QĐND - Nỗi ám ảnh mang tên phân biệt chủng tộc vẫn chưa buông tha nước Mỹ khi Bộ Giáo dục nước này buộc phải mở cuộc điều tra tình trạng phân biệt chủng tộc đối với học sinh da đen tại các trường công lập ở Xi-a-tơn. Bộ Giáo dục Mỹ tiến hành cuộc điều tra sau khi có những cáo buộc và nghiên cứu cho thấy học sinh da trắng được đối xử tốt hơn học sinh da đen ở các trường ở Xi-a-tơn...

Bà Kha-đi-gia Tôm, một người Mỹ gốc Phi có cậu con trai 15 tuổi đang học lớp 9 tại một trường phổ thông công lập ở Xi-a-tơn. Bà kể, cậu con trai của mình đã nhiều lần bị đình chỉ học, tới mức bà không thể đếm được chính xác bao nhiêu lần. Có lần cậu ta bị đình chỉ học chỉ vì một lỗi rất nhỏ là xé một tờ giấy. Bà Kha-đi-gia Tôm cho biết, tình hình của con bà bây giờ còn tệ hơn trước khi cậu tới học tại một ngôi trường nơi các học sinh Mỹ gốc Phi chỉ là thiểu số.

Nhìn vào các con số điều tra được công bố tuần này của Bộ Giáo dục Mỹ thì có thể thấy trường hợp cậu con trai của người mẹ Mỹ gốc Phi này không phải là cá biệt ở Xi-a-tơn, bang Oa-sinh-tơn. Cuộc điều tra của Bộ Giáo dục Mỹ nhằm mục đích xác định có hay không ở Xi-a-tơn tình trạng phân biệt đối xử diễn ra thường xuyên và khắt khe hơn với các sinh viên da đen so với những sinh viên da trắng?

Theo kết quả của cuộc điều tra do Bộ Giáo dục Mỹ thực hiện từ tháng 5-2012, ở Xi-a-tơn, tỷ lệ bị đình chỉ học ở các học sinh da đen nói chung là cao nhất với 12,9%. Trong khi tỷ lệ này ở học sinh da trắng chỉ 3,8%. Tỷ lệ học sinh trung học phổ thông người Mỹ gốc Phi bị đình chỉ hoặc đuổi học cao gấp ba lần so với các học sinh khác. Điều nghịch lý là số học sinh Mỹ gốc Phi chỉ chiếm hơn 20% trong số 12.500 học sinh bậc trung học phổ thông và chiếm 18% trong số 8000 học sinh trung học cơ sở. Nhưng họ chiếm tới 40% tổng số các vụ đình chỉ hay cho thôi học ở các trường này.

Sinh viên Mỹ gốc Á Tao Tao Holmes đã không đánh dấu vào ô "châu Á" trong hồ sơ xin nhập học tại Trường Đại học Yale danh tiếng của Mỹ. Ảnh: AP

Ngay cả các giới chức phụ trách vấn đề bình đẳng và các mối quan hệ chủng tộc ở các trường học công ở Xi-a-tơn cũng không lý giải được tại sao lại có những con số chênh lệch như vậy giữa những học sinh thuộc các chủng tộc khác nhau. Các con số trên sau khi được công bố đã thu hút sự chú ý ở Xi-a-tơn bởi nó cảnh báo về tình trạng phân biệt chủng tộc chưa hề giảm tại các trường học ở Mỹ. Sở Giáo dục Xi-a-tơn đã phải mở cuộc điều tra nghiên cứu về những con số trên và tìm cách thay đổi thực trạng này. Trong cuộc thăm dò ý kiến học sinh tại Trường Trung học phổ thông Garfield, em A-li-sa I-bra-him (Alisha Ibrahim) là một trong số những học sinh cho biết mình đã từng bị phân biệt đối xử chỉ vì màu da.

Ông Béc-na-đô Ru-ít-dơ (Bernardo Ruiz), Giám đốc phụ trách vấn đề quan hệ giữa nhà trường, gia đình, sự bình đẳng và chủng tộc trong trường học ở Xi-a-tơn cho biết, các hình thức xử phạt nên được thực hiện công bằng giữa các học sinh ở các trường học. Ông khẳng định, các trường học công ở Xi-a-tơn sẽ hành động để thay đổi. Giới chức giáo dục này nói: “Cam kết của chúng tôi là mọi trẻ em phải được ở trong một môi trường an toàn và thân thiện”.

Xi-a-tơn chỉ là một ví dụ minh chứng cho thực trạng phân biệt chủng tộc tồn tại trong nền giáo dục Mỹ. Bộ Giáo dục Mỹ cũng tiến hành một cuộc điều tra đối với các trường học ở Uyn-minh-tơn, thuộc bang Delaware. Kết luận điều tra đã khẳng định, các học sinh da đen bị kỷ luật khắt khe và thường xuyên hơn so với các học sinh khác chỉ vì chủng tộc của họ.

Không chỉ những học sinh Mỹ gốc Phi bị phân biệt đối xử, cả những học sinh Mỹ gốc Á cũng chịu kiểu đối xử bất công tương tự ở một số trường đại học của Mỹ. Đã có những nghiên cứu chỉ ra rằng, các sinh viên Mỹ gốc Á, mặc dù đáp ứng tốt các tiêu chuẩn nhập học của các trường đại học Mỹ, nhưng họ phải có điểm số cao hơn hàng trăm điểm so với các sinh viên thuộc các chủng tộc khác mới được nhập học một số trường ở Mỹ. Để đối phó với thực trạng phân biệt đối xử với sinh viên gốc Á ở một số trường đại học Mỹ, có một số lượng nhất định các sinh viên đã không nhận mình là người châu Á khi nộp đơn vào các trường học ở Mỹ.

Sự thật là một số trường đại học hàng đầu của Mỹ không xét nguồn gốc sinh viên khi tuyển sinh thì có tỷ lệ sinh viên châu Á xin nhập học cao gấp đôi các trường đại học thuộc nhóm Ivy League (nhóm các trường đại học danh tiếng được ngưỡng mộ trên khắp thế giới). Giáo sư Vật lý Xti-vân Hxu (Steven Hsu) tại Trường Đại học Oregon, người phê bình chính sách tuyển sinh mang màu sắc phân biệt chủng tộc của một số trường đại học Mỹ cho biết, có những thống kê rõ ràng cho thấy có tình trạng phân biệt chủng tộc đối với sinh viên gốc Á.

Tại Viện Công nghệ Ca-li-pho-ni-a, một trường đại học tư nhân không xét chủng tộc của sinh viên, có tới một phần ba sinh viên là người gốc Á. Còn tại Trường Đại học Ca-li-pho-ni-a tại Bơ-ke-li, bang áp dụng luật cấm phân biệt chủng tộc với sinh viên, có hơn 40% là sinh viên gốc Á. Tỷ lệ này đã tăng hơn 20% so với thời điểm trước khi luật này được thông qua.

Giáo dục nước Mỹ được coi là một trong những lĩnh vực thể hiện rõ vấn nạn phân biệt chủng tộc, cùng với các lĩnh vực khác như y tế, nhà ở, công ăn việc làm... ở nơi được mệnh danh là “xứ sở của tự do” như Mỹ.

Hòa hợp chủng tộc vì thế còn lâu mới trở thành hiện thực ở Mỹ như mơ ước của ông hoàng nhạc pốp da màu, cố ca sĩ Mai-cơn Giắc-xơn trong bài hát “Black or White” (Đen hay trắng) với câu hát nổi tiếng: “Dù bạn là người da đen hay da trắng, điều đó không quan trọng”.

MAI NGUYÊN