phải lường trước nguy cơ nhóm lợi ích ngân hàng tìm cách đẩy nợ xấu cho công ty mua bán nợ để thu hồi vốn đang xuống giá. “Ngân sách nhà nước có nguy cơ sẽ phải đứng ra gánh hậu quả thay các đại gia” - ông Long nói.

Theo Tiến sĩ Võ Trí Thành, hiện có không ít những tác động "ngoài nguyên lý kinh tế" ảnh hưởng đến sự phát triển của nền kinh tế Việt Nam. Đây phải chăng là mục tiêu cần sự điều chỉnh của quá trình tái cơ cấu?

Có không ít lo ngại rằng, quá trình thoái vốn của các doanh nghiệp nhà nước khỏi các lĩnh vực không thuộc ngành nghề sản xuất kinh doanh chính sẽ làm hao hụt vốn nhà nước. "Giá trị cổ phiếu trên thị trường của các doanh nghiệp lúc này là rất rẻ, nhóm lợi ích có thể lợi dụng, móc ngoặc để mua cổ phiếu, thâu tóm doanh nghiệp nhà nước" - Tiến sĩ Võ Trí Thành nói. Tuy nhiên, ông Thành cũng cho rằng: "Không nên nói quá nhiều đến tiêu cực để rồi ảnh hưởng đến luồng chính của cải cách. Sự e dè có thể làm mất cơ hội thực hiện những cải cách cần thiết".

Tiến sĩ Vũ Như Thăng, Viện trưởng Viện Chiến lược và Chính sách tài chính (Bộ Tài chính) cho rằng, hiện nay việc tìm ra nguồn lực nào để giải quyết nợ xấu đang là vấn đề hết sức nan giải.

Vai trò của nguồn lực từ nước ngoài trong việc xử lý nợ xấu cũng đã được nhắc tới trong thời gian qua. Tiến sĩ Võ Trí Thành cho rằng, sự trợ giúp từ quốc tế hiện chủ yếu là về hỗ trợ kỹ thuật, kinh nghiệm. Nguồn lực tài chính nước ngoài có được huy động để tham gia vào định chế xử lý nợ xấu hay không; các ngân hàng, tổ chức tài chính nước ngoài có được tham gia vào thị trường tài chính thứ cấp hay không, được tham gia đến đâu... là những vấn đề cần phải được tiếp tục bàn thảo thận trọng.

Hồ Quang Phương