QĐND - Vụ án Nguyễn Thanh Chấn (Bắc Giang) nhiều khả năng được minh oan sau 10 năm ngồi tù thu hút sự quan tâm của nhiều vị đại biểu Quốc hội trong phiên thảo luận tại hội trường hôm 7-11. Các vị đại biểu Quốc hội coi đây là ví dụ cụ thể nhất về tình trạng xử oan người không phạm tội, qua đó nêu bật yêu cầu giảm tỷ lệ xử oan song song với giảm tỷ lệ bỏ lọt tội phạm và tăng cường xử lý các vụ án tham nhũng.

Đại tướng Trần Đại Quang, đại biểu Quốc hội tỉnh Ninh Bình phát biểu ý kiến. Ảnh: TTXVN

 

“Đạt và vượt nhiều chỉ tiêu”

Đó là đánh giá của nhiều vị đại biểu Quốc hội khi nhắc đến thành tựu của ngành tư pháp trong thời gian qua.

 “Chúng ta cần phải đánh giá khách quan và ghi nhận những tiến bộ đạt được trong công tác phòng, chống tham nhũng năm 2013”, đại biểu Nguyễn Doãn Khánh (đoàn Phú Thọ) bắt đầu phần thảo luận của mình như vậy. Đại biểu Nguyễn Doãn Khánh khẳng định, vấn đề xử lý tội phạm tham nhũng đã được thực hiện nghiêm túc hơn. Cụ thể, số vụ được đưa ra xử lý hình sự tăng 87% và số đối tượng vi phạm pháp luật đã bị xử lý hình sự về tội tham nhũng cũng tăng 48%. Trong khi đó, việc áp dụng án treo, cải tạo không giam giữ đối với loại tội phạm này giảm 3%.

Đại biểu Huỳnh Nghĩa (đoàn Đà Nẵng) đánh giá, năm 2013, hoạt động của các cơ quan tư pháp có tiến bộ, thực hiện đạt và vượt nhiều chỉ tiêu Quốc hội đã đề ra, góp phần giữ vững an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội, tạo điều kiện phát triển kinh tế đất nước, bảo vệ cuộc sống yên bình và hạnh phúc của nhân dân.

Tuy nhiên, đại biểu Huỳnh Nghĩa cũng cho rằng, tình hình tội phạm năm 2013 tăng, tính chất tội phạm nghiêm trọng hơn. Công tác phòng, chống tham nhũng, lãng phí diễn biến phức tạp, nhiều vụ án lớn gây thiệt hại hàng nghìn tỷ đồng, nhưng xử lý kéo dài gây mất lòng tin trong nhân dân.

Dẫn lại báo cáo của Chính phủ trình Quốc hội tại phiên khai mạc Kỳ họp thứ sáu, thừa nhận công tác phòng, chống tham nhũng chưa đạt yêu cầu, đại biểu Lê Như Tiến (đoàn Quảng Trị) nhấn mạnh: “Tham nhũng chưa thực sự bị ngăn chặn và đẩy lùi”. Đại biểu cho rằng: “Quyết tâm chính trị đã có, chứng tỏ hiệu quả phòng, chống tham nhũng đang nằm ở khâu triển khai thực hiện”. Đại biểu nói, công tác phòng, chống tham nhũng mới dừng lại ở việc “bắt sâu nhỏ ở lá cành, chưa bắt được sâu lớn đục khoét thân cây, gốc, rễ”. Đó mới là “nguyên nhân chính làm suy kiệt nhựa sống của cơ thể xã hội”.

Từ những nhận định trên, các đại biểu Quốc hội đã hiến nhiều “kế sách” theo hướng “hai giảm, một tăng” nhằm duy trì và bảo đảm trật tự, an toàn xã hội, tiễu trừ tham nhũng.

Kế sách “hai giảm, một tăng”

Để giảm những vụ án oan sai, kết án người không có hành vi phạm tội, nhìn chung, các đại biểu vẫn thống nhất rằng, việc xử lý cán bộ sai phạm cần nghiêm túc, kiên quyết hơn.

Đại biểu Huỳnh Nghĩa (đoàn Đà Nẵng) nói: “Những vụ án oan, sai cần xử lý kịp thời, đúng pháp luật nhằm đem lại công lý cho xã hội. Kiên quyết không bổ nhiệm lại những người có án bị hủy, khắc phục tình trạng che giấu số lượng án bị hủy mỗi khi làm thủ tục tái bổ nhiệm. Làm được điều này, chắc chắn, chất lượng xét xử án sẽ nâng cao”.

Một kế sách khác được đại biểu Chu Sơn Hà (đoàn Hà Nội) đưa ra nhằm hạn chế án oan, sai là thực hiện nghiêm trách nhiệm bồi thường Nhà nước, trong đó cần phân định rõ trách nhiệm cá nhân, cụ thể là trách nhiệm bồi hoàn của cá nhân sai phạm với Nhà nước. Đại biểu thống kê, năm 2013, chỉ có 1/10 vụ bồi thường Nhà nước về xử lý hành chính được hoàn trả với số tiền 25 triệu/7 tỷ đồng, trong lĩnh vực thi hành án là 7/16 vụ với số tiền 208 triệu/7 tỷ đồng. “Kết quả này cho thấy, so với việc Nhà nước đã chi cho tiền bồi thường vì trách nhiệm Nhà nước, việc thực hiện trách nhiệm hoàn trả đạt tỷ lệ rất thấp, chỉ có 8/26 vụ, chiếm 32%”, đại biểu nói và nhận định rằng, đó là “một gánh nặng cho ngân sách”.

Bên cạnh việc hiến kế giảm án oan, các đại biểu Quốc hội cũng kiến nghị các cơ quan tư pháp giảm việc bỏ lọt tội phạm. Việc bỏ lọt tội phạm thường đi cùng với việc xử oan người không phạm tội, chẳng hạn trong vụ án Nguyễn Thanh Chấn nếu đúng là bị xử oan ở Bắc Giang, thì kẻ phạm tội trong vụ án đó (nếu sau này được chứng minh) là Lý Nguyễn Chung đã bị bỏ lọt. Bởi vậy, “kế sách” giảm oan, giảm lọt được đưa ra cũng gần tương tự như nhau.

Để tăng cường trấn áp tội phạm tham nhũng, đại biểu Lê Như Tiến (đoàn Quảng Trị) đề xuất thành lập Cục Điều tra tội phạm tham nhũng trực thuộc Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng với cơ chế đặc biệt được trao “thượng phương bảo kiếm”. Cơ quan này có quyền điều tra độc lập để tìm ra câu trả lời cho câu hỏi lớn của Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng: Có tham nhũng, tiêu cực, bao che trong chính các cơ quan bảo vệ pháp luật và trong chính lực lượng phòng, chống tham nhũng không? Đề xuất của đại biểu Lê Như Tiến nhận được sự đồng tình của đại biểu Nguyễn Doãn Khánh (đoàn Phú Thọ) và đại biểu Bùi Thị An (đoàn Hà Nội).

Thêm một lần “hạ quyết tâm”

Phát biểu sau khi lắng nghe ý kiến của các đại biểu Quốc hội, lãnh đạo ngành công an, tòa án và kiểm sát đều khẳng định sẽ quyết tâm giảm án oan, giảm bỏ lọt tội phạm và tăng cường xử lý tội phạm tham nhũng.

Bộ trưởng Bộ Công an Trần Đại Quang thừa nhận, công tác đấu tranh chống tội phạm về kinh tế, tham nhũng mặc dù có nhiều cố gắng, nhưng kết quả phát hiện, điều tra, xử lý còn chưa tương xứng với tình hình. Về vấn đề oan sai, Bộ trưởng Trần Đại Quang nói: “Mục tiêu hàng đầu của chúng tôi là không để xảy ra oan sai và không để lọt tội phạm nên đã tập trung chấn chỉnh, hạn chế những thiếu sót trong công tác điều tra. Qua đó, tỷ lệ án oan, sai đã giảm đáng kể”.

Viện trưởng Viện Kiểm sát nhân dân tối cao Nguyễn Hòa Bình khẳng định, chống oan và chống lọt tội phạm là hai yêu cầu được đặt ngang nhau. Giải pháp để chống oan, chống lọt được người đứng đầu ngành kiểm sát đưa ra là tăng cường kỷ cương, kỷ luật, quản lý cán bộ và đào tạo, bồi dưỡng, đặc biệt là đào tạo bằng thực tiễn.

Giải pháp được Chánh án Tòa án nhân dân tối cao Trương Hòa Bình đưa ra để nâng cao chất lượng công tác xét xử là tăng cường ban hành văn bản hướng dẫn áp dụng thống nhất pháp luật, phát triển án lệ. Liên quan tới việc xử lý nghiêm tội phạm về kinh tế, chức vụ, Chánh án Trương Hòa Bình cho hay: “Sáng nay (7-11, P.V), tôi vừa ký Nghị quyết mới hướng dẫn việc áp dụng án treo với nhóm tội phạm về kinh tế và chức vụ. Những đối tượng cầm đầu, chủ mưu, lợi dụng chức vụ, quyền hạn, đặc biệt là trong tham nhũng, sẽ không được hưởng án treo”.

Nhiều khả năng, việc ban hành một nghị quyết mới về phòng, chống vi phạm pháp luật sẽ được Quốc hội thông qua. Cùng với việc Chính phủ quyết định lấy ngày 9-11 hằng năm là Ngày Pháp luật Việt Nam, đó sẽ là những cơ sở quan trọng thúc đẩy hiệu quả của công tác phòng, chống vi phạm pháp luật. Hy vọng, kế sách “hai giảm, một tăng” sẽ được đưa vào thực tiễn thành công.

MINH THẮNG