QĐND - Chiến thắng “Hà Nội-Điện Biên Phủ trên không” tháng 12-1972 là một trong những chiến công vang dội của quân và dân ta, buộc đế quốc Mỹ phải ký hiệp định Pa-ri, rút toàn bộ quân về nước, chấm dứt chiến tranh ở Việt Nam. Thắng lợi của chiến dịch đã làm cơ sở để quân và dân ta tiến tới giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước.

Có nhiều nguyên nhân làm nên chiến thắng lịch sử trong chiến dịch 12 ngày đêm tháng 12-1972, song quan trọng nhất là chúng ta đã quán triệt sâu sắc quan điểm của Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh về sức mạnh tổng hợp của chiến tranh nhân dân, của thế trận phòng không nhân dân cả nước, đặc biệt là quân và dân thủ đô Hà Nội, Hải Phòng và các tỉnh miền Bắc, nòng cốt là Quân chủng Phòng không - Không quân. Chiến thắng “Hà Nội-Điện Biên Phủ trên không” khẳng định sự kế thừa và phát triển của nghệ thuật quân sự Việt Nam trong thời đại mới, là chiến thắng của trí thông minh và lòng dũng cảm của dân tộc ta, của Quân đội ta chống tập kích đường không quy mô lớn của kẻ thù với vũ khí trang bị hiện đại.

Bộ đội pháo cao xạ cơ động chiếm lĩnh trận địa để bắn máy bay địch. Ảnh tư liệu.

Cuộc đụng đầu lịch sử trong 12 ngày đêm tháng 12-1972 của quân và dân miền Bắc với lực lượng không quân chiến lược của đế quốc Mỹ thực chất là cuộc đọ sức giữa cuộc chiến tranh nhân dân đất đối không của ta mà lực lượng Phòng không - Không quân là nòng cốt chống lại sức mạnh không quân Hoa Kỳ. Chiến thắng “Hà Nội-Điện Biên Phủ trên không” cũng chính là chiến thắng của thế trận phòng không nhân dân, của nghệ thuật sử dụng lực lượng, bài binh, bố trận, cơ động tác chiến theo cách đánh của ta. Lực lượng phòng không ba thứ quân đã phát huy cao độ tiềm năng, thế mạnh để tạo nên hệ thống hỏa lực phòng không rộng khắp, nhiều tầng, hiệp đồng chặt chẽ tiêu diệt máy bay địch. Trong chiến dịch này, chúng ta đã rất thành công trong việc huy động và hội tụ về trí tuệ và sức mạnh tổng hợp của các lực lượng phòng không, thế trận phòng không nhân dân, trong đó vai trò của bộ đội phòng không-không quân là lực lượng nòng cốt của chiến dịch.

Một trong những yếu tố có tác động trực tiếp đến thành công của chiến dịch 12 ngày đêm đó là quân và dân ta đã xây dựng được thế trận phòng không hết sức sáng tạo và độc đáo, trở thành yếu tố cấu thành nghệ thuật tác chiến phòng không. Đó là thế trận cài xen kẽ trong chiến đấu phòng không, là thế trận hết sức hiểm hóc của nghệ thuật chiến tranh nhân dân Việt Nam. Đặc biệt nhất là thế trận phòng không “chân vạc” hình thành 3 cụm phòng không chiến dịch: Cụm phòng không Hà Nội, cụm phòng không Hải Phòng, cụm phòng không đường một Bắc Thái Nguyên. Trong quá trình chiến dịch, ta đã chủ động chuyển hóa thế trận, điều chuyển vị trí chiến đấu một số đơn vị tên lửa phòng không, thay đổi sân bay cất cánh cho không quân ta đánh từ xa đã gây bất ngờ lớn cho địch, tạo nên yếu tố trực tiếp và quyết định thắng lợi của chiến dịch. Đây là nét độc đáo thể hiện sức mạnh chiến tranh nhân dân của chúng ta.

Trong chiến dịch 12 ngày đêm tháng Chạp năm 1972, sự chênh lệch về vũ khí trang bị của địch vượt trội hơn chúng ta rất nhiều lần. Trong cuộc đọ sức chênh lệch đó, chúng ta giành được thắng lợi bởi vì chúng ta có đường lối chiến tranh nhân dân rất đúng đắn, chính nghĩa, có sức mạnh của cả dân tộc, có cách đánh sáng tạo, độc đáo và có niềm tin mãnh liệt vào sự lãnh đạo của Đảng, của Bộ chỉ huy tối cao, trong đó có niềm tin sắt đá của bộ đội vào thắng lợi cuối cùng của cuộc chiến tranh. Đặc biệt, chúng ta đã phát huy cao độ nghệ thuật quân sự tài tình của cha ông ta vào điều kiện mới, biết tạo ra sức mạnh của chiến tranh nhân dân, của thế trận phòng không nhân dân, biết giành thế chủ động và bố trí một thế trận liên hoàn, hiểm hóc để đánh địch từ mọi hướng. Trong toàn chiến dịch, chúng ta đã phát huy tốt sức mạnh “Toàn dân tham gia bắn máy bay Mỹ”, “Toàn dân tham gia bắt giặc lái”, đã tạo nên một lưới lửa phòng không dày đặc, nhiều tầng, nhiều nấc, hoạt động nhịp nhàng, đánh địch liên tục từ xa đến gần, đánh địch từ nhiều phía, đánh trực diện, đánh từ sau, từ bên sườn, bằng tất cả các lực lượng và vũ khí có trong tay gây cho địch lúng túng không thể tránh được lưới lửa phòng không của ta, bảo đảm chiến đấu thắng lợi trong suốt toàn bộ chiến dịch 12 ngày đêm cuối tháng 12-1972.

Chiến thắng “Hà Nội-Điện Biên Phủ trên không” mãi mãi là biểu tượng của ý chí kiên cường, bất khuất của dân tộc, của trí tuệ và nghệ thuật quân sự Việt Nam trong thế trận chiến tranh nhân dân, thế trận phòng không nhân dân bảo vệ miền Bắc XHCN. Những bài học và nghệ thuật quân sự làm nên chiến thắng 12 ngày đêm tháng 12-1972 tiếp tục được nghiên cứu, phát huy trong điều kiện mới, bảo đảm sẵn sàng đánh bại các cuộc tập kích đường không nếu xảy ra, bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.

VŨ QUANG TIẾN