QĐND - Mô hình bảo hiểm hưu trí bổ sung đã được hình thành và triển khai rộng rãi ở hơn 80 nước trên thế giới. Trong khối APEC, chỉ còn duy nhất Việt Nam chưa triển khai loại hình này. Theo ý kiến nhiều chuyên gia và các nhà nghiên cứu, đây đang là thời điểm thích hợp nhất để triển khai thực hiện chương trình bảo hiểm hưu trí bổ sung ở nước ta và cũng phù hợp với chủ trương của Đảng, Nhà nước vì sự phát triển và tiến bộ xã hội.

Đại diện Ngân hàng TMCP Quân đội trao Nhà tình nghĩa tặng mẹ liệt sĩ ở tỉnh Thái Bình. Ảnh: Trường Giang

 

Tiết kiệm chi tiêu lúc trẻ, làm "của để dành" lúc già!

Theo nghiên cứu và tổng kết từ các nước trên thế giới, bảo hiểm hưu trí bổ sung là một chương trình bảo hiểm xã hội (BHXH) tự nguyện (hoặc bắt buộc), có cơ chế tạo lập quỹ từ sự đóng góp của người lao động và người sử dụng lao động dưới hình thức các tài khoản tiết kiệm cá nhân, được bảo toàn và tích lũy thông qua hoạt động đầu tư trên thị trường tài chính dưới sự giám sát của các cơ quan quản lý nhà nước.

Xu hướng chung của các nước trên thế giới hiện nay là xây dựng hệ thống hưu trí đa tầng, linh hoạt và có thể hỗ trợ lẫn nhau nhằm bảo đảm cuộc sống tốt đẹp hơn cho người lao động. Bảo hiểm hưu trí bổ sung cùng với hưu trí cơ bản bắt buộc sẽ tạo ra sự đa dạng để người lao động tự lựa chọn, tăng cường tiết kiệm chi tiêu lúc trẻ làm “của để dành”, từ đó góp phần quan trọng bảo đảm an sinh xã hội cho người lao động khi về già.

Các chuyên gia về bảo hiểm xã hội cho rằng, thu nhập từ hưu trí cơ bản của người nghỉ hưu sẽ từng bước giảm dần và thu nhập từ hưu trí bổ sung sẽ tăng dần khi kinh tế phát triển đang là xu hướng phổ biến trên thế giới. Ví dụ ở Pháp, lương hưu từ hưu trí cơ bản chỉ chiếm từ 20% đến 25% và lương hưu từ hưu trí bổ sung chiếm từ 55% đến 60% nguồn thu nhập hưu trí. Hưu trí đa tầng sẽ góp phần giải quyết những rủi ro có liên quan đến vấn đề già hóa dân số, giúp đa dạng hóa nguồn lương hưu cho người lao động, giảm áp lực cho nguồn lương hưu cơ bản và tốt hơn hệ thống hưu trí đơn tầng.

Thời điểm thích hợp nhất để thực hiện ở Việt Nam

Mục đích triển khai thực hiện mô hình bảo hiểm hưu trí bổ sung ở nước ta nhằm khuyến khích người lao động và chủ sử dụng lao động tiết kiệm trong thời gian làm việc để tạo nguồn tài chính bổ sung, tăng thêm thu nhập cho người lao động ngoài lương hưu cơ bản; đồng thời, giảm áp lực đối với quỹ BHXH hiện tại và ngân sách Nhà nước. Theo ông Phạm Trường Giang, Phó vụ trưởng Vụ BHXH (Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội), cần sớm thực hiện bảo hiểm hưu trí bổ sung ở Việt Nam. Hiện nay, với hơn 2 triệu người hưởng lương hưu ở mức bình quân khoảng 3,5 triệu đồng/người/tháng, thì khi Nhà nước tăng lương tối thiểu chung đều phải điều chỉnh lương hưu ở mức tăng tương ứng. Từ năm 2008 đến nay, ngân sách Nhà nước phải chi hơn 3000 tỷ đồng/năm cho việc tăng lương hưu, đồng thời quỹ BHXH cũng phải chi với số tiền tương ứng. Ông Giang cho rằng, khi có hưu trí bổ sung, thu nhập của người nghỉ hưu sẽ không còn duy nhất từ hưu trí cơ bản. Lương hưu cao thì áp lực điều chỉnh tăng lương hưu đối với ngân sách Nhà nước và quỹ hưu trí cơ bản sẽ được giảm bớt. Ngoài ra, nước ta đang ở vào thời kỳ cơ cấu "dân số vàng” với lực lượng lao động chiếm 58% dân số và tăng lên 62% vào năm 2020, sẽ tạo ra giá trị thặng dư lớn cho xã hội. "Nếu không thực hiện bây giờ thì sẽ rất khó, thậm chí không còn cơ hội để thực hiện trong tương lai khi thời kỳ cơ cấu "dân số vàng” qua đi và quá trình già hóa dân số đang diễn ra với tốc độ rất nhanh so với các quốc gia khác" - ông Phạm Trường Giang bày tỏ.

Cũng theo ông Phạm Trường Giang, nguyên tắc để thực hiện bảo hiểm hưu trí bổ sung ở nước ta là trên cơ sở tự nguyện từ sự thỏa thuận của người lao động và người sử dụng lao động. Mức đóng góp có thể từ 5% đến 10% mức thu nhập thực tế hằng tháng của người lao động và quy định mức đóng tối thiểu cũng như mức trần đóng tối đa. Hoạt động của quỹ bảo hiểm hưu trí bổ sung do Nhà nước xây dựng chính sách cùng các tiêu chí, điều kiện để bảo đảm cho hệ thống tài khoản cá nhân vận hành trôi chảy; đồng thời bảo đảm sự an toàn của từng tài khoản cá nhân trong thời gian dài. Tài sản hưu trí bổ sung của người lao động thuộc sở hữu của người lao động, được quản lý trên tài khoản cá nhân của người đó và sẽ được hưởng hằng tháng khi nghỉ hưu hoặc thương tật toàn bộ, vĩnh viễn. Ví dụ, một người lao động sau 15 năm đóng góp, ngoài lương hưu cơ bản, tài khoản hưu trí bổ sung tích lũy được 1 tỷ VNĐ (bao gồm phần đóng góp của người lao động, người sử dụng lao động và lợi  nhuận thu được từ hoạt động đầu tư), kỳ vọng sống sau tuổi nghỉ hưu là 15 năm. Như vậy, số tiền người lao động nhận được hằng tháng từ nguồn hưu trí bổ sung bình quân là 5,56 triệu đồng/tháng trong 15 năm.

Ở nước ta, khi thu nhập bình quân trên đầu người ngày càng tăng (1.300USD/người năm 2011), cơ sở hạ tầng phục vụ cho việc quản lý hệ thống tài khoản cá nhân đã sẵn sàng, cùng với cơ cấu "dân số vàng", sẽ là điều kiện thuận lợi nhất để thực hiện mô hình bảo hiểm hưu trí bổ sung. Mới đây, Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết số 21 về Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác BHXH, Bảo hiểm y tế giai đoạn 2012-2020. Trong Nghị quyết có đề cập đến vấn đề thực hiện thí điểm chính sách bảo hiểm hưu trí bổ sung. Trên cơ sở này, Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội cũng đang nghiên cứu, xây dựng đề án Thí điểm chính sách bảo hiểm hưu trí bổ sung ở Việt Nam, trình Chính phủ xem xét, phê duyệt và sẽ thực hiện thí điểm bắt đầu từ tháng 6-2013 ở một số doanh nghiệp có nhu cầu thực hiện thí điểm từ 3 đến 5 năm. Từ đó, sẽ hoàn thiện dần chính sách và mở rộng phạm vi áp dụng đối với các loại hình doanh nghiệp khác.

MINH MẠNH