QĐND - Mô-ham-mét Mê-ra (Mohamed Merah), người tự xưng là thành viên Al-Qaeda và là nghi phạm đi xe máy xả súng giết 7 người ở Tu-lu-dơ (Pháp), đã bị cảnh sát đặc nhiệm bắn chết ngày 22-3 sau một cuộc đọ súng tiêu tốn đến 300 viên đạn. Nhưng điều khiến người Pháp không thể hiểu nổi là vì sao một nhân vật được hàng xóm và bạn bè đánh giá "hiền lành, biết cách cư xử" lại có thể biến thành kẻ giết người hàng loạt.

Con đường trở thành sát thủ

Với Mô-ham-mét Mê-ra, con đường đi tới chủ nghĩa cực đoan đã bắt đầu từ Tu-lu-dơ trước khi chạy thẳng sang Can-đa-ha, Áp-ga-ni-xtan. Hồ sơ của Mê-ra cho thấy y chẳng có gì khác so với những thanh niên thuộc thế hệ thứ 2 hoặc thứ 3 trong các gia đình nhập cư Pháp từ Bắc Phi. Nhưng y bước vào con đường "cực đoan hóa" sau 2 chuyến đi tới Áp-ga-ni-xtan và Pa-ki-xtan.

Trong một chuyến như thế, Mê-ra bị bắt ở Can-đa-ha và bị tuyên phạt 3 năm tù vì cài bom ở tỉnh này. Giám đốc nhà tù Can-đa-ha, Gu-lam Pha-rúc (Ghulam Faruq), cho hãng tin Roi-tơ biết rằng Mê-ra bị an ninh Áp-ga-ni-xtan bắt vào ngày 19-12-2007. Tình báo Áp-ga-ni-xtan đã chuyển danh tính của y cho các đồng nghiệp ở Pháp. Nhưng sau đó, y  đã trốn thoát trong một vụ vượt ngục lớn do Ta-li-ban tổ chức hồi năm 2008. Tờ Thế giới cho biết, Mê-ra được đào tạo cùng với các chiến binh Ta-li-ban ở Pa-ki-xtan tại khu vực biên giới trước khi được gửi tới phía Tây Nam Áp-ga-ni-xtan để chống lại lực lượng NATO đang ủng hộ chính quyền Ca-bun.

Khi trở về Tu-lu-dơ, Mê-ra vẫn sống bình thường và chẳng ai biết y đã có những thay đổi trong suy nghĩ. Trong mắt bạn bè hàng xóm, Mê-ra vẫn là một công nhân cơ khí đã nghỉ việc, hài lòng với cuộc sống. Một người hàng xóm đã từng được Mê-ra giúp đỡ trong khi chuyển nhà cho biết, Mê-ra là người hoàn toàn bình thường và không phải là kẻ thích gây ra những chuyện ồn ào trong khu vực. Bạn của Mê-ra lần cuối cùng nhìn thấy Mê-ra một tuần trước khi xảy ra vụ đấu súng với cảnh sát. Mê-ra theo đạo Hồi và cầu nguyện 5 ngày trong tuần. Tuy nhiên, trong số bạn bè của Mê-ra chưa ai từng nghe hắn nói đến tôn giáo trong những cuộc trò chuyện. Thậm chí, trong số bạn bè của hắn có nhiều người còn không biết hắn thường xuyên cầu nguyện theo đúng nghi lễ của đạo Hồi.

Chân dung của Mô-ham-mét Mê-ra được phát trên truyền hình Pháp. Ảnh: AFP

Nhưng trong con mắt của nhà chức trách Pháp, Mê-ra rõ ràng không phải kẻ "thánh thiện". Y đã bị cơ quan tình báo nội địa (DCRI) của Pháp theo dõi trong nhiều năm, bởi họ biết y là thành viên một nhóm có khoảng 15 tín đồ Hồi giáo cực đoan theo hệ tư tưởng Salafist ở Tu-lu-dơ. Sau chuyến đi tới Áp-ga-ni-xtan của y, họ càng theo dõi chặt hơn, nhưng không có gì cho thấy y đang chuẩn bị cho một vụ phạm tội nghiêm trọng.

Tất cả đều thay đổi khi cuộc bao vây kéo dài 32 tiếng và kết thúc bằng màn đấu súng kết liễu cuộc sống của Mê-ra. 

Lộ nơi ẩn náu vì địa chỉ internet

Cảnh sát đã lần ra nơi ở của Mê-ra nhờ một số bước đột phá quan trọng. Đầu tiên, họ thẩm vấn một số người bán xe máy địa phương sau vụ tấn công và được một trong số họ cho biết rằng, có một khách hàng rất lạ liên tục hỏi về cách để thay đổi hình dáng và kết cấu chiếc xe máy khiến ông ta sinh nghi. 

Ngoài ra, cảnh sát cũng thấy manh mối quan trọng thứ hai khi phát hiện một đoạn quảng cáo bán xe máy của I-mát I. Di-a-tăng (Imad I. Ziaten), một quân nhân 30 tuổi mới bị Mê-ra sát hại hôm 11-3. Các bức thư điện tử gửi tới cho người lính này, trong đó dàn xếp một cuộc gặp để đánh giá chiếc xe, được Mê-ra gửi từ máy tính của mẹ mình. Địa chỉ IP trên máy tính này trước đó đã bị nhà chức trách Pháp giám sát vì Mê-ra bị tình nghi tham gia vào các tổ chức Hồi giáo cực đoan. Lần theo địa chỉ IP, cảnh sát đã phát hiện ra địa điểm đang ẩn náu của kẻ tình nghi. Cảnh sát Pháp đã quyết định triển khai kế hoạch đột kích rạng sáng 21-3, sau khi đã có đủ bằng chứng và nghe được các cú điện thoại có sử dụng tiếng lóng của thành viên gia đình Mê-ra.

Nguy cơ “con sói đơn độc”

“Sát thủ đi xe máy” đã bị bắn chết, tuy nhiên, lực lượng an ninh Pháp đang bị chỉ trích về năng lực tình báo khi để y gây ra các vụ khủng bố. Mô-ham-mét Mê-ra đã bị mật vụ Pháp theo dõi từ lâu sau các chuyến đi đến các trại huấn luyện khủng bố ở Áp-ga-ni-xtan và Pa-ki-xtan, nhưng lại đánh giá là “không có nguy cơ gây ra những vụ việc nghiêm trọng”. Nhiều chuyên gia về an ninh và chống khủng bố cũng lên tiếng công kích sự chậm trễ của Cơ quan tình báo nội địa trong sự kiện này, bởi thực tế từ sau vụ khủng bố đẫm máu ở Na Uy vài tháng trước cho thấy, chính các “con sói đơn độc” như Mê-ra mới là mối đe dọa lớn nhất về an ninh trong thời điểm các mạng lưới khủng bố lớn như Al-Qaeda đang dần bị bóc gỡ. Điều lo ngại nhất mà các chuyên gia an ninh cảnh báo, đó là đang có những “con sói đơn độc” như Mê-ra lẩn khuất ở Pa-ri.

Sau khi vụ việc kết thúc, Tổng thống Pháp Xác-cô-di đã công bố những biện pháp cứng rắn mới nhằm chống lại chủ nghĩa khủng bố. Ông cho biết, bất cứ ai thường xuyên truy cập “những trang web hỗ trợ khủng bố hoặc gieo rắc hận thù, kêu gọi bạo lực sẽ bị trừng phạt theo quy định của pháp luật". Ngoài ra, ông cũng hứa sẽ trừng trị bất cứ công dân Pháp nào đi ra nước ngoài "nhằm mục đích tuyên truyền hệ tư tưởng khủng bố”.

Thu Trang