QĐND - Trước lo ngại của dư luận về độ an toàn và hiệu quả kinh tế của hai dự án bô-xít ở Tây Nguyên, ngày 16-5, Tập đoàn Công nghiệp Than-Khoáng sản Việt Nam (Vinacomin) đã tổ chức họp báo giải đáp các thắc mắc xung quanh những vấn đề này. 

Khẳng định an toàn về môi trường

Theo Vinacomin, Việt Nam là một trong 10 quốc gia có trữ lượng bô-xít lớn nhất thế giới, vì thế, việc khai thác và chế biến nguồn tài nguyên bô-xít sẽ góp phần tạo động lực phát triển kinh tế đất nước.

Nhà máy Alumin Tân Rai (Lâm Đồng).

Hai dự án tổ hợp bô-xít ở Tân Rai (Lâm Đồng) và Nhân Cơ (Đắc Nông) đều có công suất thiết kế giai đoạn 1 là 650.000 tấn alumin/năm. Đến nay, công tác xây dựng cơ bản đối với Dự án tổ hợp Bô-xít - Nhôm ở Tân Rai (Lâm Đồng) gồm các hạng mục như phần khai thác mỏ bô-xít, Nhà máy tuyển quặng bô-xít và Nhà máy Alumin đều đã cơ bản hoàn thành. Tổ hợp này đã khai thác được hơn 1,6 triệu tấn quặng bô-xít, sản xuất được hơn 265.000 tấn quặng tinh bô-xít, 28.600 tấn alumin và 16.700 tấn hydrate. Tính đến tháng 4-2013, tổng trị giá đã thực hiện của dự án đạt khoảng 11.612 tỷ đồng, tổng trị giá giải ngân đạt khoảng 11.125 tỷ đồng.

Đối với Dự án Nhà máy sản xuất Alumin Nhân Cơ (Đắc Nông) cũng có ba hạng mục là phần khai thác mỏ bô-xít, Nhà máy tuyển quặng bô-xít và Nhà máy Alumin Nhân Cơ. Đến nay, Vinacomin đang xem xét để trình Bộ Tài nguyên và Môi trường báo cáo ĐTM (báo cáo đánh giá tác động môi trường) và dự án cải tạo phục hồi môi trường, làm cơ sở để Vinacomin phê duyệt dự án khai thác mỏ. Vinacomin cũng đã báo cáo Thủ tướng Chính phủ cho phép điều chỉnh một số nội dung của gói thầu EPC đối với Nhà máy tuyển quặng bô-xít. Với Nhà máy Alumin của dự án này, gói thầu EPC đã triển khai thực hiện 72/73 hạng mục (còn hạng mục trồng cây xanh chưa thực hiện). Toàn bộ thiết bị chủ yếu đã tập kết đến chân công trình. Nhà thầu đang lắp đặt thiết bị, đã hoàn thành khoảng 51% khối lượng công việc. Tổng trị giá đã thực hiện của dự án tổ hợp bô-xít ở Nhân Cơ tính đến tháng 4-2013 là khoảng 6.836 tỷ đồng. Trong đó, giải ngân gói thầu EPC của dự án đạt khoảng 4.606 tỷ đồng. Dự kiến, tổ hợp này sẽ hoàn thành và cho ra sản phẩm vào giữa năm 2014.

Đại diện cho Vinacomin, Tiến sĩ Nguyễn Tiến Chỉnh-Trưởng ban Khoa học công nghệ và Chiến lược phát triển của Vinacomin cho rằng, hai dự án nói trên hoàn toàn bảo đảm an toàn đối với môi trường. Đối với khu khai thác, chỉ mất khoảng hai năm sau khi khai thác xong sẽ được hoàn nguyên đất, có thể tiến hành trồng trọt bình thường.

Yếu tố môi trường mà dư luận lo ngại nhất là hồ bùn đỏ, đặc biệt là sau sự kiện vỡ hồ bùn đỏ ở Hung-ga-ri. Theo ông Chỉnh, công nghệ thải bùn đỏ mà hai dự án sử dụng là công nghệ thải khô hay nói chính xác là thải chồng lớp khô. Bùn đỏ được xử lý qua 6 bồn rửa và 2 thiết bị làm khô. Từ đó, nồng độ rắn/lỏng của bùn đỏ khi được thải ra đạt 46,5% (trong khi tiêu chuẩn ở các nước là hơn 45%). Lượng nước trong hồ bùn đỏ cũng sẽ được rút dần đi. Sau khi thải ra hồ khoảng 10-15 ngày, bùn đỏ sẽ khô tự nhiên, khá rắn chắc. Ngay cả trường hợp mưa lớn gây ngập tràn hồ cũng đã được tính đến và có phương án dự phòng bằng khu chứa ở bên cạnh để thu lượng nước tràn ra từ hồ bùn đỏ. "Vì thế, chúng ta không lo vỡ đập như trường hợp ở Hung-ga-ri"-Tiến sĩ Nguyễn Tiến Chỉnh khẳng định.

Ông Chỉnh cho biết thêm: "Chúng tôi lo ngại nhất là độ PH, chứ không phải là màu đỏ do nguyên tố sắt. Tuy nhiên, độ PH trong hồ bùn đỏ của dự án là bình thường. Các chuyên gia đều đánh giá, hồ bùn đỏ của dự án Tân Rai là an toàn".

Sẽ lỗ trong khoảng 3-5 năm nhưng lãi về sau

Vinacomin cho biết, đã ký hợp đồng nguyên tắc tiêu thụ sản phẩm alumin với Công ty Marubeni Nhật Bản và Công ty Nhôm Vân Nam (Trung Quốc). Ngoài ra, các công ty khác của Thụy Sĩ, Hàn Quốc, Trung Quốc, Anh, Ma-lai-xi-a cũng quan tâm đến alumin của Việt Nam. Theo đánh giá, việc tiêu thụ sản phẩm của cả hai dự án là khả thi. Hiện nay, Vinacomin đã tiêu thụ các sản phẩm chạy thử, đã ký hợp đồng bán cho 8 khách hàng (6 khách hàng trong nước mua 5.200 tấn alumin và 8.670 tấn hydrat; 2 khách hàng nước ngoài mua 45.100 tấn alumin).

Bùn đỏ khô cứng lại sau khoảng từ 10 đến 12 ngày được thải ra hồ chứa bùn đỏ. Ảnh: TL.

 

Vinacomin đã tính toán đủ chi phí như phần chuyển nhượng quyền khai thác mỏ, phí môi trường… vào dự án. Do dự án đang trong giai đoạn chạy thử, rồi lại đúng lúc kinh tế thế giới suy thoái, nhu cầu tiêu thụ nhôm giảm nên giá bán chưa được như ý. Vì vậy, trong khoảng 3 năm đến 5 năm đầu dự án có thể sẽ bị lỗ. Nhưng Tiến sĩ Nguyễn Tiến Chỉnh vẫn khẳng định hiệu quả về kinh tế của dự án, bởi xu thế tăng giá của các tài nguyên không tái tạo trong tương lai. Theo ông, tuy hiện nay, hiệu quả tài chính của dự án Tân Rai thấp hơn mong đợi nhưng vẫn cao hơn tỷ lệ chiết khấu bình quân so với vốn vay trên thị trường vốn. Thời gian hoàn vốn đối với hai dự án là khoảng 12 năm đến 13 năm. Hiệu quả kinh tế của hai dự án nói trên được tính toán trong khoảng thời gian 30 năm. Để tháo gỡ những khó khăn trước mắt cho dự án, Nhà nước đã giảm thuế xuất khẩu alumin bằng 0%, đến khi kinh tế phục hồi, dự án có lãi, mức thuế sẽ được tăng lên.

Ông Nguyễn Tiến Chỉnh cho rằng, dự kiến hằng năm hai dự án bô-xít nói trên sẽ nộp ngân sách khoảng 858 tỷ đồng, cùng với đó, sẽ kích thích sự phát triển công nghiệp phụ trợ ở các địa phương có dự án.

Tại họp báo, có phóng viên đặt câu hỏi: "Trước rất nhiều khó khăn hiện nay, Vinacomin có tính đến phương án dừng triển khai dự án bô-xít Nhân Cơ (dự án thứ 2-PV)?", ông Nguyễn Tiến Chỉnh cho rằng, Vinacomin đã xem xét nghiêm túc dự án trên tất cả các phương diện, nếu dừng dự án sẽ gây thiệt hại lớn.

HỒ QUANG PHƯƠNG