QĐND - Để bảo đảm vận tải chi viện cho chiến trường, giải phóng miền Nam, ngày 14-7-1974, Viện Thiết kế và Công nghệ xe-máy (Viện Kỹ thuật cơ giới quân sự (KTCGQS) ngày nay) được thành lập. Nhiệm vụ chính của viện là nghiên cứu thiết kế cải tiến, sản xuất vật tư kỹ thuật phục vụ bảo đảm kỹ thuật, sửa chữa phục hồi xe-máy quân sự. Trải qua 40 năm xây dựng, trưởng thành, viện đã trở thành trung tâm nghiên cứu đầu ngành về xe máy và thiết bị động lực của Tổng cục Kỹ thuật và Quân đội ta. Một số đề tài, sản phẩm khoa học và công nghệ (KH-CN) của viện nghiên cứu, ứng dụng đã được tặng Giải thưởng Nhà nước và Giải thưởng KH-CN Việt Nam.

Hiện nay, viện có hơn 38% tổng số cán bộ nghiên cứu trình độ sau đại học, đủ năng lực độc lập thực hiện các đề tài trong các chương trình nghiên cứu, dự án KH-CN trọng điểm về lĩnh vực xe máy, thiết bị động lực trong quân đội. Viện đang triển khai thực hiện và đạt nhiều kết quả cao trên 5 hướng nghiên cứu về thiết kế chế tạo, cải tiến, hiện đại hóa xe máy; tích hợp vũ khí lên xe quân sự; khai thác, làm chủ các hệ xe quân sự hiện đại, xe máy đặc chủng; sản xuất vật liệu, vật tư kỹ thuật phục vụ công tác bảo đảm trang bị và bảo đảm kỹ thuật. Nổi bật là viện đã triển khai nghiên cứu làm chủ công nghệ chế tạo đĩa ma sát trong hộp số thủy cơ; thiết kế, chế tạo xe cơ sở để lắp đặt, tích hợp vũ khí bảo đảm cơ động và nhiều sản phẩm KH-CN khác.

Cán bộ nghiên cứu Viện KTCGQS kiểm tra chất lượng đĩa ma sát do viện sản xuất. Ảnh: Đình Xuân.

Trong 5 năm (2009-2014), Viện KTCGQS triển khai 34 dự án, đề tài, nhiệm vụ KH-CN cấp Nhà nước và Bộ Quốc phòng, 81 đề tài cấp Tổng cục Kỹ thuật và cơ sở, thực hiện 262 nhiệm vụ kỹ thuật các cấp, hoàn thành và phát huy hàng chục sáng kiến cải tiến kỹ thuật. Hơn 85% các sản phẩm nghiên cứu KH-CN của viện được đưa vào ứng dụng thực tiễn phục vụ huấn luyện, diễn tập, sẵn sàng chiến đấu và bảo đảm kỹ thuật, đáp ứng các nhiệm vụ của quân đội. Viện bám sát yêu cầu của đơn vị, phối hợp chặt chẽ với các chuyên ngành kỹ thuật để nghiên cứu và ứng dụng kết quả nghiên cứu KH-CN vào thực tiễn công tác kỹ thuật quân đội. Các nội dung đề tài, dự án, sản phẩm KH-CN của viện đều xuất phát từ thực tiễn, nhu cầu và vấn đề kỹ thuật của đơn vị đặt ra, chú trọng đến khả năng công nghệ sẵn có của công nghiệp quốc phòng để sản xuất. Nhờ định hướng nghiên cứu đúng của Đảng ủy, chỉ huy Viện, toàn viện đã nỗ lực nghiên cứu thiết kế, chế tạo được hàng chục loại vật tư kỹ thuật, sản phẩm KH-CN chất lượng cao. Viện đã sản xuất thành công bộ vòng găng máy nén khí AK-150, các chi tiết cho nguồn điện và xe máy của các tổ hợp tên lửa phòng không, tàu tên lửa hải quân. Các đề tài nghiên cứu tích hợp vũ khí bảo đảm khả năng cơ động hỏa lực, điều khiển tự động hóa trên các phương tiện cơ giới quân sự, thiết kế cải tiến và lắp đặt động cơ đi-ê-den thay thế động cơ xăng của 4 nhãn xe ZIL-131, GAZ-66, PAZ-3205, URAL-375D và các trang thiết bị, loại vật tư kỹ thuật khác của viện đều được đánh giá cao. Được Bộ Quốc phòng, Tổng cục Kỹ thuật đầu tư chiều sâu công nghệ, đến nay viện xây dựng được hệ thống phòng thí nghiệm, nâng cấp cơ sở vật chất, nhà xưởng, hơn 90% hạng mục Dự án đầu tư xây dựng công trình khu kỹ thuật tổng hợp đã hoàn thành, từng bước đáp ứng yêu cầu nghiên cứu của viện.

Đảng ủy, chỉ huy Viện KTCGQS đã lãnh đạo, chỉ đạo, xây dựng cơ chế hợp lý nhằm phát huy tính năng động, sáng tạo, tự lực và sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan, đơn vị, giữa cán bộ, nhà khoa học trong viện và giữa viện với các cơ sở nghiên cứu, cơ quan, đơn vị trong và ngoài quân đội. Được Tổng cục Kỹ thuật chỉ đạo trực tiếp, viện phối hợp với Cục Xe-Máy, các chuyên ngành kỹ thuật nghiên cứu phục vụ công tác bảo đảm kỹ thuật cho toàn quân, nhất là các trang bị xe máy hiện đại, mới đưa vào trang bị. Viện phối hợp với Học viện Kỹ thuật quân sự, một số nhà trường, viện nghiên cứu của quân đội và các bộ, ngành để tham gia vào các chương trình, đề tài nghiên cứu lĩnh vực động lực, xe ô tô thế hệ mới. Quá trình phối hợp, Viện tham gia đào tạo, gửi cán bộ đào tạo cao học, nghiên cứu sinh chuyên ngành động lực, xe máy, tự động điều khiển… góp phần nâng cao tiềm lực KH-CN.

Trong thời gian tới, viện quán triệt sâu sắc các nghị quyết, chỉ thị của Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng, thực hiện hiệu quả nội dung, chương trình hành động Nghị quyết 382 của Đảng ủy Quân sự Trung ương (nay là Quân ủy Trung ương). Viện tập trung nâng cao trình độ, năng lực tham mưu cho Bộ Quốc phòng, Tổng cục Kỹ thuật về hướng nghiên cứu phát triển và quy hoạch sử dụng, khai thác xe máy quân sự; tổ chức tốt việc thẩm định thiết kế, tư vấn cho các dự án thuộc lĩnh vực xe máy, thiết bị động lực phục vụ quốc phòng. Viện chú trọng nghiên cứu bảo đảm kỹ thuật, cải tiến, huấn luyện khai thác, làm chủ các hệ thống xe máy quân sự đặc chủng, hiện đại của các Quân chủng Hải quân, Phòng không-Không quân; xe máy bảo đảm kỹ thuật và cơ động hỏa lực cho các lực lượng. Viện chủ động phối hợp với các cơ quan, đơn vị toàn quân nghiên cứu thiết kế, chế tạo vật tư kỹ thuật, các loại vật liệu mới phục vụ ngành cơ giới, động lực; đáp ứng yêu cầu cơ động và xây dựng quân đội cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại.   

Đại tá, TS TRẦN HOÀI NAM - Viện trưởng Viện Kỹ thuật cơ giới quân sự.