Chiến dịch đông-xuân 1953-1954, Trung đoàn 48 (Thăng Long), Sư đoàn Đồng Bằng tấn công tiêu diệt bốt Hoàng Đan. Đại đội 761 từ huyện Gia Khánh-Ninh Bình được lệnh hành quân cùng đoàn Cán bộ Tiểu đoàn 884 và Trung đoàn 48, bí mật len lỏi vượt qua đồn bốt địch đi vào vùng địch hậu, huyện Ứng Hòa (Hà Đông cũ, nay thuộc Hà Nội), chuẩn bị các trận đánh phối hợp chia lửa với chiến trường Điện Biên Phủ. Đại đội 761 từ trận địa công đồn bốt Lạc Đạo, 5 giờ sáng 27-2-1954 rút về trú quân tại làng An Thái-xã Trầm Lộng, huyện Ứng Hòa. Đại đội lệnh cho anh em đào công sự đề phòng địch càn. Khoảng 10 giờ đêm, đơn vị được phổ biến tình hình khẩn cấp: Binh đoàn cơ động số 4 của Pháp đang tiến hành càn quét với âm mưu “cất vó” bộ đội chủ lực ta để chúng “lên gân” tinh thần trong lúc quân lính của chúng đang hoang mang lo sợ.
24 giờ, Trung đội 61 (Đại đội 761) được lệnh chuyển đến làng Si, cách làng An Thái chừng 2km làm nhiệm vụ bảo vệ Sở chỉ huy trung đoàn, lúc này lực lượng ở An Thái còn khoảng 70 đồng chí.
Khoảng 4 giờ sáng 28-2, khoảng 4.000 tên địch kéo đến chiếm các ngả đường bao vây, bắn đại bác vào làng An Thái. Các chiến sĩ chờ chúng vào thật gần, từ trong lũy tre đồng loạt nổ súng, ném lựu đạn. Bọn địch bất ngờ khựng lại, đạp lên nhau chết. Đại bác bắn như đổ đạn vào làng An Thái và quân địch hò hét, xô đẩy nhau vào làng, nhưng liên tiếp bị bộ đội ta đánh bật ra. Cuộc chiến đấu không cân sức của Đại đội 761 với binh đoàn GM4 giằng co quyết liệt. Đạn hết, địch ùa vào làng, các chiến sĩ ta đánh giáp lá cà với địch bằng lưỡi lê, báng súng, dao, cuốc, xẻng. Ta tiêu diệt hơn 150 tên lính Âu Phi, gấp đôi quân số phía ta. Trời nhá nhem tối, địch lại xung phong vào làng. Lúc này chiến sĩ ta thương vong đến người cuối cùng, không còn vũ khí trong tay, một số đồng chí đã phải tự sát để khỏi rơi vào tay giặc. Địch đã bắt một số thương binh nặng của ta.
56 năm trôi qua, ký ức về trận chống càn oanh liệt của cán bộ, chiến sĩ Đại đội 761-trận đánh góp phần tô thắm truyền thống Trung đoàn 48, Đại đoàn 320 anh hùng vẫn in sâu trong tôi. Hơn 60 cán bộ, chiến sĩ đã hy sinh vì độc lập tự do của Tổ quốc, vì hạnh phúc của dân tộc trong trận chiến đấu ấy.
TẠ VĂN HUYNH