QĐND - Chiều 11-10, tại Hà Nội, dưới sự chủ trì của Thứ trưởng Vũ Thị Mai, Bộ Tài chính đã tổ chức họp báo thường kỳ quý III. Nhiều câu hỏi đề cập các vấn đề đang được quan tâm như thu - chi ngân sách, giá xăng dầu, Quỹ Bình ổn giá, tái cơ cấu doanh nghiệp, nợ thuế của doanh nghiệp nhà nước… Nhận định chung được đưa ra vẫn là tình hình kinh tế tiếp tục khó khăn, còn nhiều vấn đề chưa thể tháo gỡ triệt để… Do đó, dự báo tình hình kinh tế của chặng nước rút 3 tháng cuối năm sẽ còn nhiều gian nan...

Thực cảnh: Thu giảm, chi tăng!

Một trong những vấn đề "nóng" hiện nay chính là tình hình thu - chi ngân sách. Theo Thứ trưởng Bộ Tài chính Vũ Thị Mai, tổng thu cân đối ngân sách nhà nước đạt 498.490 tỷ đồng, chỉ bằng 67,3%, tăng 1,3% so với cùng kỳ năm 2011. Tổng chi cân đối ngân sách nhà nước ước đạt 643.210 tỷ đồng, bằng 71,2% dự toán, tăng 14,5% so với cùng kỳ năm 2011. Bội chi ngân sách nhà nước tháng 9 ước 24.460 tỷ đồng, lũy kế 9 tháng qua là 122.320 tỷ đồng, bằng 87,2% dự toán năm, được bù đắp bằng các khoản vay trong và ngoài nước theo dự toán.

Thứ trưởng Vũ Thị Mai nhận định, so với tiến độ thực hiện cùng kỳ một số năm gần đây, số thu ngân sách nhà nước 9 tháng vừa qua có chậm hơn. Lý giải về nguyên nhân của tình trạng này, Thứ trưởng Vũ Thị Mai cho rằng, chủ yếu là do tác động không thuận từ những khó khăn, thách thức của nền kinh tế, hoạt động trầm lắng của thị trường tài chính và bất động sản, kết hợp với việc thực hiện các giải pháp ưu đãi thuế để tháo gỡ khó khăn cho sản xuất - kinh doanh, hỗ trợ thị trường... Việc triển khai liên tiếp các chính sách hỗ trợ doanh nghiệp như giãn thuế giá trị gia tăng (VAT), xử lý thuế đất… cũng là một phần nguyên nhân khiến cho thu ngân sách nhà nước suy giảm. "Bộ đã tập trung đẩy mạnh công tác thanh tra, kiểm tra thuế tại doanh nghiệp và các hoạt động chống chuyển giá, chống buôn lậu và gian lận thương mại, các khoản chi sai mục đích… Trong 9 tháng, cơ quan Kho bạc Nhà nước đã phát hiện hơn 39.800 khoản chi của 18.400 lượt đơn vị chưa chấp hành đúng thủ tục, chế độ quy định; xử lý tạm dừng chưa thanh toán hơn 446 tỷ đồng" - Thứ trưởng Vũ Thị Mai nhấn mạnh. 

Nhà máy Xi măng Điện Biên vẫn đang được coi là doanh nghiệp đầu tàu ngành công nghiệp của tỉnh Điện Biên. Ảnh: Thành Chương

Vẫn theo Thứ trưởng Vũ Thị Mai, mặc dù "thu giảm, chi tăng", nhưng ngành Tài chính vẫn bảo đảm thực hiện đầy đủ, kịp thời các nhiệm vụ chi an sinh xã hội đã bố trí trong dự toán ngân sách. Đến hết tháng 9, ngân sách Trung ương đã tạm cấp kinh phí cho các địa phương 725 tỷ đồng để thực hiện hỗ trợ tiền điện cho hộ nghèo; 434,4 tỷ đồng để hỗ trợ người thuộc hộ cận nghèo, hỗ trợ học sinh, sinh viên mua thẻ bảo hiểm y tế; 9.893 tỷ đồng thực hiện cải cách tiền lương năm 2012... Bên cạnh đó, đã xuất cấp 37.376 tấn gạo dự trữ quốc gia trị giá khoảng 374 tỷ đồng để cứu trợ nhân dân ở những vùng bị thiếu đói, giáp hạt, góp phần đảm bảo an sinh xã hội cho người nghèo…

Nỗ lực bình ổn giá và tái cơ cấu doanh nghiệp

Một trong những vấn đề được quan tâm nhất tại cuộc họp báo chiều 11-10 chính là câu chuyện xoay quanh việc tăng giá xăng và Quỹ Bình ổn giá. Phó cục trưởng Cục Quản lý giá Nguyễn Anh Tuấn cho biết, liên Bộ Tài chính - Công Thương vẫn đang điều hành giá xăng dầu theo Nghị định 84 của Chính phủ. "Việc giá xăng dầu lên xuống thất thường của thế giới khiến cho việc điều hành càng trở nên khó khăn. Trong tháng 9 đã có những thời điểm giá xăng dầu giảm sâu, nhưng lại tăng trở lại ngay sau đó. Vì thế, theo chu kỳ tính giá cơ sở 30 ngày của Nghị định 84 vẫn chưa thể điều chỉnh giảm. Tính từ ngày 28-8 đến nay, giá xăng dầu trong nước vẫn tạm ổn định do tiếp tục sử dụng Quỹ Bình ổn giá với mức 500 đồng/lít/kg và tạm thời chưa tính lợi nhuận định mức trong công thức tính giá cơ sở" - đại diện Cục Quản lý giá bày tỏ.

Ông Nguyễn Anh Tuấn cũng cho rằng, việc điều hành giá xăng dầu cần phải bảo đảm lợi ích của cả 3 nhóm đối tượng là Nhà nước, doanh nghiệp và người tiêu dùng. Hiện nay, Bộ Tài chính đang khẩn trương nghiên cứu, xây dựng để trình Thủ tướng Chính phủ xem xét, phê duyệt các kịch bản điều hành giá một số mặt hàng quan trọng như xăng, dầu, điện, than, một số dịch vụ công… trong thời gian còn lại của năm 2012 và cả năm 2013 để chủ động trong thực hiện.

Về vấn đề tái cơ cấu doanh nghiệp, ông Đặng Quyết Tiến, Phó vụ trưởng Vụ Tài chính doanh nghiệp cho rằng, các doanh nghiệp vẫn đang trong quá trình xây dựng đề án tái cơ cấu, nhưng còn chậm và chưa bảo đảm nội dung theo tinh thần chỉ đạo của Chính phủ và hướng dẫn của Bộ. Theo đề án của Chính phủ, sẽ cổ phần hóa 3.951 doanh nghiệp (chiếm 67,4% tổng số doanh nghiệp); chuyển sang các hình thức khác như Công ty TNHH một thành viên, sáp nhập, hợp nhất... là 1.905 doanh nghiệp. Đến nay, đã có 53 tập đoàn, tổng công ty xây dựng đề án tái cấu trúc doanh nghiệp, trong đó đã có 23 đơn vị được cấp có thẩm quyền phê duyệt đề án. Trong số này có cả Tập đoàn Công nghiệp Tàu thủy Việt Nam (Vinashin) và Tổng công ty Vận tải thủy Việt Nam. Hiện, các tập đoàn kinh tế tiếp tục xây dựng kế hoạch thoái vốn tại các doanh nghiệp mà Nhà nước không cần nắm giữ cổ phần chi phối; tăng cường tiết kiệm chi phí sản xuất - kinh doanh, tiết giảm 5-10% chi phí quản lý, tập trung giảm giá thành sản phẩm và nâng cao hiệu quả sản xuất - kinh doanh; đẩy mạnh cổ phần hóa doanh nghiệp. Tuy nhiên, theo ông Đặng Quyết Tiến, vẫn có không ít doanh nghiệp đã bị trả lại để hoàn thiện đề án do không tập trung đúng 5 nội dung yêu cầu về quy mô, ngành nghề, nhân sự, quản trị và tài chính theo hướng dẫn. Bộ Tài chính đang tiếp tục yêu cầu các doanh nghiệp đẩy nhanh tiến độ xây dựng đề án, đặc biệt là thoái vốn khỏi những lĩnh vực kinh doanh ngoài ngành, bảo đảm tới năm 2015 phải hoàn thành.

Người dân mua hàng tại Siêu thị Big C – Hà Nội. Ảnh: Trọng Hải 

Trả lời các phóng viên về việc hơn 12.000 tỷ đồng tiết giảm chi phí của các doanh nghiệp nhà nước sẽ được sử dụng vào mục đích gì, ông Nguyễn Thành Hưng, Phó vụ trưởng Vụ Ngân sách Nhà nước cho biết, do đây là khoản tiền tiết kiệm chi phí thường xuyên của doanh nghiệp nên họ sẽ không phải nộp vào ngân sách. Chính nhờ tiết kiệm chi phí này mà lợi nhuận tăng lên, giảm lỗ, số nộp thuế của doanh nghiệp cho Nhà nước sẽ tăng... vì thế, không thu hồi khoản tiền tiết giảm của mỗi đơn vị.

Với đề xuất của Bộ Công Thương giảm 5% thuế VAT một số mặt hàng nhằm tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp, Thứ trưởng Vũ Thị Mai cho biết, thời gian qua, Bộ đã triển khai rất nhiều chính sách để chia sẻ với doanh nghiệp. Cụ thể, đến nay đã thực hiện gia hạn khoảng 11.000 tỷ đồng tiền thuế VAT các tháng 4, 5, 6-2012 cho hơn 190.280 doanh nghiệp; giải quyết gia hạn 2.933 tỷ đồng nợ thuế thu nhập doanh nghiệp cho khoảng 71.630 doanh nghiệp; giảm 50% tiền thuê đất năm 2012 cho khoảng 2.425 doanh nghiệp với số tiền giảm là 250,3 tỷ đồng; giải quyết miễn và hoàn thuế môn bài năm 2012 cho 33.510 hộ đánh bắt hải sản và hộ làm muối, với số tiền khoảng 10 tỷ đồng…

Thứ trưởng Vũ Thị Mai nhấn mạnh, tình hình kinh tế cuối năm sẽ còn nhiều khó khăn và không ít vấn đề vướng mắc cần giải quyết. Bộ Tài chính sẽ tiếp tục đẩy mạnh rà soát lại Nghị định 84, quá trình tái cơ cấu doanh nghiệp, công tác thu thuế, hải quan… đồng thời chủ động xây dựng kế hoạch bình ổn giá cả thị trường cuối năm và đề xuất thêm các chương trình hỗ trợ doanh nghiệp. Tuy nhiên, cụ thể của kế hoạch bình ổn giá chưa thể công bố, vì còn phải được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt và căn cứ vào tình hình thực tế để áp dụng các giải pháp phù hợp.   

Hoàng Trường Giang