“Nối vòng tay lớn” khắc phục hậu quả bom, mìn

QĐND - Ban chỉ đạo Chương trình hành động Quốc gia khắc phục hậu quả bom, mìn sau chiến tranh (Chương trình 504) vừa về thăm, tặng quà các nạn nhân bom, mìn và tìm hiểu về nỗ lực khắc phục hậu quả bom, mìn tại tỉnh Thừa Thiên-Huế. Đây chỉ là một trong nhiều hoạt động ý nghĩa được tổ chức trước thời điểm diễn ra Hội nghị đối tác phát triển, hỗ trợ khắc phục hậu quả bom, mìn sau chiến tranh tại Việt Nam và hướng đến Ngày Thế giới phòng, chống bom, mìn (4-4).

Chia sẻ với những cảnh đời bất hạnh

Đoàn công tác của Ban chỉ đạo 504 do Thứ trưởng Bộ Lao động–Thương binh và Xã hội Bùi Hồng Lĩnh, Phó trưởng Cơ quan Thường trực Ban chỉ đạo 504 dẫn đầu, đã về xã Hồng Trung, huyện A Lưới (Thừa Thiên-Huế) tặng quà cho các nạn nhân bom, mìn. Chiến tranh đã qua đi, nhưng hậu quả của nó thì vẫn hiển hiện trên thân thể những nạn nhân mà chúng tôi gặp. Bị mù mắt trái, cùng gần chục vết thương trên người trong vụ tai nạn bom, mìn xảy ra năm 1976, cuộc sống của ông Hồ Quynh Nguồn (sinh năm 1937) gặp rất nhiều khó khăn. Ông Nguồn còn luôn dằn vặt bởi nhát quốc vô tình vào quả bom bi đã khiến người con trai tử nạn. Mỗi nạn nhân kéo theo nhiều nỗi đau. Đón nhận quà của Chương trình 504, anh Hồ Văn Vik (sinh năm 1972) xúc động: “Cảm ơn Chương trình 504 đã thăm hỏi, giúp đỡ. Đây là nguồn động lực để tôi và gia đình vượt qua khó khăn, vươn lên trong cuộc sống”.

Nhân viên của APOPO rà phá bom, mìn tại xã Hồng Vân, huyện A Lưới (Thừa Thiên-Huế).

Từ sau chiến tranh, huyện A Lưới có gần 700 người bị tai nạn bom, mìn, trong đó 147 người đã chết. Trong chuyến công tác, cùng với 10 suất quà tặng các nạn nhân, Ban chỉ đạo 504 đã tặng tổng số tiền hơn 30 triệu đồng cho Trường Tiểu học và Trạm Y tế xã Hồng Trung để tuyên truyền, giáo dục phòng, tránh và chăm sóc y tế cho nạn nhân bom mìn. Thứ trưởng Bùi Hồng Lĩnh chia sẻ: "Hỗ trợ nạn nhân bom, mìn tái hòa nhập cộng đồng là một trong những nội dung trọng tâm của Chương trình 504. Bằng nguồn kinh phí của Chính phủ và xã hội hóa, Chương trình 504 đã tiến hành nhiều hoạt động như thăm hỏi, tặng quà, xây nhà, dạy nghề, giới thiệu việc làm, hỗ trợ vốn phát triển sản xuất, khám sức khỏe, cấp phát thuốc miễn phí, cung cấp dụng cụ hỗ trợ, phục hồi chức năng cho nạn nhân… Song do nguồn kinh phí có hạn, việc hỗ trợ nạn nhân chưa được nhiều, mới ở giai đoạn đầu thí điểm, triển khai...".

Việc tặng quà là cần thiết, nhưng căn cơ hơn thì đúng như lời ông Hồ Xuân Lê (sinh năm 1954) bày tỏ: "Mong muốn Chương trình 504 giúp đỡ các nạn nhân được vay vốn sản xuất, chăn nuôi, phát triển kinh tế và chăm sóc y tế ngày càng tốt hơn".

Chung tay rà phá bom mìn

Thừa Thiên-Huế là một trong 6 tỉnh miền Trung có mức độ ô nhiễm bom, mìn cao nhất cả nước, với hơn 170.400ha (chiếm 35% diện tích toàn tỉnh), riêng huyện A Lưới có 64.793,6ha. Sức tàn phá và hậu quả của bom, mìn ảnh hưởng lớn đến đời sống, sinh hoạt, sản xuất của nhân dân. Từ sau chiến tranh, công tác rà phá bom, mìn (RPBM) được địa phương triển khai tích cực. Chỉ tính trong giai đoạn từ năm 2004 đến năm 2013, tỉnh đã hoàn thành 13 dự án RPBM hơn 14.917ha, thu được gần 10 nghìn quả bom, mìn, vật nổ. Diện tích đất làm sạch bom, mìn đã góp phần giúp nhân dân định canh, định cư, ổn định cuộc sống.

Trong chuyến công tác tại Thừa Thiên-Huế, chúng tôi ghi nhận sự chung tay, góp sức của nhiều tổ chức nước ngoài với hoạt động nhân đạo này. Từ năm 1999 đến nay, tỉnh nhận được sự hỗ trợ của các tổ chức chính phủ, phi chính phủ nước ngoài như: Bộ Ngoại giao Đức, Bộ Hợp tác và Phát triển Kinh tế Đức (BMZ), Cơ quan phát triển Úc, tổ chức AVI (Úc), MAG (Anh), Potsdam Kommunikation (Đức), CPI (Hoa Kỳ), SODI (Đức), NPA (Na Uy), VVAF (Hoa Kỳ),... trong lĩnh vực khắc phục hậu quả bom, mìn sau chiến tranh. Các chương trình, dự án tài trợ này được thực hiện với nhiều nội dung, với tổng nguồn vốn tài trợ nước ngoài hơn 10 triệu đô-la Mỹ. Tại xã Hồng Vân, huyện A Lưới, các nhân viên của APOPO (Chương trình rà phá vật liệu nổ nhân đạo APOPO tại Việt Nam, sử dụng nguồn vốn tài trợ của Bộ Ngoại giao Đức) đang tiến hành rà phá bom, mìn. APOPO còn có đội xử lý bom, mìn cơ động trên địa bàn. Triển khai từ đầu năm 2014, APOPO đã thu gom được hàng trăm bom, mìn, vật nổ. Giám đốc chương trình, ông Rickard Hartman cho biết: APOPO hiện đang triển khai tại các tỉnh Quảng Bình, Quảng Trị và Thừa Thiên-Huế với các hoạt động đào tạo kỹ thuật, RPBM và giáo dục phòng tránh bom, mìn. Công việc triển khai được Chính phủ Việt Nam, chính quyền và nhân dân địa phương tạo điều kiện thuận lợi. APOPO đang xây dựng dự án triển khai giúp Việt Nam trong 3 năm tới, ngoài các hoạt động trên sẽ hỗ trợ tỉnh Thừa Thiên-Huế thành lập Trung tâm dữ liệu bom, mìn.

Tình hình ô nhiễm bom, mìn tại Thừa Thiên-Huế còn ở mức cao, tập trung tại các xã vùng sâu, vùng xa huyện A Lưới, Phú Lộc, Phong Điền; thị xã Hương Trà, Hương Thủy… Để làm tốt hơn nhiệm vụ này, địa phương rất cần sự quan tâm, đầu tư từ Chương trình 504 và Chính phủ các nước, các tổ chức quốc tế. Giám đốc Sở Ngoại vụ Thừa Thiên-Huế, ông Nguyễn Thanh Bình cho biết: Thời gian qua đã có một số tổ chức nước ngoài tham gia vào công tác khắc phục hậu quả bom, mìn tại địa phương. Các dự án hoàn thành đã mang lại hiệu quả thiết thực trong công tác phòng tránh tai nạn, phát triển kinh tế, ổn định đời sống người dân. Tuy nhiên, so với thực trạng ô nhiễm bom, mìn và nhu cầu của địa phương thì còn rất khiêm tốn. Chính quyền địa phương luôn tạo mọi điều kiện thuận lợi và mong muốn có thêm nhiều tổ chức quốc tế hỗ trợ, giúp đỡ khắc phục hậu quả bom, mìn.

Huy động mọi nguồn lực

Tính từ năm 2004 đến nay, chính phủ các nước, các tổ chức phi chính phủ nước ngoài đã và đang ngày càng quan tâm tới công tác khắc phục hậu quả bom, mìn sau chiến tranh tại Việt Nam, với nhiều nội dung, hoạt động cụ thể thiết thực. Điển hình như việc Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ hỗ trợ kinh phí để Quỹ Cựu chiến binh Mỹ tại Việt Nam hoàn thành dự án “Điều tra, khảo sát bom, mìn, vật nổ còn sót lại sau chiến tranh” tại 6 tỉnh miền Trung. Chính phủ Na Uy và Hoa Kỳ thông qua Quỹ Viện trợ nhân dân Na Uy hỗ trợ xây dựng cơ sở ban đầu Trung tâm dữ liệu bom, mìn Việt Nam với trị giá gần 0,5 triệu USD. Chính phủ các nước Anh, Bỉ, Ấn Độ đã hỗ trợ đào tạo, tập huấn cho hàng trăm lượt cán bộ để nâng cao năng lực quản lý, điều hành hoạt động rà phá bom, mìn. Năm qua, Ban chỉ đạo 504 đã ký với Chính phủ Hoa Kỳ bản ghi nhớ về hỗ trợ công tác khắc phục hậu quả bom, mìn sau chiến tranh tại Việt Nam. Chính phủ các nước Anh, Na Uy, Thụy Sĩ, Đức cũng cam kết xem xét hỗ trợ thực hiện Chương trình 504. Từ năm 2004, Quỹ Nhi đồng LHQ đã tài trợ khoảng 5 triệu USD để triển khai các hoạt động giáo dục nhận thức cho thiếu niên, nhi đồng tại 6 tỉnh miền Trung về kỹ năng phòng, tránh bom, mìn... Tổng trị giá các dự án do các tổ chức phi chính phủ nước ngoài thực hiện trong lĩnh vực khắc phục hậu quả bom, mìn tại Việt Nam 10 năm qua ước đạt 60 triệu USD.

Chiến tranh đã lùi xa gần 40 năm, nhưng trong thời gian ấy, trên cả nước đã có hơn 100 nghìn người chết và bị thương do bom, mìn. Diện tích bị ô nhiễm bom, mìn vẫn còn khoảng 6,6 triệu ha, chiếm 21,12% diện tích cả nước. Với tốc độ rà phá bom, mìn như hiện nay thì công việc làm sạch bom mìn sẽ phải kéo dài hàng trăm năm. Xoa dịu nỗi đau, giảm bớt những tai nạn thương tâm, đẩy nhanh tiến độ RPBM là trách nhiệm lớn lao đặt ra với Ban chỉ đạo 504 và các cấp, các ngành, các địa phương. Để đạt được các mục tiêu, đòi hỏi chúng ta phải huy động nguồn lực tổng hợp cả trong nước và quốc tế.

Thứ trưởng Bùi Hồng Lĩnh nhấn mạnh: Chương trình 504 là chương trình nhân đạo, có ý nghĩa thiết thực, được tổ chức chặt chẽ, triển khai tích cực, hiệu quả ngay từ đầu. Nguồn lực thực hiện chương trình được xác định là Chính phủ đóng vai trò quan trọng, xã hội hóa là cần thiết, trong đó cần huy động sự đóng góp của chính phủ các nước, các tổ chức quốc tế. Để huy động, sử dụng nguồn lực hiệu quả hơn, Ban chỉ đạo sẽ thành lập Hội và Quỹ khắc phục hậu quả bom, mìn để vận động tài trợ và triển khai hỗ trợ nạn nhân cơ bản, thường xuyên...".

Bài và ảnh: VŨ XUÂN DÂN