Không khí hội nghị thượng đỉnh tưởng chừng rất căng thẳng, nhưng không phải vậy. Nó được bắt đầu bằng tiếng cười và kết thúc cũng bằng tiếng cười. Như cách mà nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong-un nói với Tổng thống Hàn Quốc Moon Jae-in rằng: Tổng thống sẽ không phải mất ngủ nữa vì những vụ thử tên lửa liên tiếp lúc sáng sớm trong một năm qua. Thật nhẹ nhàng nhưng thông điệp ẩn chứa vô cùng sâu sắc. Đó dường như là một lời hứa về việc sẽ không có thêm các vụ phóng hay thử tên lửa. Sự lạc quan giữa hai nhà lãnh đạo mang lại niềm hy vọng, sự tin tưởng cho người dân Hàn Quốc, Triều Tiên và cả khu vực về một tương lai hòa hợp và phi hạt nhân trên bán đảo này.

Quả thật, kết thúc cuộc gặp thượng đỉnh lịch sử vào chiều 27-4, Tổng thống Hàn Quốc Moon Jae-in và nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong-un đã nhất trí hoàn thành phi hạt nhân hóa Bán đảo Triều Tiên, gia tăng nỗ lực chung để chính thức chấm dứt chiến tranh Triều Tiên ngay trong năm 2018. Tổng thống Hàn Quốc Moon Jae-in cũng nhất trí tới thăm Triều Tiên vào mùa Thu năm nay. Trong tuyên bố chung được ký kết, hai nhà lãnh đạo không chỉ tái khẳng định cam kết thúc đẩy phi hạt nhân hóa hoàn toàn trên Bán đảo Triều Tiên, đồng thời còn nhất trí cắt giảm vũ khí truyền thống. Lãnh đạo hai miền Triều Tiên cam kết ngừng mọi hành động thù địch chống phá lẫn nhau, nhất trí thành lập văn phòng liên lạc vĩnh viễn chung tại thành phố biên giới Kaesong, miền Bắc Triều Tiên nhằm tạo thuận lợi cho liên lạc chặt chẽ giữa hai bên.

Tổng thống Hàn Quốc Moon Jae-in (trái) và nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong-un (phải) tại làng đình chiến Panmunjom ngày 27-4. Ảnh: TTXVN.

Tuyên bố cũng cho biết, hai miền Triều Tiên đã nỗ lực giải quyết vấn đề nhân đạo; thảo luận các vấn đề chung liên quan tới các gia đình bị ly tán và tổ chức các cuộc đoàn tụ. Hai bên sẽ tìm kiếm một thỏa thuận nhằm xây dựng một nền hòa bình lâu dài và bền vững trên Bán đảo Triều Tiên. Tuyên bố cũng bao gồm một loạt cam kết liên quan đến việc giải trừ quân bị, chấm dứt các hành động thù địch và biến khu vực biên giới chung thành "khu vực hòa bình". Ngoài ra hai bên cam kết sẽ tiến hành các cuộc đàm phán đa phương với nhiều nước, trong đó có Mỹ.

Để viết được những dòng lịch sử ấy, hai bên đã phải chờ đợi nhiều thập kỷ. Cũng phải mấy chục năm qua mới có một nhà lãnh đạo cao nhất của Triều Tiên đặt chân tới Hàn Quốc. “Tôi đến đây, quyết tâm gửi một tín hiệu bắt đầu bên thềm một lịch sử mới”, ông Kim Jong-un nói với người đồng cấp Hàn Quốc khi hội nghị bắt đầu, đồng thời cam kết sẽ “thẳng thắn, nghiêm túc và trung thực”. Đáp lại, Tổng thống Hàn Quốc Moon Jae-in hy vọng, hai bên sẽ đạt được “một thỏa thuận rõ ràng để chúng ta có thể dâng món quà lớn cho toàn thể dân tộc Triều Tiên và tất cả những ai mong muốn hòa bình”.

Cờ, hoa, nhạc và một nghi lễ đón tiếp trọng thị với trang phục dân tộc mà phía Hàn Quốc chuẩn bị để đón nhà lãnh đạo Triều Tiên nói lên tinh thần của một dân tộc Triều Tiên đang hướng tới hòa hợp, thống nhất. Những cái nắm tay; những bước chân cùng nhau bước qua ranh giới quân sự trong một mùa xuân mang khát vọng hòa bình đang làm tan đi băng giá của nghi kỵ, mở ra chương mới trên Bán đảo Triều Tiên. Những ai chứng kiến hình ảnh hai nhà lãnh đạo Triều Tiên và Hàn Quốc cùng dắt tay nhau bước qua "giới tuyến chia ly" được xây lên để chia cắt hai miền Triều Tiên mới thấu hiểu lời nói của Tổng thống Hàn Quốc Moon Jae-in: "Khoảnh khắc Chủ tịch Kim bước qua đường phân giới quân sự thì Panmunjom trở thành biểu tượng của hòa bình, không còn là biểu tượng chia cắt nữa". Và để đáp lại, nhà lãnh đạo Kim Jong-un cũng khẳng định thiện chí rằng: "Khi tôi bước qua đây (giới tuyến quân sự), tôi đã tự hỏi tại sao việc này lại khó đến vậy? Giới tuyến này thậm chí còn không quá cao. Nó quá dễ dàng để bước qua, vậy mà chúng ta đã mất 11 năm để có mặt tại đây”.

Rõ ràng, cả nhà lãnh đạo Kim Jong-un và Tổng thống Moon Jae-in đều ý thức được tầm quan trọng của cuộc gặp gỡ mang tính chất phá băng, tạo nền tảng cho cả một chiều dài lịch sử tiếp theo. Để vượt qua được sự khởi đầu gian nan, hai nhà lãnh đạo đã không ngại ngần chia sẻ thẳng thắn với nhau những vấn đề gai góc nhất, những "hồ sơ" đang tồn đọng trong nhiều năm qua, từ vấn đề phi hạt nhân hóa Bán đảo Triều Tiên, việc bảo đảm an ninh cho Triều Tiên và dỡ bỏ các lệnh trừng phạt, cải thiện quan hệ song phương, giảm căng thẳng ở khu vực biên giới cho đến vấn đề các gia đình ly tán, thúc đẩy các dự án hợp tác, ngoại giao nhân dân...; và các vấn đề có liên quan khác.

Thời gian tuy không quá dài, nhưng những gì đạt được là vô cùng quan trọng. Nhưng, như nhà lãnh đạo Kim Jong-un nói, "ngay cả khi đã đạt được những thỏa thuận tốt đẹp, nhưng không thể thực thi, sẽ khiến người dân cảm thấy thất vọng". Vì vậy, để thiện chí giữa hai bên "không bị lãng phí", đồng thời biến cam kết trở thành hiện thực, "viết nên một chương mới trong quan hệ hai nước”, cần có sự tin tưởng lẫn nhau, cùng nhau hành động vì một dân tộc Triều Tiên. Chính Tổng thống Hàn Quốc cũng phải thẳng thắn thừa nhận: "Cơ hội như này có lẽ sẽ không bao giờ có lại".

Quả đúng như vậy. Thế nên không có gì khó hiểu khi hai bên đã làm tốt nhất có thể để chuẩn bị chu đáo cho cuộc gặp. Từ ý nghĩa của chiếc bàn rộng 2.018mm có hình chiếc cầu được nối từ hai mố cầu, ý nói sự hàn gắn, cho tới bức tranh biểu tượng của hợp tác hai miền; từ cây thông có tuổi từ năm 1953, thời điểm đình chiến, nay được trồng bằng đất và nước lấy từ những vùng đất, con sông của hai miền, đã cho thấy khát vọng về sự hòa hợp, khát vọng thống nhất trong một tổ quốc chung của dân tộc Triều Tiên.

Kết quả của một ngày đối thoại thẳng thắn giữa hai nhà lãnh đạo đến từ hai nửa bán đảo-vốn luôn nóng trong suốt mấy chục năm qua, là món quà lớn cho toàn thể nhân dân hai miền Triều Tiên và những người mong muốn hòa bình. Thiện chí đã gặp được thiện chí. Cộng đồng quốc tế, người dân hai nước, các đảng phái đã hoan nghênh kết quả của cuộc gặp thượng đỉnh lịch sử này.

Thành công của cuộc gặp mang ý nghĩa trọng đại, mở ra các bước đột phá để giải quyết những vấn đề tưởng chừng như bế tắc. Tuy chặng đường phía trước còn gian nan do những khác biệt không thể khỏa lấp trong một thời gian ngắn, nhưng triển vọng mà sự kiện lịch sử này đem lại, nhất là cho tiến trình hòa giải giữa hai miền, chưa bao giờ lớn đến thế.

NGUYỄN HÒA