Trang bị khí tài hóa học (KTHH) giữ vai trò rất quan trọng trong việc bảo toàn sức chiến đấu và triển khai các nhiệm vụ của người lính trong môi trường độc hại, khi đối phương sử dụng vũ khí hủy diệt lớn. Cũng như các quốc gia trên thế giới, quân đội ta luôn quan tâm nghiên cứu phát triển, cải tiến và hiện đại hóa trang bị KTHH, bảo đảm phòng hộ tốt nhất cho bộ đội và nhân dân. Hơn một thập niên qua, trên cơ sở bám sát quy hoạch phát triển trang bị KTHH, ứng dụng mạnh mẽ tiến bộ khoa học-công nghệ, các cơ sở nghiên cứu của quân đội đã cải tiến, hiện đại hóa và sản xuất nhiều loại trang bị KTHH đưa vào trang bị, bảo đảm cho lực lượng hóa học nâng cao trình độ, khả năng SSCĐ, huấn luyện và hoàn thành tốt các nhiệm vụ thường xuyên, đột xuất.

Xe thả khói KH-01 do Binh chủng Hóa học nghiên cứu, chế tạo. Ảnh: XUÂN CẢNH

Trang bị KTHH có trong biên chế của quân đội ta trước đây phần lớn do nước ngoài sản xuất, viện trợ, nhiều loại đã lạc hậu, xuống cấp, độ tin cậy giảm. Để duy trì hoạt động các trang bị KTHH hiện còn trong quy hoạch sử dụng, ngành hóa học đã nghiên cứu ứng dụng công nghệ mới như công nghệ thông tin, tự động hóa, vật liệu mới để cải tiến, nâng cấp trang bị KTHH nhằm phát huy tính năng kỹ thuật, chiến thuật, bảo đảm phòng, chống hiệu quả các tác nhân độc hại truyền thống và các tác nhân độc xạ mới. Trên cơ sở nền công nghiệp quốc phòng và công nghệ hiện có trong nước, quân đội ta đã nghiên cứu sản xuất được các loại vật tư, hóa chất, thuốc thử đặc dụng để thay thế nguồn nhập ngoại; chế tạo một số loại vật liệu, phát triển khí tài đề phòng mới từ nguồn nguyên liệu trong nước, bảo đảm gọn, nhẹ, thoáng, bền, sử dụng phù hợp trong điều kiện khí hậu nhiệt đới và tầm vóc người Việt Nam.

Khí tài đề phòng cho cá nhân và tập thể là thành phần quan trọng trong hệ thống trang bị KTHH quân sự nên được quan tâm cải tiến, hiện đại hóa và phát triển mạnh. Các cơ sở nghiên cứu quân đội đã nâng cấp nhiều loại khí tài đề phòng có độ tin cậy cao, cho phép hoạt động thời gian dài trong môi trường độc hại, nguy hiểm, sử dụng được nhiều lần, khả năng cơ động cao. Ngành hóa học quân sự đã nghiên cứu thiết kế, chế tạo quần áo phòng da kiểu lọc hấp phụ BH-1; thiết kế chế tạo bán mặt nạ phòng độc dân sự; nghiên cứu chế tạo các sản phẩm hộp lọc độc theo mẫu của Nga FPT-200M, FP-15, FP-3,5 để thay thế đồng bộ cho các hệ thống phòng hóa trên xe tăng-thiết giáp và xe đặc chủng... Binh chủng Hóa học tiếp nhận, làm chủ dây chuyền công nghệ sản xuất mặt nạ phòng độc MV-5 chất lượng cao và đang lắp đặt dây chuyền công nghệ tẩm xúc tác than hoạt tính.

Các kết quả nghiên cứu cải tiến, hiện đại hóa khí tài trinh sát NBC (phóng xạ, hóa học, sinh học) đã được ứng dụng hiệu quả vào thực tế, tạo trang bị bổ sung cho quân đội. Lực lượng hóa học đã nghiên cứu chế tạo hòm hóa nghiệm HN-01 và sản xuất 5 loại ống trinh độc quân sự theo công nghệ chuyển giao từ nước ngoài. Các nhà khoa học tập trung nghiên cứu, chế tạo các loại linh kiện phụ tùng thay thế và đồng bộ hóa các khí tài trinh sát như thuốc thử, bộ nhỏ giọt, các khối chức năng cho máy báo độc tự động GSA, máy phát hiện tác nhân sinh học. Ngành hóa học đang triển khai nghiên cứu chế tạo các hệ thống thiết bị cảnh báo các loại hơi, khí độc công nghiệp phục vụ cho quan trắc môi trường và khắc phục hậu quả sự cố môi trường; chế tạo máy đếm xung phóng xạ đa kênh ghép nối với máy tính, máy cảnh báo phóng xạ; chế tạo các xen-xơ phát hiện tác nhân sinh học và phỏng tạo các thiết bị trinh sát từ xa; sản xuất các loại giấy chỉ thị chất độc quân sự... Bên cạnh việc khai thác, làm chủ kỹ thuật các khí tài trinh sát NBC mới như thiết bị RAPID, BCMS, Bộ đội Hóa học đang triển khai cải tiến, hiện đại hóa xe trinh sát phóng xạ, hóa học như UAZ-469PX, DM-2PH, xe hóa nghiệm AL-4M; cải tiến, số hóa các máy đo phóng xạ ĐB-05, ĐB-03; tiến tới chế tạo các phương tiện trinh sát, xe hóa nghiệm phù hợp với điều kiện nước ta.

Trong lĩnh vực tiêu tẩy, ngành hóa quân sự tập trung cải tiến, hiện đại hóa các xe tiêu tẩy cỡ lớn như ARS-14, ĐKV, AGV-3; nhiệt đới hóa các xe khí tài đa năng, hoàn thiện công nghệ và nâng cao tính năng các khí tài tiêu tẩy đã chế tạo được ở trong nước. Bên cạnh việc mua sắm các loại khí tài tiêu tẩy mới, quân đội ta chủ động nghiên cứu sản xuất phụ tùng, vật tư kỹ thuật thay thế, đồng bộ; chế tạo các loại hộp tiêu độc cá nhân, bình tiêu độc đeo lưng phù hợp yêu cầu chiến thuật, khả năng mang đeo của bộ đội. Về chất tiêu tẩy được giải quyết theo hướng ứng dụng hóa chất sẵn có trên thị trường và sản xuất từ nguyên liệu trong nước, chú trọng lựa chọn các loại hóa chất tiêu tẩy có tính tổng hợp cao, đa năng, lưỡng dụng...

Lực lượng hóa học quân đội ta đã làm chủ về khai thác và nghiên cứu thiết kế các loại khí tài phát khói và chất tạo khói. Điển hình là việc cải tiến hiện đại hóa xe thả khói TĐA-M và các xe đặc chủng kiêm nhiệm thả khói; chế tạo thành công xe thả khói KH-01 và các loại hộp, thùng, quả khói dùng trong quốc phòng-an ninh và cứu hộ. Việc nghiên cứu phương tiện, công nghệ tạo khói ngụy trang diện rộng; tập trung nghiên cứu các thành phần hỗn hợp tạo khói ngụy trang, nghi binh, phòng chống vũ khí công nghệ cao từ nguyên liệu trong nước, bảo đảm khả năng ngụy trang được với bức xạ dải tần rộng, phù hợp với chiến thuật, cách đánh của ta.

Những tiến bộ trong nghiên cứu cải tiến, hiện đại hóa và phát triển mới trang bị KTHH góp phần bảo đảm phòng hóa toàn quân, xây dựng lực lượng hóa học chuyên trách phát triển vững chắc, đáp ứng yêu cầu huấn luyện, SSCĐ của quân đội trong tình hình mới.

TS Đặng Xuân Tập