QĐND - Tỉnh Thanh Hóa có bờ biển dài, án ngữ phía Nam Vịnh Bắc Bộ, nhiều bến cảng, cửa sông và căn cứ hải quân quan trọng. Trong đó, cửa Lạch Trường được tỉnh dự kiến là mục tiêu chủ yếu của không quân hải quân Mỹ bất ngờ tiến công, đánh phá. Chấp hành chỉ đạo của Trung ương Đảng, Tỉnh ủy Thanh Hóa phối hợp chặt chẽ với các lực lượng chuẩn bị chu đáo thế trận phòng không nhân dân vững mạnh, rộng khắp, sẵn sàng đón đánh, làm thất bại âm mưu của địch.

Với địa hình thiên nhiên hiểm hóc, có núi Trường Sơn cao 210m như bức tường che chắn từ đông sang tây, các đảo Hòn Bò, Hòn Nẹ án ngữ, che chắn ngoài của cửa Lạch Trường, ta chủ động xây dựng thế trận phòng không tầm thấp nhiều tầng, có chiều sâu; hiệp đồng chặt chẽ theo kế hoạch và sự chỉ huy điều hành, thống nhất. Trong đó, các đài quan sát được bố trí từ xa, trên biển, thông báo nhanh, kịp thời, chính xác. Vòng ngoài ở khu vực Hòn Nẹ, Hòn Bò, cách bờ từ 3km đến 5km do các tàu chiến đấu của hải quân triển khai. Vòng trong do các đồn Công an nhân dân vũ trang và bộ đội, du kích xã Hoằng Trường, Hòa Lộc, bố trí trận địa trên đỉnh núi Trường, kéo dài vào sâu trong nội địa. Chính giữa cửa lạch là trận địa bằng súng bộ binh trên thuyền của dân quân, ngư dân, duy trì trực ban chiến đấu nghiêm ngặt, sẵn sàng đón đánh địch… Cùng với đó, tỉnh tập trung chỉ đạo các đơn vị nghiên cứu kỹ và phán đoán chính xác quy luật bay thấp, dọc theo cửa lạch; chia làm nhiều tốp, bất ngờ tập kích đánh phá các mục tiêu của máy bay địch…

Vào 14 giờ 15 phút ngày 5-8-1964, hàng chục tốp máy bay địch bay rất thấp, đội hình từng tốp hai chiếc, bất ngờ lao vào bắn phá từ đảo Hòn Nẹ đến cửa Lạch Trường. Được chuẩn bị trước, báo động sớm, hiệp đồng chiến đấu chặt chẽ, các tàu chiến hải quân, trận địa súng máy phòng không 14,5mm của Đồn Công an vũ trang 74, Đại đội ra-đa, tự vệ thủy sản Lạch Trường và dân quân phục kích ngoài cửa lạch, đồng loạt nổ súng đánh trả máy bay địch. Vấp phải màn đạn dày đặc, có chiều sâu, bất ngờ của ta, máy bay địch buộc phải ném bom đánh phá bừa bãi và vọt lên cao. Sau một giờ chiến đấu, ta bắn rơi tại chỗ 2 máy bay, bắn bị thương 2 chiếc khác. Trận đánh để lại bài học kinh nghiệm rất đặc sắc về tác chiến phòng không, nhất là việc chủ động phán đoán tình huống; xây dựng thế trận và phối hợp hiệp đồng chặt chẽ trong chiến đấu rất hiệu quả.

TRẦN VĂN TOẢN