QĐND - Đầu tháng 10-1947, thực dân Pháp cho quân nhảy dù chiếm đóng thị xã Bắc Kạn và thị trấn Chợ Mới (tỉnh Bắc Kạn). Trước tình hình đó, Ban chỉ huy Liên khu I điều động Trung đoàn 72 lên chiến đấu trên chiến trường tỉnh Bắc Kạn.

Khi ấy, chiến trường Bắc Kạn đặc biệt gian khổ, địa hình hiểm trở, thời tiết khắc nghiệt, thiếu thốn mọi bề. So sánh lực lượng giữa ta và địch quá chênh lệch cho ta. Nhưng với sự lãnh đạo, chỉ đạo song trùng của Liên khu I và tỉnh Bắc Kạn, sự giúp đỡ, đùm bọc, hiệp đồng tác chiến của nhân dân các dân tộc trong tỉnh, Trung đoàn 72 đã vượt qua mọi khó khăn, hoàn thành xuất sắc các nhiệm vụ trên giao.

Thực hiện phương châm chỉ đạo của Tổng Quân ủy “Đại đội độc lập, tiểu đoàn tập trung”, trung đoàn đã tổ chức hai Tiểu đoàn 43 và 49 thành 5 đại đội độc lập hoạt động ở các huyện: Chợ Rã, Chợ Đồn, Nà Rì, Ngân Sơn, Bạch Thông; xây dựng Tiểu đoàn 55 thành tiểu đoàn tập trung, cơ động, có nhiệm vụ phối hợp với các đại đội độc lập và dân quân, du kích địa phương tiến hành đánh tiêu hao, tiêu diệt địch trên toàn chiến trường Bắc Kạn.

Phối hợp với các đơn vị chủ lực của bộ và dân quân, du kích địa phương, Trung đoàn 72 đã kết hợp đánh tập trung và đánh phân tán, buộc địch phải từng bước thu hẹp khu vực chiếm đóng, rút khỏi Chợ Đồn, Chợ Rã, Chợ Mới, Cao Kỳ, chỉ còn đóng lại 5 điểm trên dọc Đường số 3 là thị xã Bắc Kạn, Phủ Thông, Nà Phặc, Ngân Sơn, Bằng Khẩu. Các trận đánh của Trung đoàn 72 đã góp phần cùng quân và dân các tỉnh Bắc Kạn, Lạng Sơn, Cao Bằng, Thái Nguyên, Phú Thọ, Tuyên Quang, làm nên Chiến thắng Việt Bắc Thu-Đông 1947; tiêu diệt một bộ phận quan trọng sinh lực địch, phá tan âm mưu “đánh nhanh, giải quyết nhanh” của thực dân Pháp, tạo điều kiện đưa cuộc kháng chiến của nhân dân ta sang giai đoạn mới.

Từ năm 1948 đến 1949, bằng các trận tập kích, phục kích trên Đường số 3, Trung đoàn 72 đã hạn chế được những cuộc hành quân càn quét của địch vào các địa phương trên địa bàn, buộc địch mỗi khi hành quân tiếp tế từ Cao Bằng xuống phải rải bộ binh chiếm lĩnh các vị trí trọng yếu rồi mới dám cho xe cơ giới hành quân. Tuy vậy, cuộc tiếp tế nào cũng bị trung đoàn đánh, buộc chúng phải dùng cả máy bay tiếp tế cho đội quân chiếm đóng trên 5 cứ điểm thuộc tỉnh Bắc Kạn.

Trong hai năm (1947-1949) chiến đấu trên chiến trường Bắc Kạn, Trung đoàn 72 đã tổ chức hơn 100 trận đánh lớn, nhỏ; tiêu diệt và loại khỏi vòng chiến đấu hàng trăm tên địch, phá hủy 73 xe cơ giới, bắn rơi 1 máy bay, thu 150 súng các loại và nhiều quân dụng khác. Các đại đội độc lập đóng quân ở các huyện đã tổ chức được 30 trung đội dân quân, du kích với quân số hơn 1000 người, trở thành nòng cốt của LLVT địa phương tỉnh Bắc Kạn.

ĐỖ NGUYỄN (Theo tài liệu của Ban liên lạc Trung đoàn 72)