QĐND - Thu Đông năm 1947, thực dân Pháp mở cuộc tiến công quy mô lớn lên Việt Bắc, nhằm tiêu diệt cơ quan đầu não chỉ đạo kháng chiến và quân chủ lực của ta. Theo kế hoạch, thực dân Pháp tập trung lực lượng tiến theo đường số 4, đường số 2 (Quốc lộ 2 hiện nay) và sông Lô nhằm tạo thành hai gọng kìm từ phía đông và phía tây kẹp chặt, bóp chết căn cứ địa Việt Bắc của ta.

Theo thông tin ta thu thập được, quân Pháp lộ rõ âm mưu, "bịt kín biên giới, ngăn chặn không cho Việt Minh tiếp xúc với Trung Quốc, loại trừ mọi sự chi viện từ bên ngoài; truy lùng Việt Minh đến tận sào huyệt, đánh cho tan tác mọi tiềm lực kháng chiến của họ”. Vốn rất chủ quan, tướng lĩnh Pháp còn ngạo mạn tuyên bố: “Cuộc tiến công Việt Bắc là một đòn quân sự cực mạnh để kết thúc cuộc chiến tranh Đông Dương như một cuộc bắn pháo hoa đẹp mắt”. Vậy là đường số 2, sông Lô là một trong hai hướng tấn công lớn của quân Pháp lên Việt Bắc.

Trước tình hình trên, quân và dân Khu 10 đã tìm nhiều cách để ngăn chặn địch. Cùng với xây kè trên sông Lô, trên đường số 2 (đoạn từ Phú Thọ đi Tuyên Quang) quân và dân ta đã đào nhiều giao thông hào cắt ngang đường, đặc biệt tấm biển chỉ đường đi Tuyên Quang tại ngã ba Đoan Hùng đã được chôn lại hướng mũi tên chỉ đường lên Yên Bái. Do không thông thuộc địa bàn nên khi đoàn xe quân sự của Pháp theo kế hoạch hành quân lên Tuyên Quang nhưng tới ngã ba Đoan Hùng đã mắc lừa theo biển chỉ đường tiến lên Yên Bái... Không chỉ kéo địch vào các trận địa phục kích của ta trên đường 70 (từ Đoan Hùng đi Yên Bái - Lào Cai) để tiêu diệt, việc chôn lại tấm biển chỉ đường còn góp phần làm giảm tốc độ hành quân của chúng, giúp cho quân và dân Khu 10 có thời gian để chuẩn bị chiến đấu... Do có sự chuẩn bị chu đáo nên quân và dân ta đã bẻ gãy gọng kìm tiến quân lên Việt Bắc của thực dân Pháp, đặc biệt phải kể tới chiến thắng Sông Lô.

NGỌC MAI