QĐND - Cả nước hiện có khoảng 6.600 hồ chứa nước các loại, trong đó 64 hồ chứa với dung tích thiết kế hơn 1 triệu mét khối. Việc quản lý, vận hành những hồ chứa này đã và đang đặt ra yêu cầu bảo đảm an toàn. Vụ vỡ đập Thủy điện Ia Krel 2 (Gia Lai) mới đây đang gây xôn xao dư luận. Phóng viên Báo Quân đội nhân dân đã có cuộc trò chuyện với ông Đặng Duy Hiển, Phó vụ trưởng Vụ Quản lý công trình thủy lợi, Tổng cục Thủy lợi xung quanh vấn đề này.

Ông Đặng Duy Hiển, Phó vụ trưởng Vụ Quản lý công trình thủy lợi.

Phóng viên (PV): Xin ông cho biết, hiện trạng các hồ chứa nước của chúng ta hiện nay như thế nào?

Ông Đặng Duy Hiển: Hiện nay, cả nước có khoảng 6.600 hồ chứa nước các loại, trong đó hồ chứa từ 200.000m3 trở lên có 2.466 hồ. Hiện có hơn 330 hồ chứa các loại bị xung yếu, trong đó 64 hồ chứa hơn 1 triệu mét khối rất xung yếu, có nguy cơ mất an toàn khi có mưa bão xuất hiện. 

Trước mùa mưa bão năm 2013, Tổng cục Thủy lợi đã có văn bản đề nghị các địa phương kiểm tra công trình trước lũ, báo cáo hiện trạng công trình trước mùa mưa bão. Đến nay, đã có 9/45 địa phương gửi báo cáo về tổng cục. Theo đánh giá của các địa phương, do nhiều hồ chứa xây dựng từ lâu (có hồ tới 50-60 năm) do đó, hồ chứa bị xuống cấp, nguy cơ gây mất an toàn.

PV: Vậy nguồn kinh phí để sửa chữa, nâng cấp các hồ, đập đã được bố trí như thế nào?

Ông Đặng Duy Hiển: Tính đến nay, Trung ương đã đầu tư hơn 2000 tỷ đồng để sửa chữa, nâng cấp các hồ chứa nhưng do số lượng nhiều, kinh phí ít nên một các hồ chứa chưa có kinh phí nâng cấp, sữa chữa. Năm 2012, Bộ NN&PTNT trình Thủ tướng Chính phủ kinh phí 2.917 tỷ đồng để bảo đảm an toàn cho các hồ chứa nhưng do hạn hẹp về ngân sách nên không được bố trí đủ. Năm 2013, Chính phủ giao cho Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ NN&PTNT phối hợp thực hiện rà soát, sắp xếp thứ tự ưu tiên theo mức độ xung yếu làm cơ sở cho việc bố trí vốn đối với những công trình hư hỏng, xuống cấp nặng, nguy cơ không bảo đảm an toàn. Vừa qua, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã trình Thủ tướng Chính phủ hỗ trợ trước mắt cho 29 tỉnh với số vốn 500 tỷ đồng để đầu tư sửa chữa, nâng cấp cho 85 hồ chứa có nguy cơ cao (hiện tại, đang chờ Thủ tướng xem xét, quyết định).

Cùng với nguồn kinh phí do Trung ương đầu tư thì các địa phương cũng nỗ lực chuẩn bị kinh phí để bảo đảm an toàn trên địa bàn. Nhiều năm qua, các địa phương cũng đã đầu tư bằng nhiều nguồn vốn khác nhau (ngân sách địa phương, trái phiếu Chính phủ, nguồn vốn nước ngoài...) để sửa chữa, nâng cấp các hồ chứa trên địa bàn các tỉnh.

PV: Xin ông cho biết, việc đầu tư bảo đảm an toàn cho hệ thống hồ đập và thực tế triển khai công tác này thời gian qua cũng như chiến lược lâu dài trong thời gian tới như thế nào?

Ông Đặng Duy Hiển: Để bảo đảm an toàn hồ chứa trong mùa mưa lũ 2013 và có đủ nước phục vụ sản xuất trong mùa khô 2014, Bộ NN&PTNT đã có Chỉ thị số 1057 yêu cầu các địa phương tăng cường công tác chỉ đạo, quản lý bảo đảm an toàn công trình thủy lợi trong mùa mưa lũ 2013, đồng thời hướng dẫn và đôn đốc các địa phương thực hiện công tác kiểm tra công trình thủy lợi trước mùa mưa lũ 2013.

Trong thời gian tới, để giữ an toàn cho các hồ chứa, cần xây dựng chiến lược về an toàn hồ đập làm cơ sở cho việc hoạch định chính sách. Xây dựng chương trình bảo đảm an toàn hồ chứa trên phạm vi cả nước. Hoàn thiện cơ chế, chính sách về an toàn đập trong đó chú trọng đến các chính sách về quản lý, khai thác hồ đập và kiểm soát lũ. Hoàn chỉnh hệ thống quản lý an toàn đập từ Trung ương đến địa phương trong đó quan tâm đến phân công, phân cấp quản lý công trình thủy lợi giữa Trung ương và địa phương làm cơ sở cho việc quản lý đầu tư, chỉ đạo bảo đảm an toàn hằng năm. Yêu cầu rà soát, bổ sung, điều chỉnh quy trình vận hành hồ chứa. Nâng cao năng lực quản lý; tổ chức kiểm định an toàn đập để đánh giá mức độ an toàn các tuyến đập và công trình khởi công; có kế hoạch bố trí nguồn vốn để bảo dưỡng, sửa chữa các hư hỏng công trình bảo đảm an toàn khi hồ tích nước và xả lũ.

PV: Vừa phải bảo đảm an toàn hồ, đập thủy lợi phục vụ tốt tưới tiêu thì vấn đề cấp bách cần triển khai hiện nay là gì thưa ông?

Ông Đặng Duy Hiển: Hiện nay, đang mùa mưa bão, đối với hồ chứa cần phải thực hiện ngay một số công việc. Trước hết là thành lập Ban chỉ huy phòng, chống lụt bão của hồ chứa để chỉ đạo điều hành trong những tình huống xuất hiện sự cố hoặc mưa bão. Kiểm tra hiện trạng các công trình đầu mối, các cống, tràn để phát hiện xử lý khắc phục sự cố ngay bảo đảm công trình vận hành bình thường. Trong đó, cần chú trọng đến các tiến độ vận hành thử, vì trên thực tế nhiều công trình khi kiểm tra không cho vận hành thử nên khi bão lũ xuất hiện không thể vận hành được. Cần kiểm tra tất cả các kho bãi, vật tư dự phòng phòng, chống lụt bão, những vật tư nào thiếu thì phải mua bổ sung và những vật tư hết hạn thì phải mua mới để bảo đảm khi công trình xuất hiện sự cố thì có đủ nhân lực và vật tư ứng phó kịp thời.

PV: Tổng cục Thủy lợi có cảnh báo như thế nào đối với các địa phương trong điều kiện nhiều hồ, đập nguy cơ mất an toàn trong mùa mưa bão?

Ông Đặng Duy Hiển: Tổng cục Thủy lợi đã có Văn bản số 378 yêu cầu các địa phương và các công ty thủy nông địa phương kiểm tra các vấn đề về an toàn hồ, đập, trong đó lưu ý phải làm việc với chính quyền cơ sở để nắm thông tin và tuyên truyền đến người dân đang sống trong hành lang phạm vi xả lũ và các hồ chứa để có kế hoạch di dời khi có tình huống xấu xảy ra đối với công trình đầu mối. Tổng cục Thủy lợi cũng lưu ý với công ty thủy nông tất cả các tình huống về xả lũ đều phải thông báo trước 24 giờ đối với hạ du để bà con kịp thời di dời đến nơi an toàn và bảo vệ tài sản mùa màng ở hạ du.

PV: Xin cảm ơn ông!

NGUYỄN KIỂM (thực hiện)