Hơn 15 năm trước, bạn đọc Báo Quân đội nhân dân và Báo Nhân dân rất hài lòng khi cầm trên tay những tờ báo in đẹp, sắc nét, chất lượng cao, được in đồng thời tại nhiều địa phương, đáp ứng yêu cầu thông tin, tuyên truyền. Có được những ấn phẩm đó, một phần nhờ tập thể các nhà khoa học Viện Tự động hóa kỹ thuật quân sự (KTQS) đã nỗ lực nghiên cứu, thiết kế hệ thống, xây dựng phần mềm, thiết lập hệ thống tự động hóa chế bản điện tử và viễn ấn được truyền qua vệ tinh. Giá thành xây dựng hệ thống, bao gồm cả phần cứng và phần mềm chỉ bằng 30% so với giá nhập ngoại. Sau này, công nghệ truyền dẫn từ xa phát triển với tốc độ cao, song các hệ thống viễn ấn đầu tiên đã đánh dấu bước trưởng thành quan trọng của viện trong lĩnh vực này.

Trong các cuộc diễn tập bắn đạn thật tại các trường bắn quốc gia, tại Trung tâm huấn luyện Miếu Môn (Bộ Tổng tham mưu) và một số học viện, nhà trường quân đội, chúng tôi thường thấy các thiết bị máy báo bia và hệ thống điều khiển nâng hạ bia công nghệ cao do Viện Tự động hóa KTQS chế tạo. Các thiết bị điều khiển nâng hạ bia kết hợp với thiết bị đồng bộ trường bắn phục vụ huấn luyện các bài bắn chuẩn, nâng cao kỹ năng bắn súng cho bộ đội. Viện đã nghiên cứu các loại bia công nghệ cao phục vụ huấn luyện bắn các mục tiêu trên không, trên biển, bắn tên lửa hành trình và chế tạo các thiết bị mô phỏng phục vụ huấn luyện. Đại tá, TS Nguyễn Vũ, Viện trưởng cho biết: Bám sát thực tiễn huấn luyện, SSCĐ, bảo đảm kỹ thuật và công tác của quân đội là định hướng chủ yếu trong nghiên cứu khoa học-công nghệ và sáng tạo kỹ thuật của viện. Từ thực tế tác chiến trong điều kiện ban đêm của một số hỏa lực phòng không, viện đã xây dựng và triển khai nghiên cứu, thực hiện dự án CTV-M. Qua 10 năm nỗ lực, viện đã làm chủ công nghệ, cải tiến thành công và hiện đại hóa nhiều tổ hợp hỏa lực đánh ngày và đánh đêm đạt hiệu quả cao, đưa vào trang bị phục vụ huấn luyện, SSCĐ. Viện đang nỗ lực đầu tư nghiên cứu phát triển kỹ thuật tự động hóa ứng dụng trong các hệ thống C3I, C4I phục vụ công tác chỉ huy-tham mưu, huấn luyện và phát triển nghiên cứu rô-bốt cho các nhiệm vụ đặc thù trong quân đội…

Nghiên cứu hướng đến chế tạo sản phẩm công nghệ cao đặt ra cho các nhà khoa học Viện Tự động hóa KTQS phải luôn tìm tòi, sáng tạo, kết hợp ứng dụng kết quả các đề tài nghiên cứu phát triển công nghệ phục vụ các ngành công nghiệp, kinh tế dân sinh vào lĩnh vực quốc phòng. Viện đã triển khai thành công đề tài cấp Nhà nước về nghiên cứu thiết kế, chế tạo hệ thống SCADA đặc thù, diện rộng hoạt động trong điều kiện và môi trường khắc nghiệt. Sản phẩm đề tài là các giải pháp công nghệ, máy móc, thiết bị, hệ thống tự động hóa trên các công nghệ nhúng, ASIC, FPGA, SCADA… được ứng dụng để cải tiến, nâng cao tính năng của vũ khí trang bị kỹ thuật. Kết quả các đề tài: Nghiên cứu thiết kế, chế tạo hệ thống nhận dạng và phân loại sản phẩm công nghiệp; Nghiên cứu xây dựng giải pháp tối ưu và thiết kế chế tạo hệ thống tự động hóa các công nghệ nung luyện, có tiềm năng triển khai trong ngành công nghiệp quốc phòng và trinh sát, nhận dạng mục tiêu. Vừa bám sát thực tiễn, vừa nghiên cứu, lưỡng dụng hóa kết quả của các đề tài nghiên cứu khoa học, viện đã tạo ra hàng chục loại sản phẩm điển hình, nhiều loại mang tính đặc thù quân sự cao. Nhờ định hướng nghiên cứu đúng, nên 20 năm qua, viện đã triển khai, hoàn thành 60 đề tài, dự án khoa học-công nghệ cấp Nhà nước, Bộ Quốc phòng, hơn 500 đề tài, nhiệm vụ kỹ thuật phối hợp với các đơn vị toàn quân, phục vụ các ngành công nghiệp, kết hợp quốc phòng và kinh tế.

Đến các cơ sở nghiên cứu của viện, chúng tôi luôn chứng kiến không khí làm việc nghiêm túc, khẩn trương. Trung úy, kỹ sư Trương Tất Thuấn, trợ lý nghiên cứu Phòng Tự động hóa đồng bộ cho biết: Từ khi về viện công tác (năm 2005 đến nay), anh được lãnh đạo, chỉ huy viện quan tâm tạo điều kiện nghiên cứu, tham gia nhiều đề tài cấp Nhà nước, Bộ Quốc phòng và cấp cơ sở. Điển hình như nghiên cứu ứng dụng chế tạo các hệ thống nâng hạ, báo bia, hệ thống xuồng tự động trên biển làm bia mục tiêu, nghiên cứu xây dựng mạng lưới quan trắc và chế tạo các thiết bị tự động đo thông số thủy-hải văn. Công việc nghiên cứu bận rộn, nhưng anh em vẫn dành thời gian học ngoại ngữ, tự học và đi thâm nhập cơ sở để xác định nhu cầu nghiên cứu. Khó khăn hiện nay của viện là cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ nghiên cứu chưa đồng bộ, chưa có phòng thí nghiệm trọng điểm cấp A, một số cơ chế chính sách đãi ngộ cho nghiên cứu viên chưa phù hợp...

Đại tá Nguyễn Quang Hùng, Bí thư Đảng ủy, Phó viện trưởng khẳng định: Với đội ngũ cán bộ nghiên cứu chiếm hơn 40% trình độ sau đại học, viện có đủ năng lực chủ trì và hoàn thành các chương trình, đề tài trọng điểm cấp Nhà nước, Bộ Quốc phòng về lĩnh vực khoa học-công nghệ tự động hóa. Viện luôn mở rộng cửa và là địa chỉ tin cậy thu hút các nhà khoa học nghiên cứu, sáng tạo với tinh thần dân chủ, chủ động, tạo điều kiện tốt nhất về cơ chế, chính sách… phát huy “chất xám” của đội ngũ cán bộ khoa học, phấn đấu hoàn thành tốt nhiệm vụ nghiên cứu được giao.

Bài và ảnh: ĐÌNH XUÂN