Trong những năm ác liệt của cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, Khoa CTQS (tiền thân của Viện KTCTĐB) được thành lập. Dù phải sơ tán đến các địa điểm khác nhau, trong điều kiện khó khăn, thiếu thốn và hiểm nguy, song bằng tinh thần trách nhiệm, cán bộ, giảng viên của khoa nỗ lực nghiên cứu, xây dựng chương trình, nội dung bảo đảm tính cơ bản, hiện đại trong giáo dục-đào tạo, phát huy tính chủ động, sáng tạo của học viên, gắn lý luận với thực hành, gắn nhà trường với chiến trường và xã hội. Nhờ đó, học viên tốt nghiệp về đơn vị thích ứng được ngay với thực tiễn, đáp ứng tốt yêu cầu nhiệm vụ được giao. Đặc biệt, có những khóa học viên chưa kịp bảo vệ đồ án tốt nghiệp đã ra chiến trường chiến đấu, phục vụ chiến đấu, góp phần vào sự nghiệp giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước.

Sau năm 1975, Khoa CTQS tiếp tục đào tạo và bổ sung cán bộ cho quân đội, phục vụ công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, nhất là bảo vệ biên giới Tây Nam và phía Bắc, làm nhiệm vụ quốc tế. Bước vào thời kỳ đổi mới, theo yêu cầu nhiệm vụ, Khoa CTQS hợp nhất với Trung tâm Kỹ thuật các CTĐB thành Viện KTCTĐB. Thực hiện nhiệm vụ chính trị trung tâm, viện đã đào tạo hàng nghìn cán bộ, kỹ sư ở các bậc học cao đẳng, đại học và sau đại học với các chuyên ngành xây dựng, giao thông, địa hình quân sự; đồng thời triển khai nghiên cứu khoa học phục vụ sự nghiệp phát triển kinh tế-xã hội gắn với củng cố quốc phòng và an ninh, được Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng và Đảng, Nhà nước ghi nhận, đánh giá cao.

leftcenterrightdel
Cán bộ, nghiên cứu viên Viện Kỹ thuật công trình đặc biệt trao đổi về mẫu thí nghiệm vật liệu mới. Ảnh: DƯƠNG HÀ.

Những năm gần đây, đội ngũ cán bộ, giảng viên của viện luôn kế thừa và phát huy truyền thống, noi gương lớp cha anh đi trước, giành được những thành quả quan trọng, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ đào tạo đội ngũ cán bộ khoa học kỹ thuật quân sự có trình độ cao và nguồn nhân lực phục vụ sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Viện chủ trì đào tạo 5 chuyên ngành đại học, 3 chuyên ngành cao học và 2 chuyên ngành tiến sĩ. Để hoàn thành nhiệm vụ, viện luôn chủ động nghiên cứu, đổi mới nội dung, phương pháp theo hướng dạy-học tích cực; tăng kiến thức thực tế cho học viên, sinh viên trên cơ sở bám sát mục tiêu đào tạo của trên và yêu cầu sử dụng cán bộ ở các đơn vị. Đến nay, 100% đội ngũ giảng viên của viện có trình độ đại học trở lên, trong đó gần 90% có trình độ sau đại học với hơn 50 giáo sư, phó giáo sư, tiến sĩ. 

Viện KTCTĐB đã chú trọng đầu tư cơ sở vật chất và ứng dụng công nghệ hiện đại vào giảng dạy với nhiều phòng thí nghiệm chuyên ngành, hàng trăm trang thiết bị thí nghiệm, phương tiện đo lường và các loại máy móc tiên tiến, công nghệ cao phục vụ các hướng học thuật quan trọng. Chỉ tính trong 10 năm trở lại đây, viện đã đào tạo được hơn 1.000 thạc sĩ và tiến sĩ; gần 2.000 kỹ sư quân sự và dân sự, trong đó các kỹ sư Lào, Campuchia; hơn 80% học viên quân sự tốt nghiệp đạt hạng khá, giỏi, xuất sắc. Viện là đơn vị có uy tín và được chọn để thực hiện nhiều nhiệm vụ tư vấn, dịch vụ KHCN cho các dự án, nhiệm vụ, đề tài nghiên cứu trọng điểm của quân đội và Nhà nước trong lĩnh vực xây dựng, nhất là các dự án, công trình biển, đảo. Các công trình, đề tài KHCN của viện luôn hướng vào giải quyết các vấn đề từ thực tiễn đặt ra, đồng thời kết hợp hài hòa mối quan hệ giữa kinh tế với quốc phòng, quốc phòng với kinh tế cũng như phục vụ công tác đào tạo. Viện chú trọng nghiên cứu trên lĩnh vực vật liệu mới, các công trình phòng thủ, công trình trên biển, đảo, đường sá, sân bay và các hướng học thuật ưu tiên về công trình có chức năng đặc biệt, xây dựng trong các môi trường đặc biệt, chịu các tác động đặc biệt. Tính riêng trong giai đoạn 2010-2020, viện đã triển khai nghiên cứu và nghiệm thu 14 đề tài, chương trình cấp Nhà nước; 30 đề tài cấp bộ; 80 đề tài cấp học viện...

Phát huy những thành tích đạt được, những năm tới, Đảng ủy, chỉ huy Viện KTCTĐB xác định nâng cao năng lực lãnh đạo toàn diện và sức chiến đấu của các cấp ủy, tổ chức đảng và chất lượng đội ngũ cán bộ, đảng viên, giảng viên. Tập trung đổi mới nội dung, chương trình, phương pháp giảng dạy, không ngừng nâng cao chất lượng giáo dục-đào tạo; tiếp tục đẩy mạnh hoạt động KHCN và dịch vụ, tư vấn theo hướng thiết thực, hiệu quả. Tăng cường kỷ cương, giữ nghiêm kỷ luật với việc tạo ra những bước đột phá, kết hợp hài hòa với nhân tố thi đua, bảo đảm cho viện luôn nhận và hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ được giao. 

BOX: Trong hơn 53 năm xây dựng, trưởng thành, Viện KTCTĐB được Đảng, Nhà nước tặng thưởng Huân chương Chiến công hạng Nhì; Huân chương Bảo vệ Tổ quốc hạng Nhì, cùng nhiều cờ thưởng của Chính phủ, Bộ Quốc phòng; nhiều tập thể, cá nhân được tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về khoa học và công nghệ. Với những thành tích đặc biệt xuất sắc trong 10 năm qua, năm 2020, Viện KTCTĐB được Đảng, Nhà nước phong tặng danh hiệu Anh hùng LLVT nhân dân.

Đại tá PGS, TS VŨ NGỌC QUANG, Bí thư Đảng ủy, Phó viện trưởng Viện Kỹ thuật công trình đặc biệt