QĐND - Địa bàn tỉnh Xa-vẳn-na-khệt có vị trí chiến lược hết sức quan trọng, nằm ở Trung Lào và Đường 9 cắt ngang, nối Việt Nam-Thái Lan. Trong những năm 1969-1971, cuộc “Chiến tranh đặc biệt tăng cường” ở Lào của Mỹ đã đẩy lên mức độ cao nhất. Toàn chiến trường Lào nói chung, chiến trường Trung Lào và khu vực Đường 9-Nam Lào nói riêng, địch đã sử dụng không quân tiến hành đánh phá ác liệt ngày đêm vào khu giải phóng Mường Phin, Na Nhôm, Sê Pôn, Ang Khăm, Tạ Ôi, Tum Lan… Đây là khu vực có tuyến đường Hồ Chí Minh chạy qua, lại là vùng căn cứ kháng chiến Trung-Hạ Lào, nên trên địa bàn đã diễn ra nhiều cuộc chiến đấu hết sức ác liệt.

Lực lượng vũ trang địa phương và nhân dân các bộ tộc tỉnh Xa-vẳn-na-khệt phối hợp, hiệp đồng chặt chẽ cùng với lực lượng chủ lực Việt Nam - Lào, Quân tình nguyện Việt Nam chiến đấu dũng cảm, bền bỉ. Trước khi cuộc hành quân “Lam Sơn 719” của địch diễn ra, tháng 1-1971, Trung ương Đảng Nhân dân cách mạng Lào, Mặt trận Lào yêu nước đã ra chỉ thị cho toàn dân kiên trì đấu tranh và xác định nhiệm vụ trung tâm số một của toàn Đảng, toàn quân và toàn dân lúc này là phải kiên quyết đánh thắng đế quốc Mỹ và tay sai, giành thắng lợi cho cách mạng Lào.

Lực lượng dân quân, du kích Lào tích cực huấn luyện quân sự tại các khu căn cứ giải phóng. Ảnh chụp tại Bảo tàng QĐND Lào

Chấp hành sự chỉ đạo của trên, lực lượng vũ trang địa phương, chính quyền tỉnh cùng nhân dân các bộ tộc tỉnh Xa-vẳn-na-khệt đã tiến hành cuộc chiến đấu kiên cường, tham gia phục vụ chiến đấu, chủ động đánh tiêu hao, tiêu diệt địch bằng mọi thủ đoạn hình thức tác chiến; vận dụng địa hình, sử dụng lực lượng phối hợp chặt chẽ với các lực lượng chủ lực Việt Nam - Lào và Quân tình nguyện Việt Nam.

Nhằm phối hợp cùng chiến đấu giành thắng lợi trong Chiến dịch Đường 9-Nam Lào 1971, Bộ CHQS tỉnh đã sử dụng 2 tiểu đoàn (Tiểu đoàn 14 và Tiểu đoàn 18) làm lực lượng chính tham gia chiến dịch và tổ chức các đội dân quân, du kích của các mường phía Đông và phía Tây làm lực lượng quan trọng, chủ động đánh nhỏ lẻ phân tán, đánh cắt giao thông, chặn đánh địch rút chạy. Hàng nghìn thanh niên nam, nữ và nhân dân xung phong ra mặt trận phục vụ chiến đấu, mang vác vận chuyển vũ khí, đạn dược, cấp cứu thương binh, bệnh binh, chôn cất tử sĩ, dẫn đường cho bộ đội; đồng thời tuyên truyền, vận động, giúp đỡ di dời nhân dân ra khỏi khu vực tác chiến đến khu an toàn.

Được sự giúp đỡ của Bộ tư lệnh Chiến dịch Đường 9-Nam Lào và của bộ đội tình nguyện Việt Nam, dưới sự chỉ đạo trực tiếp của Bộ CHQS tỉnh, quân và dân Xa-vẳn-na-khệt đẩy mạnh chiến tranh nhân dân địa phương. Dân quân, du kích và nhân dân thống nhất hành động, sử dụng vũ khí thô sơ, phối hợp với lực lượng chủ lực để tiêu diệt địch, dấy lên phong trào toàn dân đánh giặc rộng khắp trên các hướng của chiến dịch. Lực lượng vũ trang và nhân dân trong tỉnh tích cực thi đua diệt giặc, tham gia bắn máy bay, bảo vệ khu căn cứ, ra sức tăng gia sản xuất… lập thành tích góp phần vào thắng lợi chung của Chiến dịch Đường 9-Nam Lào.

HƯƠNG NGÂN
(Ghi theo lời kể của Đại tá Xiền Xay-nhạ-lạt, Chỉ huy trưởng Bộ CHQS tỉnh Xa-vẳn-na-khệt, Lào)