Xăng sinh học E5: Của hiếm nhưng không đắt hàng

QĐND - Vai trò của nhiên liệu sinh học (NLSH) trong việc góp phần bảo vệ môi trường và bảo đảm an ninh năng lượng đã được khẳng định. Tuy nhiên, do nhận thức của xã hội về vấn đề này còn hạn chế, Nhà nước lại chưa có cơ chế, chính sách ưu đãi và ban hành lộ trình bắt buộc sử dụng NLSH (cụ thể là ethanol), nên sau 5 năm triển khai, đề án phát triển NLSH còn gặp nhiều vướng mắc. Xăng sinh học chưa hấp dẫn người tiêu dùng... 



Cửa hàng bán xăng E5 của Tổng công ty Dầu Việt Nam trên đường Hoàng Quốc Việt (Hà Nội) vắng tanh.

Xăng sinh học ế ẩm!

Đây là trăn trở của đại diện lãnh đạo các bộ, ngành, địa phương tại hội thảo “Phát triển nhiên liệu sinh học bền vững tại Việt Nam” vừa được tổ chức tại Hà Nội.

Phó chủ tịch UBND tỉnh Phú Thọ, ông Hoàng Công Thủy cho biết, khi bắt đầu triển khai dự án xăng sinh học, tỉnh đã quy hoạch 8000ha đất vùng nguyên liệu tại 3 huyện đặc biệt khó khăn là Thanh Sơn, Tân Sơn và Yên Lập. Bà con ở đây rất phấn khởi bởi khi nhà máy xăng sinh học đi vào hoạt động sẽ giải quyết việc làm. Vậy mà đến nay, dự án Nhà máy sản xuất NLSH Ethanol Phú Thọ vẫn còn dang dở, tiến độ bị chậm khoảng một năm so với cam kết. Trong khi đó, nhiều hộ dân đang “ngồi trên đống lửa” vì đã đầu tư trồng sắn nguyên liệu (sắn năng suất cao KM94 - sắn Ethanol) nhưng không có chỗ tiêu thụ sản phẩm. “Xăng làm ra không bán được nên “củ sắn càng to người dân càng lo”. Hàng vạn nông dân liên quan đến vùng nhiên liệu đang ngồi khóc trên đống sắn” - ông Hoàng Công Thủy nhấn mạnh.

Do đang trong giai đoạn khởi đầu, việc sản xuất và phân phối xăng sinh học tại nước ta hiện đang gặp rất nhiều khó khăn; xăng E5 (xăng pha 5% ethanol), đắt hơn xăng truyền thống. Thứ trưởng Bộ Công Thương, ông Lê Dương Quang cho biết, xăng sinh học chưa tiêu thụ mạnh do còn nhiều khó khăn về cơ sở hạ tầng, như hệ thống pha chế, kho đầu mối và hệ thống phân phối.

Đồng tình với những chia sẻ trên, Chủ tịch Tập đoàn Dầu khí quốc gia Việt Nam (PVN) Phùng Đình Thực cho biết, hiện cả nước mới có 3 trong số 10 doanh nghiệp đầu mối kinh doanh xăng dầu tham gia kinh doanh xăng E5 tại 155/13.000 cây xăng trong cả nước. 9 tháng đầu năm 2012, chỉ có hơn 15.000m3 xăng E5 được cung cấp ra thị trường, tương đương với khoảng 750m3 ethanol được tiêu thụ, bằng với công suất sản xuất trong 2,5 ngày/ nhà máy ethanol. Trước khó khăn đó, các nhà máy sản xuất ethanol phải tìm thị trường xuất khẩu ra nước ngoài nhưng với giá thấp hơn giá sản xuất. Theo tính toán, chi phí để làm ra một lít xăng E5 hết 15.000 đồng, nhưng hiện đang phải xuất khẩu 13.000 đồng/lít. “Xăng sinh học làm ra không biết bán cho ai, dẫn đến tình trạng nhà máy xây dựng xong nhưng phải đóng cửa vì càng làm càng lỗ” - Ông Phùng Đình Thực cho biết.
Gỡ “nút thắt” chính sách

Phát biểu tại hội thảo, Phó chủ nhiệm Ủy ban Khoa học - Công nghệ và Môi trường của Quốc hội Võ Tuấn Nhân thẳng thắn thừa nhận, mặc dù lợi ích từ xăng sinh học đem lại đã rõ ràng, nỗ lực của doanh nghiệp cũng đã nhìn thấy, nhưng do Nhà nước thiếu chính sách đồng bộ, chưa có cơ chế ưu đãi với từng đối tượng tham gia nên qua 5 năm triển khai, dự án vẫn còn nhiều vướng mắc.

Ủng hộ quan điểm trên, Chủ tịch PVN Phùng Đình Thực khẳng định, thực tế Nhà nước muốn doanh nghiệp sản xuất nhưng lại không tìm đầu ra cho xăng sinh học. Nhà nước thả nổi cho nhà đầu tư muốn làm thì làm, không có chính sách hỗ trợ gì thêm. Việc triển khai không đồng bộ, chưa gắn kết giữa sản xuất với tiêu dùng. Ở các nước khác, nhà đầu tư sản xuất xăng sinh học được hưởng nhiều ưu đãi như hỗ trợ thuế, giảm thuế nhập khẩu thiết bị pha trộn xăng sinh học, có chính sách cho người trồng sắn... Trong khi đó, ở nước ta doanh nghiệp lại không được hỗ trợ gì.

Theo ông Nguyễn Phú Cường, Phó vụ trưởng Vụ Khoa học Công nghệ (Bộ Công Thương), hiện trên thế giới có hơn 60 quốc gia và vùng lãnh thổ đã có các quy định bắt buộc sử dụng NLSH. Còn ở ta, Đề án Phát triển NLSH (trong đó có quy định chi tiết về tỷ lệ phối trộn NLSH với nhiên liệu truyền thống, thời gian áp dụng) vẫn chỉ đang ở giai đoạn dự thảo. Vì vậy, việc sớm thông qua lộ trình cụ thể sẽ là mấu chốt quan trọng để triển khai thành công đề án này.

Còn theo ông Võ Tuấn Nhân, bên cạnh việc Chính phủ sớm có quy định bắt buộc sử dụng xăng E5 trong cả nước, thì cần có các cơ chế hỗ trợ. "Khi giá sản phẩm chưa rẻ hơn thì khó đi vào cuộc sống. Vì vậy, cần có thuế ưu đãi với việc nhập khẩu thiết bị sản xuất NLSH, tạo điều kiện giảm giá xăng sinh học", ông Võ Tuấn Nhân đề xuất. Thứ trưởng Lê Dương Quang nêu thực tế: Người tiêu dùng chưa có thông tin về loại nhiên liệu mới này nên vẫn e dè khi sử dụng. Thậm chí có người còn nhầm lẫn giữa ethanol với methanol (một loại dung môi mang tính tẩy rửa mạnh, không được phép pha vào xăng dầu) sau khi có hàng loạt vụ cháy nổ xe.

Rõ ràng, mặc dù là "của hiếm" nhưng xăng E5 vẫn chưa thể đắt hàng.

Bài và ảnh: VŨ DUNG