QĐND - Cuộc chiến điệp viên giữa Mỹ và Nga vẫn chưa lắng xuống khi Nga đã bất ngờ để lộ danh tính của Trưởng đại diện Cơ quan Tình báo Trung ương Mỹ (CIA) tại Mát-xcơ-va, một động thái chưa từng có và vi phạm nguyên tắc tình báo giữa Nga và Mỹ. Hiện Oa-sinh-tơn vẫn chưa có bất kỳ phản ứng nào sau tuyên bố của Nga.

Trang bị hành nghề của Roai-ân Phóc-lơ bị tịch thu sau khi ông này bị bắt. Ảnh: AP

 

Theo tờ Telegraph của Anh, thông tin trên được người phát ngôn của Cơ quan an ninh Liên bang Nga (FSB) công bố hôm 17-5 trong một cuộc trao đổi với báo giới trong nước. Hãng tin Ria-Novosti dẫn lời người phát ngôn của FSB cho hay, vào năm 2011, FSB đã từng cảnh báo Trưởng đại diện CIA tại thủ đô của Nga về các động thái tuyển mộ đối với các nhân viên FSB, đồng thời dọa có các biện pháp “ăn miếng trả miếng” nhằm vào nhân viên của CIA. Hãng tin Interfax, Russia Today bằng tiếng Nga đã đăng tải thông báo của FSB với tên của người được cho là Trưởng đại diện CIA trên. Tuy nhiên, danh tính của ông ta đã được gỡ bỏ trong bản tin bằng tiếng Anh. Trong khi đó, tờ Telegraph cho biết tên của trùm điệp viên CIA ở Mát-xcơ-va trùng với tên của một Tham tán Đại sứ quán Mỹ ở thủ đô của Nga đã được công bố trong cuốn danh bạ phiên bản Thu Đông 2012-2013. Hiện không rõ nhân vật trên hiện còn ở Nga hay không.

Việc công bố danh tính được phía Nga cho biết chính là để đáp trả việc Mỹ tiếp tục phớt lờ những cảnh báo của Nga khi Roai-ân Phóc-lơ (Ryan Fogle), một quan chức Đại sứ quán Mỹ tại Mát-xcơ-va, cố tình mua chuộc một nhân viên an ninh Nga làm việc cho CIA.

Theo Interfax, FSB khẳng định Phóc-lơ đã được đưa vào danh sách theo dõi từ 2 năm trước với nghi ngờ Phóc-lơ đến Nga làm gián điệp. Hồi tháng 10-2011, FSB đã có cảnh báo chính thức tới trưởng nhóm CIA tại Mát-xcơ-va rằng, “nếu các nỗ lực tuyên bố có tính khiêu khích nhắm vào các nhân viên mật vụ Nga còn tiếp tục, FSB sẽ có các biện pháp “phản chiếu”. “Với hy vọng lãnh đạo CIA sẽ rút ra những kết luận cần thiết, chúng tôi đã không công bố vụ việc đó. Nhưng rõ ràng sự tuân thủ các quy tắc đạo đức nghề nghiệp của FSB đã không được đánh giá đúng mức”, FSB khẳng định. Người phát ngôn FSB Ni-cô-lai Da-kha-rốp (Nikolai Zakharov) cho hay, cơ quan này đã nêu rõ danh tính các sĩ quan Nga được các điệp viên của CIA tiếp cận và còn thông báo sự việc tới giám đốc cơ quan tình báo quốc gia Mỹ Giêm Cláp-pơ (James Clapper). “CIA đã không coi trọng những lo ngại của chúng tôi về vấn đề này và tiếp tục việc lôi kéo”, ông Da-kha-rốp nói. Sở dĩ Nga cũng công khai vụ bắt Roai-ân Phóc-lơ là do phía Mỹ đã vượt qua “giới hạn đỏ” khi phớt lờ những cảnh báo từ Nga.

Ông Da-kha-rốp cho biết thêm, tháng 12 vừa qua, một nhà ngoại giao Mỹ, cũng giống như Phóc-lơ, một bí thư thứ ba của đại sứ quán Mỹ tại Mát-xcơ-va cũng bị bắt khi đang tìm cách chiêu mộ một đặc vụ Nga. Người này sau đó đã bị trục xuất khỏi Nga ngày 15-1. Danh tính của người này sau đó được xác định là Ben-gia-min Đi-lơn (Benjamin Dillon).

Trước những diễn biến trên, người phát ngôn của Bộ Ngoại giao Mỹ Gien Xa-ki (Jen Psaki) cho biết, chưa đọc được thông tin về việc công khai danh tính trên Interfax và Russia Today. CIA chưa có bất cứ phản ứng nào về vụ việc trên.

Thông thường, các cơ quan tình báo Nga và Mỹ vẫn công khai cho nhau biết danh tính người đứng đầu cơ quan tình báo của đại sứ quán nước mình tại nước kia. Tuy nhiên thông tin này không được công bố cho báo giới.

Pi-tơ Ơn-nít (Peter Earnest), người từng thu thập thông tin tình báo và hoạt động bí mật ở châu Âu và Trung Đông cho CIA trong suốt 35 năm nói rằng, trong suốt thời kỳ chiến tranh lạnh và thậm chí sau đó, có một luật bất thành văn rằng, Mỹ hoặc Nga không bao giờ công khai tên tuổi người đứng đầu cơ quan tình báo phía đối phương. Men-vin Gút-man (Melvin Goodman), người từng đứng đầu bộ phận phân tích tình báo cấp cao về các vấn đề Liên Xô của CIA giai đoạn 1970-1980, nói: “Đây là vụ vi phạm nghiêm trọng về nguyên tắc tình báo, điều chưa từng xảy ra giữa Nga, Liên Xô trước đây và Mỹ”. Việc tiết lộ của Nga là dấu chấm hết cho sự nghiệp của một nhân viên tình báo. Trong khi đó, Mác Ga-lê-ốt-ti (Mark Galeotti), một chuyên gia về an ninh Nga tại Trường Đại học New York cho rằng, việc công bố danh tính của một trưởng đại diện cơ quan tình báo như là sự “leo thang định danh” sau vụ bắt giữ Phóc-lơ.

Việc công bố danh tính của trưởng nhóm CIA làm việc tại Nga rất có thể sẽ gây phản ứng giận dữ từ Oa-sinh-tơn và gây tổn hại tới những mối quan hệ song phương quan trọng trong bối cảnh cả hai bên đều đang chiến đấu với chủ nghĩa khủng bố toàn cầu. Vẫn theo Telegraph, việc công bố danh tính này dường như là một bước đi có tính toán của Mát-xcơ-va nhắm vào Oa-sinh-tơn. Trong khi đó, cựu chuyên gia phân tích CIA Gút-man cho biết, sự việc đã thật sự gây bất ngờ, đảo ngược mọi diễn biến trong quan hệ Nga - Mỹ vài tuần trở lại đây bởi trước đó ít lâu, hai nước tìm được sự thống nhất trong việc hỗ trợ điều tra vụ đánh bom tại Bô-xtơn ở Mỹ cũng như chấm dứt xung đột tại Xy-ri. Một số chuyên gia cho rằng, sẽ khó có thể đoán trước được Oa-sinh-tơn sẽ đáp trả sau các sự kiện này như thế nào. Tuy nhiên, theo Gút-man, nếu những phản ứng của Nga thật sự để đáp lại những hoạt động của CIA mà đã được cảnh báo thì Oa-sinh-tơn có thể phải “ngậm bồ hòn làm ngọt” trong vụ này.

Trong lúc các nhà phân tích còn đang chờ phản ứng từ phía Mỹ sau những công bố của FSB vừa qua, báo giới Nga đang tiếp tục hé lộ thông tin về lai lịch của điệp viên CIA bị bắt quả tang Roai-ân Phóc-lơ. Theo Y. Cây-dơ-uý (Yousef Casewit), một người khẳng định đã cùng Phóc-lơ thực tập tại chương trình Trung Đông của Trung tâm chiến lược và nghiên cứu quốc tế (CSIS) do chuyên gia về Trung Đông G. An-tơ-man (Jon Alterman) lãnh đạo, thì Phóc-lơ là một người thực sự xuất sắc. Chính vì thế, theo anh này, việc Phóc-lơ bị bắt quả tang khi đang “tác nghiệp” hết sức vụng về với trang bị hành nghề lộ liễu như vậy khiến mọi người không tin nổi và cho rằng có thể còn nhiều bí ẩn đằng sau vụ việc.

NGỌC HÀ