Ngày 15-4-1953 tại một khu rừng thuộc xã Bộc Nhiêu, Định Hoá, Thái Nguyên, Lễ công bố quyết định thành lập được tổ chức long trọng với sự chứng kiến của 2.700 cán bộ, chiến sĩ, trong đó có 350 đồng chí đảng viên. Ngày 1-4 hàng năm trở thành Ngày truyền thống vẻ vang của Bộ đội Pháo cao xạ Việt Nam.

Ngày 17 tháng 4 năm 1953, Trung đoàn 367 chia thành nhiều khối bí mật sang nước bạn (Trung Quốc) huấn luyện và tiếp nhận vũ khí mới. Chỉ sau thời gian ngắn huấn luyện tại nước bạn, đơn vị đã diễn tập bắn đạn thật hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao.

Ở trong nước, cuộc kháng chiến chống Pháp đang diễn ra gay go ác liệt, quân và dân ta trên các chiến trường đang khẩn trương chuẩn bị cho những trận chiến đấu mới. Hướng về Tổ quốc, cuối năm 1953, cán bộ, chiến sĩ Trung đoàn 367 nhận lệnh về nước mang theo sức mạnh mới, vũ khí mới cùng quân và dân cả nước tham gia chiến dịch Điện Biên Phủ - trận quyết chiến chiến lược cuối cùng của dân tộc ta với thực dân Pháp xâm lược. Trong chiến dịch lịch sử này, bộ đội Pháo cao xạ đã vượt qua muôn vàn khó khăn, gian khổ ác liệt, chiến đấu dũng cảm, kiên cường bám sát yểm trợ các đơn vị bộ binh tiến công, dùng hỏa lực phòng không bao vây không phận, chặt đứt con đường tiếp tế duy nhất của địch ở Điện Biên Phủ, làm cho địch hoàn toàn bị cô lập, tạo điều kiện cho bộ binh bao vây, áp sát, tiêu diệt hoàn toàn cứ điểm Điện Biên Phủ. Kết thúc chiến dịch trung đoàn đã bắn rơi 52 máy bay, bắn bị thương hàng trăm chiếc khác, góp phần quan trọng vào thắng lợi lịch sử Điện Biên Phủ lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu.

leftcenterrightdel
Bộ đội Pháo cao xạ Trung đoàn 280 (Sư đoàn 361) thực hành huấn luyện. 

Từ những hạt giống đỏ được gieo mầm trên mảnh đất Bộc Nhiêu, Định Hóa, Thái Nguyên, đến đầu những năm 60, lực lượng Pháo cao xạ đã phát triển thành một binh chủng hiện đại với hàng chục trung đoàn gồm cả tầm trung và tầm thấp, thực sự trở thành lực lượng đông đảo, rộng khắp, có vai trò cực kỳ quan trọng trong đội hình chiến đấu của Quân chủng Phòng không - Không quân (PK-KQ), trong thế trận chiến tranh nhân dân đất đối không chống lại cuộc chiến tranh phá hoại tàn bạo của đế quốc Mỹ, đặc biệt là trận quyết chiến chiến lược “Hà Nội - Điện Biên Phủ trên không” tháng 12 năm 1972 và cuộc tổng tiến công mùa Xuân năm 1975 mà đỉnh cao là Chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử, giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất Tổ quốc. Kết thúc thắng lợi cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, các lực lượng súng pháo cao xạ của 3 thứ quân đã bắn rơi gần 3.100 máy bay gồm đủ các kiểu loại hiện đại nhất của Không quân Mỹ, chiếm gần 75% số máy bay Mỹ bị bắn rơi trên miền Bắc. Trong đó bộ đội Pháo cao xạ của Quân chủng PK-KQ đã bắn rơi 1.502 chiếc, bằng 57% tổng số máy bay Mỹ bị Quân chủng PK-KQ bắn rơi. Với những thành tích và chiến công đặc biệt xuất sắc, Binh chủng Pháo cao xạ và hàng chục trung, lữ đoàn, tiểu đoàn, đại đội và cán bộ, chiến sĩ đã vinh dự được Đảng, Nhà nước phong tặng danh hiệu cao quý “Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân” cùng nhiều phần thưởng cao quý khác.

Ngày nay, mặc dù tác chiến đường không đã có sự thay đổi căn bản và đặt ra yêu cầu rất cao, song với sức cơ động nhanh, hỏa lực mạnh, vai trò của Pháo cao xạ trong lực lượng phòng không ba thứ quân vẫn hết sức quan trọng. Pháo cao xạ là một trong các lực lượng chủ yếu của thế trận phòng không nhân dân tiêu diệt các phương tiện đột nhập, tiến công đường không, bảo vệ các mục tiêu yếu địa của Tổ quốc và tham gia bảo vệ các lực lượng trong từng khu vực phòng thủ của đất nước. Pháo cao xạ cùng với các lực lượng tên lửa phòng không, không quân và các loại hỏa lực phòng không khác tạo nên một hệ thống hỏa lực liên hoàn, rộng khắp nhiều tầng, nhiều lớp, có hiệu quả, tiêu diệt các phương tiện xâm nhập và tập kích đường không của các thế lực thù địch.

Để bảo vệ vững chắc vùng trời, vùng biển, đảo của Tổ quốc trong giai đoạn hiện nay, phát huy truyền thống Bộ đội Pháo cao xạ anh hùng, các cấp ủy Đảng, chính ủy, chính trị viên, người chỉ huy các cấp trước hết, cần quán triệt sâu sắc đường lối, quan điểm của Đảng, bám sát tình hình thực tiễn; tăng cường sự lãnh đạo toàn diện của cấp ủy Đảng các cấp đối với đơn vị; giữ vững tổ chức đảng trong sạch vững mạnh; cơ quan, đơn vị vững mạnh toàn diện, đảm bảo mọi hoạt động của bộ đội theo đúng chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật Nhà nước; thường xuyên quán triệt sâu sắc và thực hiện nghiêm túc, có hiệu quả các Chỉ thị, Nghị quyết của Đảng, mệnh lệnh của các cấp; tích cực đổi mới và nâng cao chất lượng công tác giáo dục chính trị tư tưởng, tổ chức và công tác chính sách; nâng cao nhận thức, trách nhiệm cho cán bộ, chiến sĩ, tuyệt đối tin tưởng vào sự lãnh đạo của Đảng, tin vào sức mạnh của chiến tranh nhân dân, tin vào cách đánh và nghệ thuật tác chiến phòng không của quân và dân ta; chống mọi quan điểm và những biểu hiện mơ hồ, ảo tưởng dẫn tới chủ quan mất cảnh giác hoặc quá đề cao vũ khí công nghệ cao.

Tiếp đó, Bộ đội Pháo cao xạ cần không ngừng nâng cao chất lượng huấn luyện, trình độ và khả năng sẵn sàng chiến đấu đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới; tiếp tục đẩy mạnh thực hiện có hiệu quả Nghị quyết 765 của Quân ủy Trung ương “Về nâng cao chất lượng huấn luyện giai đoạn 2013 - 2020 và những năm tiếp theo”; phấn đấu tạo được sự đột phá trong công tác huấn luyện, đào tạo; huấn luyện nâng cao trình độ và khả năng sẵn sàng chiến đấu. Bộ đội Pháo cao xạ phải được tổ chức huấn luyện toàn diện, bảo đảm sử dụng thành thạo vũ khí, trang bị hiện có, hiểu biết về vũ khí, khí tài, phương tiện của địch để có phương án tác chiến phù hợp; chủ động trong huấn luyện diễn tập, hiệp đồng chiến đấu cho các lực lượng trong đơn vị và tham gia diễn tập hiệp đồng Quân, Binh chủng hợp thành, diễn tập khu vực phòng thủ, tăng cường huấn luyện đêm, huấn luyện cơ động nhanh, huấn luyện phòng tránh đánh trả, huấn luyện hiệp đồng, xử lý các tình huống phức tạp trên biển, đảo, biên giới đất liền và khu vực trọng điểm; huấn luyện cơ động chuyển hóa thế trận linh hoạt, bảo toàn lực lượng chiến đấu lâu dài và nâng cao hiệu suất chiến đấu, lấy huấn luyện chính trị làm cơ sở, huấn luyện cán bộ làm trọng tâm, tạo ra sức mạnh tổng hợp, sẵn sàng ứng phó thắng lợi trong mọi tình huống chiến tranh. Cùng với huấn luyện không ngừng nâng cao chất lượng xây dựng chính quy, rèn luyện kỷ luật, bảo đảm an toàn tuyệt đối trong mọi hoạt động.

leftcenterrightdel
Bộ đội Pháo cao xạ huấn luyện bắn đạn thật.

Bên cạnh đó, Bộ đội Pháo cao xạ phải tiếp tục phát huy tinh thần chủ động, sáng tạo thực hiện tốt cuộc vận động “Quản lý, khai thác vũ khí, trang bị kỹ thuật tốt, bền, an toàn, tiết kiệm và an toàn giao thông”, đồng thời tích cực, chủ động trong công tác nghiên cứu khoa học, phát huy sáng kiến cải tiến kỹ thuật nâng cấp, nâng cao độ tin cậy, kéo dài thời gian sử dụng các loại vũ khí trang bị có trong biên chế, nhanh chóng tiếp thu làm chủ vũ khí trang bị mới, cải tiến hiện đại được trang bị... Kinh nghiệm rút ra từ các cuộc chiến tranh trên thế giới gần đây cho thấy, hiện tại và trong tương lai hệ thống pháo phòng không với phương án phòng thủ điểm vẫn giữ vai trò rất quan trọng trong phương án tác chiến chống chiến tranh có sử dụng vũ khí công nghệ cao của đối phương. Pháo phòng không cùng với tên lửa phòng không sẽ tạo nên khu vực phòng thủ điểm chặt chẽ, bảo vệ mục tiêu quan trọng, các trận địa tên lửa, chống lại các cuộc tiến công của tên lửa hành trình, tên lửa chống ra đa... Đối với chúng ta, khi chiến tranh xảy ra, Pháo phòng không sẽ tham gia ngay từ trận đầu đến khi kết thúc chiến tranh và giữ vai trò chủ yếu trong suốt cuộc chiến. Thay vì phải đầu tư kinh phí quá lớn mua sắm các loại Pháo phòng không hiện đại, cần quan tâm nghiên cứu cải tiến lực lượng Pháo phòng không hiện có, tăng cường khả năng đánh đêm; tích hợp với các hệ thống quan sát, ngắm bắn quang điện tử- tự động hóa quá trình điều khiển hỏa lực- tự động hóa nạp đạn và huấn luyện cho bội đội sử dụng thành thạo, nâng cao khả năng sẵn sàng chiến đấu, đảm bảo cho lực lượng Pháo phòng không của Quân chủng có đủ sức mạnh hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao.

Để xây dựng Bộ đội Pháo cao xạ vững mạnh, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong giai đoạn hiện nay, đòi hỏi phải chủ động nghiên cứu, kế thừa và phát triển toàn diện những bài học đã được tích lũy trong hai cuộc chiến tranh bảo vệ Tổ quốc lên một tầm cao mới, nhất là nghệ thuật chiến tranh nhân dân, nghệ thuật tác chiến phòng không nhân dân, mư­u trí sáng tạo, tích cực chuẩn bị nhiều biện pháp đối phó, đặc biệt là tác chiến điện tử. Cùng với đó, phải làm tốt chức năng làm tham mưu cho Đảng, Nhà nước và Bộ Quốc phòng về xây dựng lực lượng phòng không lục quân, phòng không nhân dân; xây dựng thế trận Phòng không nhân dân nhiều tầng, nhiều lớp; lấy lực lượng Phòng không 3 thứ quân làm nòng cốt, phát huy sức mạnh tổng hợp của nhiều lực lượng, mọi vũ khí, trang bị hiện có...Bộ đội Pháo cao xạ cùng với các lực lượng khác đảm bảo cho Quân chủng thực sự là lực lượng nòng cốt trên mặt trận đối không, trong thế trận chiến tranh nhân dân bảo vệ Tổ quốc; xứng đáng với sự tin cậy của Đảng, Tổ quốc và nhân dân giao phó, bảo vệ vững chắc vùng trời, vùng biển, đảo, thềm lục địa thiêng liêng của Tổ quốc Việt Nam XHCN.

Trung tướng LÊ HUY VỊNH, Ủy viên Trung ương Đảng, Tư lệnh Quân chủng Phòng không - Không quân