Tìm hướng phát triển nền nông nghiệp hàng hóa

QĐND - Trong hoàn cảnh đất canh tác không tăng, nhu cầu thị trường giảm sút do khủng hoảng kinh tế, nếu muốn tăng doanh thu, ngành nông nghiệp Việt Nam cần tăng năng suất và chất lượng sản phẩm…

Địa phương lo âu

Lâu nay, nông nghiệp vẫn là lĩnh vực ít bị ảnh hưởng nhất bởi những cuộc khủng hoảng kinh tế. Đơn giản vì kinh tế khó khăn, người dân có thể tiết kiệm chi tiêu cho nhiều nhu cầu khác, nhưng riêng nhu cầu ăn uống hằng ngày thì khó tiết giảm. Tuy nhiên, khi kinh tế khó khăn kéo dài, thì câu chuyện lại hoàn toàn khác. Sự quan ngại của lãnh đạo các địa phương khi báo cáo Chính phủ về tình hình sản xuất nông nghiệp trong một cuộc họp mới đây phản ánh một phần sự khác biệt ấy. Thực trạng doanh thu từ nông nghiệp không đạt được mục tiêu tăng trưởng như kỳ vọng cho thấy, nhu cầu của thị trường ít nhiều đã bị giảm sút.

Ruộng đồng manh mún là yếu tố cản trở tiến trình cơ giới hóa trong ngành nông nghiệp Việt Nam.

Theo Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch HĐND tỉnh Thanh Hóa Mai Văn Ninh, tình hình sản xuất nông nghiệp ở Thanh Hóa đang gặp nhiều khó khăn. “6 tháng đầu năm nay, để ngành nông nghiệp Thanh Hóa đạt được mức tăng trưởng 2,8% cũng là cả một sự cố gắng lớn”, ông Mai Văn Ninh nói.

Chủ tịch UBND tỉnh An Giang Vương Bình Thạnh cũng cho rằng, tình hình sản xuất lúa gạo của bà con nông dân hiện đang gặp rất nhiều khó khăn, trong khi những giải pháp đưa ra lại chỉ mang tính tình thế, thiếu tính chiến lược. Từ góc nhìn như vậy, ông Vương Bình Thạnh tỏ ra rất tin tưởng vào Đề án Tái cơ cấu ngành nông nghiệp mà Thủ tướng Chính phủ vừa ký duyệt.

Chủ tịch UBND tỉnh Hải Dương Nguyễn Mạnh Hiển cho biết, tốc độ tăng trưởng chung của ngành nông nghiệp Hải Dương trong nửa đầu năm 2013 giảm 0,5%. Đặc biệt, do ảnh hưởng của cơn bão số 8 năm 2012 nên sản lượng vụ đông xuân ở Hải Dương giảm tới 11,8%.

Đột phá để vượt khó

Điểm qua một vài nét về thực trạng sản xuất nông nghiệp ở các tỉnh, thành phố trên cả nước để thấy rằng, ngành nông nghiệp của nước ta cũng đang thấm dần “cơn mệt mỏi” chung của nền kinh tế thế giới. Tình trạng thất nghiệp gia tăng, thu nhập giảm sút là lý do khiến người dân bớt đi nhu cầu “thưởng thức”. Khi nhu cầu “thưởng thức” sụt giảm, những sản phẩm nông nghiệp đặc sản sẽ không còn là lựa chọn ưu tiên của người dân. Điều đó lý giải vì sao sản lượng xuất khẩu những mặt hàng thủy, hải sản chủ lực của Việt Nam đều bị giảm mạnh trong những năm qua. Thậm chí, hầu hết các doanh nghiệp kinh doanh, xuất khẩu thủy, hải sản Việt Nam đều lâm vào tình trạng đình trệ sản xuất, nợ nần chồng chất. Ngay cả nhiều nông dân cũng khánh kiệt vì bị doanh nghiệp nợ đọng vốn và lâm vào tình trạng phá sản.

Trong lĩnh vực sản xuất lương thực, đặc biệt là cây lúa, Việt Nam đang phải đối mặt với tình trạng đô thị hóa nhanh, mạnh và tràn lan ở hầu hết các tỉnh, thành phố. Những thửa ruộng màu mỡ liên tục bị thu hẹp lại, nhường đất cho các ngành công nghiệp, những khu đô thị mọc lên. Sự phát triển quá nóng ấy là nguy cơ rất lớn đe dọa tới tình hình an ninh lương thực chung của cả nước, khiến Quốc hội phải quyết liệt yêu cầu giữ cho được 3,8 triệu héc-ta đất trồng lúa trên cả nước. Diện tích đất trồng lúa không tăng, giá lương thực thế giới lên xuống thất thường, trong khi vẫn phải bảo đảm mục tiêu tăng trưởng tương đối cho ngành nông nghiệp. Đây thực sự là bài toán khó với tất cả các tỉnh, thành phố và với cả Chính phủ.

Đứng trước khó khăn ấy, Phó thủ tướng Nguyễn Thiện Nhân đưa ra “đáp án” cho bài toán thúc đẩy phát triển ngành nông nghiệp bằng mô hình “1 tăng, 2 giảm, 1 theo”. Cụ thể, trong điều kiện sức mua giảm do khó khăn chung của tình hình kinh tế thế giới, ngành nông nghiệp Việt Nam cần chú trọng việc tiết giảm chi phí sản xuất, tăng chất lượng sản phẩm và sản xuất theo đúng nhu cầu của thị trường. Lấy ví dụ cụ thể về mô hình chăn nuôi lợn sử dụng đệm lót sinh học ở Hà Nam, Phó thủ tướng Nguyễn Thiện Nhân cho hay, nhờ áp dụng công nghệ chăn nuôi mới này, người dân Hà Nam đã tiết kiệm được 10% chi phí chăn nuôi, trong khi năng suất chăn nuôi lại đạt cao hơn.

Nâng cao chất lượng sản phẩm trong nông nghiệp là hướng đi đúng để nâng cao giá trị sản phẩm, qua đó nâng cao doanh thu cho ngành nông nghiệp. Tuy nhiên, theo chúng tôi, vấn đề quan trọng không kém là phải tăng năng suất nuôi, trồng bằng việc tăng cường áp dụng công nghệ nuôi, trồng mới, tăng tỷ lệ cơ giới hóa trong sản xuất nông nghiệp. Khi năng suất và chất lượng sản phẩm được gắn liền với nhau, trong khi chi phí sản xuất được tiết giảm tối đa, sản phẩm nông nghiệp Việt Nam sẽ có tính cạnh tranh cao hơn, giữ được vị trí vững chắc hơn trên thị trường nông sản thế giới.