I-ta-li-a và I-ran hôm 25-1 vừa ký hàng loạt thỏa thuận hợp tác kinh tế trong khuôn khổ chuyến thăm châu Âu lần đầu của Tổng thống H.Râu-ha-ni (Hassan Rouhani) sau 16 năm. Những thỏa thuận “khủng” được ký giữa I-ran với I-ta-li-a và sắp tới là với Pháp cho thấy I-ran đang là một thị trường tiềm năng hấp dẫn giới đầu tư.

Thủ tướng I-ta-li-a M.Ren-di (Matteo Renzi) cho biết, những thỏa thuận thương mại này là “bước khởi đầu” của hợp tác thương mại giữa hai nước. Nguồn tin Chính phủ I-ta-li-a cho biết, tổng trị giá các thỏa thuận ký trong chuyến thăm Rô-ma hai ngày của ông Râu-ha-ni lên đến 17 tỷ ơ-rô, bao gồm hợp tác trên các lĩnh vực năng lượng, cơ sở hạ tầng, sắt thép, đóng tàu…

Sau chuyến thăm I-ta-li-a, Tổng thống Râu-ha-ni sẽ đến Pháp. Được biết, trong chặng dừng chân tại Pa-ri, nhà lãnh đạo I-ran cùng hội đàm với Tổng thống Ph.Ô-lăng-đơ (Francois Hollande), thảo luận về kế hoạch mua 114 chiếc máy bay Airbus để nâng cấp lĩnh vực hàng không dân dụng của I-ran.

Tổng thống I-ran H.Râu-ha-ni (trái) và Thủ tướng I-ta-li-a M.Ren-di tại Rô-ma, ngày 25-1. Ảnh: AP 

Không phải ngẫu nhiên mà trong chuyến thăm hai nước châu Âu là I-ta-li-a và Pháp lần này, Tổng thống Râu-ha-ni dẫn đầu một phái đoàn gồm các quan chức chính phủ và 120 lãnh đạo doanh nghiệp lớn của I-ran. Báo giới I-ta-li-a cũng cho hay, lãnh đạo các tập đoàn lớn như Công ty dầu khí Eni, Hãng sản xuất ô tô Chrysler nằm trong số những nhân vật quyền lực của giới doanh nghiệp I-ta-li-a dùng bữa với Tổng thống Râu-ha-ni tối 25-1. Chuyến công du châu Âu của Tổng thống I-ran Râu-ha-ni diễn ra trong bối cảnh Mỹ và Liên minh châu Âu (EU) vừa dỡ bỏ các lệnh trừng phạt kinh tế đối với I-ran hồi giữa tháng này. Chính vì thế, ngoài mục đích giải quyết những vấn đề liên quan đến chính trị, chuyến thăm châu Âu của ông Râu-ha-ni được cho là tìm cách mở rộng cánh cửa cho sự hợp tác kinh tế giữa I-ran và các đối tác châu Âu.

Trong cuộc gặp với Thủ tướng I-ta-li-a Ren-di, Tổng thống I-ran Râu-ha-ni thẳng thắn tuyên bố “thị trường I-ran tạo cơ hội cho các nhà đầu tư I-ta-li-a và châu Âu tự khẳng định mình trong toàn khu vực”. Trước đó, I-ran cũng đã chứng tỏ được với phương Tây rằng mình sẽ là một khách hàng vô cùng tiềm năng, đặc biệt là trong lĩnh vực hàng không dân dụng khi tiết lộ kế hoạch mua 8 chiếc máy bay A-380 từ Airbus và có thể hơn 100 máy bay từ tập đoàn Boeing của Mỹ.

Nhiều nhà phân tích cho rằng, trên thực tế, I-ran có rất nhiều tiềm năng kinh tế khác chứ không chỉ có dầu lửa. Đây là một thị trường mới và dù không có quy mô như Trung Quốc nhưng chắc chắn lớn hơn Cu-ba rất nhiều. Trong bối cảnh kinh tế Trung Quốc đang tăng trưởng chậm dần và nhiều thị trường mới nổi khác cũng đang phải chật vật thì tiềm năng kinh doanh tại I-ran càng trở nên hấp dẫn. Với 80 triệu dân và tổng sản lượng kinh tế hằng năm đạt 400 tỷ USD, quốc gia này chắc chắn sẽ là thị trường hấp dẫn đối với nhiều nhà đầu tư nước ngoài, đặc biệt là phương Tây.

Hơn nữa, với khoảng 60% trong số 80 triệu dân dưới độ tuổi 30 và có trình độ học vấn khá cao, tầng lớp trung lưu ở I-ran được cho là sẽ cởi mở hơn với các mặt hàng của phương Tây. Quan trọng hơn là các công ty của I-ran từ đây sẽ mở rộng cánh cửa cho những nhà đầu tư nước ngoài và thị trường thế giới cũng sẽ chào đón những nhà đầu tư từ I-ran. Người ta không ngạc nhiên khi một số hợp đồng với nước ngoài đã được ký sẵn để có thể triển khai trong những tháng tới.

Chỉ vài giờ sau khi các lệnh trừng phạt được dỡ bỏ, Hãng Thông tấn nhà nước I-ran (IRNA) dẫn lời quan chức Bộ Giao thông I-ran cho biết, nước này đã ký thỏa thuận mua 114 máy bay chở khách mới của Airbus. Tập đoàn Siemens của Đức cũng đã kịp ký một Biên bản ghi nhớ (MoU) với đối tác I-ran trong lĩnh vực cơ sở hạ tầng và đường sắt. Trong khi đó, đầu tháng này, một phái đoàn lãnh đạo doanh nghiệp Đan Mạch cũng đã tới Tê-hê-ran và Maersk-tập đoàn đóng tàu khổng lồ của Đan Mạch cho biết, họ đã tiếp xúc với các quan chức I-ran để thúc đẩy hợp tác. Tập đoàn dược phẩm Novo Nordisk-NONOF thậm chí đã nhanh chân tuyên bố sẽ xây dựng một nhà máy ở I-ran vào tháng 9 năm nay.

Con đường đang rộng mở phía trước để chào đón sự trở lại của I-ran với thị trường thế giới cùng những cơ hội kinh tế đầy tiềm năng. Dù vậy, giới phân tích vẫn nhận định con đường hội nhập phía trước của I-ran không hoàn toàn dễ dàng. Bản thân Tổng thống Râu-ha-ni từng tuyên bố rằng cần phải một “chặng đường dài” để I-ran có thể hội nhập kinh tế với thế giới.

Xét về khía cạnh các nhà đầu tư nước ngoài, nhiều doanh nghiệp vẫn tỏ ra rất thận trọng khi tham gia thị trường I-ran bởi hệ thống ngân hàng nước này đang chìm trong nợ nần, hệ thống pháp luật lạc hậu, bên cạnh đó là tình trạng tham nhũng, quan liêu, thị trường lao động thiếu linh hoạt. Do bị cấm vận và cô lập trong nhiều năm, I-ran cũng rơi vào tình trạng bị thụt lùi về công nghệ tiên tiến. Điều khiến các nhà đầu tư quan ngại nhất chính là nguy cơ I-ran bị trừng phạt trở lại nếu nước này vi phạm hiệp ước hạt nhân. Một khi kịch bản đó xảy ra, mọi nỗ lực và công sức của các bên sẽ trở nên vô ích.

Trong khi đó, còn nhiều nước phương Tây cáo buộc I-ran tài trợ cho khủng bố. Thực tế, bất chấp việc đạt được thỏa thuận hạt nhân lịch sử với I-ran, dẫn tới việc dỡ bỏ các lệnh trừng phạt kinh tế đối với Tê-hê-ran, Mỹ vẫn duy trì một số trừng phạt về tài chính vì cáo buộc nước Cộng hòa Hồi giáo này “vi phạm nhân quyền và có liên quan đến khủng bố”. Bằng chứng rõ nhất là việc chưa đầy 24 giờ sau khi lệnh trừng phạt quốc tế nhằm vào chương trình hạt nhân của I-ran được dỡ bỏ, Mỹ ngay lập tức áp đặt lệnh trừng phạt bổ sung liên quan đến chương trình tên lửa đạn đạo của quốc gia này. 

Điều này sẽ khiến tiến trình tái hội nhập thị trường quốc tế của I-ran trở nên phức tạp hơn những gì mà chính phủ của Tổng thống Râu-ha-ni kỳ vọng. Dẫu vậy, giới quan sát cho rằng, xét đến loạt thỏa thuận vừa ký với I-ta-li-a cũng như sắp tới là với Pháp, trong đó có hợp đồng mua hàng chục máy bay thương mại của Airbus, có thể thấy sức hấp dẫn vô cùng lớn của thị trường I-ran đối với các nhà đầu tư phương Tây.

HÀ NGỌC