Sau khi quân ta tiêu diệt đồn Bỉnh Di (Tứ Kỳ, Hải Dương) của quân Pháp vào giữa tháng 7-1953, đã cổ vũ phong trào chiến tranh du kích địa phương phát triển mạnh, uy hiếp trực tiếp đến thị xã Hải Dương (nay là thành phố Hải Dương), thị trấn Gia Lộc, đường 17 và đường 191.

Hòng chiếm lại Bỉnh Di, củng cố và giữ vững địa bàn, địch sử dụng đơn vị GM4 cơ động và một số lực lượng địa phương quân, dưới sự yểm trợ của máy bay và pháo binh, tổ chức càn quét vào khu vực bắc Tứ Kỳ nhằm tiêu diệt lực lượng vũ trang của ta, ngăn chặn phong trào chiến tranh du kích, trấn an bọn tề ngụy phản động ra làm tay sai cho chúng.

Thực hiện ý đồ vạch ra, từ thị xã Hải Dương, địch hành quân bằng xe cơ giới theo đường 191 xuống Cống Câu, rồi triển khai đội hình vào khu bắc huyện Tứ Kỳ. Trên đường hành quân, địch không càn vào làng nào, mà tiến thẳng đến hai thôn Đông Cận, Quán Đào, nơi Đại đội 75 của Tỉnh đội Hải Dương và Trung đội 3 của huyện đội Tứ Kỳ đang tập trung. Khoảng 9 giờ ngày 25-7-1953, địch dồn đội hình, dùng xe cơ giới dẫn đầu, tiến vào làng.

Nắm được ý đồ của địch, các đơn vị bộ đội địa phương Tỉnh đội Hải Dương và Huyện đội Tứ Kỳ đã phối hợp, hiệp đồng chặt chẽ với dân quân, du kích bố trí trận địa đón đánh địch. Chờ địch đến gần cách khoảng 10m, ta bất ngờ nổ súng. Bộ đội ta dùng các loại hỏa lực, lựu đạn, đồng loạt đánh vỗ mặt vào đội hình địch. Những tên địch đi đầu bị loại khỏi vòng chiến đấu, những tên đi sau chạy tán loạn hoặc nằm bẹp tại chỗ. Bộ đội ta dùng cối 60mm bắn chặn vào đội hình xe cơ giới địch. Trung đội 1 từ tây bắc thôn Đông Cận chớp thời cơ xung phong, đánh giáp lá cà với địch trên đường tiến vào khu vực giữa hai thôn Đông Cận và Quán Đào. Phối hợp tác chiến, một phân đội của Trung đội 3 Huyện đội Tứ Kỳ cùng dân quân, du kích thôn Quán Đào nhanh chóng cơ động, đánh vào cạnh sườn địch; cùng Trung đội 1 của Đại đội 75 đánh địch, tiêu diệt và bắt sống hàng chục tên, thu 1 súng trung liên và một số súng trường.

Trận đánh thắng lợi tạo được khí thế, giúp bộ đội ta vững tin vào chiến thuật đánh gần; không sợ hở sườn, hở lưng. Đặc biệt hơn, ta chống càn nhưng vẫn tiêu diệt được địch, bắt sống tù binh, thu được vũ khí dù địch đông và trang bị mạnh hơn ta.

LÊ HOÀI THAO