QĐND - Từ ngày 22 đến ngày 24-2, Thủ tướng Nhật Bản S.A-bê (S.Abe) đã có chuyến thăm Mỹ đầu tiên kể từ sau khi trở lại cầm quyền hồi tháng 12-2012. Động thái này được nhìn nhận là mang một ý nghĩa chiến lược xét trong bối cảnh thực trạng quan hệ đồng minh Nhật-Mỹ cũng như tình hình an ninh khu vực Đông Bắc Á.

Thủ tướng Nhật Bản S.A-bê gặp Tổng thống Mỹ B.Ô-ba-ma ngày 22-2. Ảnh: Roi-tơ

 

“Hành trang” lớn đầu tiên mà ông S.A-bê mang theo mình trong chuyến công du này là mối quan hệ đồng minh Nhật-Mỹ có phần “nguội lạnh” dưới thời các chính phủ tiền nhiệm. Việc hai bên không tìm được tiếng nói chung trong tái bố trí căn cứ quân sự của Mỹ tại Nhật Bản cũng như vụ việc lính thủy Mỹ bị bắt giữ vì cáo buộc cưỡng hiếp phụ nữ Nhật trên đảo Ô-ki-na-oa đã khiến cho quan hệ khăng khít giữa hai đồng minh ít nhiều sứt mẻ thời gian qua. Ngoài ra, đàm phán Hiệp định đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) do Mỹ khởi xướng cũng là vấn đề còn khá nhiều bất đồng giữa hai nước. Trong khi Mỹ yêu cầu Nhật Bản phải mở cửa thị trường lúa gạo, ô tô và thịt bò nếu muốn tham gia TPP thì Hiệp định này lại đang vấp phải sự phản đối của nhiều nghị sĩ Nhật Bản do lo ngại nó sẽ ảnh hưởng đến thị trường nông sản của đất nước mặt trời mọc. Chưa dừng lại ở đó, việc Nhật Bản cho đến nay vẫn là quốc gia duy nhất trong nhóm G-8 chưa tham gia Công ước Hague liên quan đến việc cho nhận con nuôi, bất chấp sức ép từ Mỹ cũng là “nguồn cơn” khiến quan hệ đôi bên có phần rạn nứt. Bên cạnh đó, những thách thức đối với tình hình khu vực Đông Bắc Á sau sự kiện Triều Tiên tiến hành thử hạt nhân lần thứ ba và tranh chấp lãnh thổ Nhật-Trung chưa có hồi kết liên quan đến quần đảo Xên-ca-cư/Điếu Ngư cũng được ông A-bê "đặt" lên bàn nghị sự trong chuyến công du này.

Nhìn nhận một cách tổng thể, nhất là trong bối cảnh Mỹ thực hiện chiến lược chuyển trọng tâm sang khu vực châu Á-Thái Bình Dương, mối quan hệ đồng minh Mỹ-Nhật là mối quan hệ đôi bên cùng có lợi, cả hai đều cần có nhau để giúp giải quyết những “cái khó” của riêng mình. Nhận thức được điều đó nên từ ngay sau cuộc bầu cử Hạ viện tháng 12 năm ngoái, Thủ tướng S.A-bê đã nhấn mạnh trọng tâm chiến lược đối ngoại của Chính phủ Nhật là tăng cường quan hệ với Mỹ trên cả lĩnh vực an ninh và kinh tế. Và trong khuôn khổ chuyến thăm Mỹ hồi trung tuần tháng 1 vừa qua của Ngoại trưởng Nhật Bản Ph.Ki-si-đa (F.Kishida), cựu Ngoại trưởng Mỹ H.Clin-tơn (H.Clinton) cũng khẳng định sự cần thiết phải làm sâu sắc hơn nữa quan hệ đồng minh Mỹ-Nhật.
Chính vì vậy, ngay từ đầu, chuyến thăm Mỹ của nhà lãnh đạo Nhật Bản được kỳ vọng sẽ chính thức làm “hâm nóng” mối quan hệ vốn đang bị “nguội lạnh” này. Giáo sư M.Ma-xu-y-a-ma (M.Masuyama) tại Viện Nghiên cứu Chính sách Nhật Bản cũng cho rằng, chỉ cần “nếu chính sách của ông S.A-bê được Mỹ công nhận hoặc ít nhất là không bị từ chối trực tiếp, chuyến thăm của ông S.A-bê xem như thành công”. Thêm vào đó, chuyến công du Mỹ thu được kết quả khả quan cũng sẽ là lời khẳng định với cử tri Nhật Bản về khả năng đối ngoại của Thủ tướng A-bê, bên cạnh các chính sách điều hành kinh tế được người dân đánh giá cao trong thời gian qua.

Và kết quả là trong cuộc hội đàm cấp cao tại Nhà Trắng ngày 22-2, Tổng thống B. Ô-ba-ma (B.Obama) đã khẳng định, Nhật Bản là một trong những đồng minh thân cận của Mỹ và liên minh Oa-sinh-tơn - Tô-ki-ô là "nền tảng trọng tâm" đối với ổn định an ninh khu vực châu Á-Thái Bình Dương. Hai bên nhất trí hợp tác chặt chẽ nhằm duy trì tự do hàng hải và tạo ra trật tự trong khu vực dựa trên luật pháp quốc tế. Ngoài ra, hai bên đã đạt được đồng thuận sẽ thực hiện thái độ cứng rắn đối với Bình Nhưỡng sau vụ thử hạt nhân vừa qua. Ông S.A-bê và ông B.Ô-ba-ma cũng đã dành khá nhiều thời gian để thảo luận về TPP, thống nhất sẽ tiếp tục tham vấn song phương và tôn trọng quyền lợi của Nhật Bản khi tham gia TPP.

Mặc dù không tạo ra được những thay đổi lớn về chính sách của hai nước, nhưng tờ Thời báo Niu Y-oóc cho rằng, sự thống nhất về nhiều vấn đề quốc tế trong cuộc hội đàm, là dấu hiệu cho thấy hai nước vẫn là đồng minh truyền thống quan trọng của nhau. Theo tờ báo, với những lợi ích ràng buộc trên nhiều lĩnh vực, mối quan hệ Oa-sinh-tơn - Tô-ki-ô sẽ nồng ấm trở lại và càng bền chặt hơn khi lợi ích của cả hai bên ở khu vực bị đe dọa .

HOÀNG VĨNH