QĐND Online - Ngày 9-1-2013, Bộ Quốc phòng (BQP) có Thông tư số 02/2013/TT-BQP về việc ban hành Điều lệ Công tác tham mưu tác chiến dân quân tự vệ (DQTV) nhằm nâng cao năng lực tham mưu của cơ quan DQTV, Ban CHQS cấp xã, Ban CHQS cơ quan, tổ chức ở cơ sở, thực hiện thống nhất trên phạm vi toàn quốc. Để giúp bạn đọc hiểu rõ hơn về vấn đề này, Báo Quân đội nhân dân Online đã làm việc với các cơ quan chức năng.

Những vướng mắc, bất cập

Thực hiện Luật DQTV và các văn bản hướng dẫn thi hành, thời gian qua, các quân khu, địa phương, cơ quan, tổ chức đã lãnh đạo, chỉ đạo hoạt động của lực lượng DQTV bước đầu đi vào nền nếp, đạt được kết quả thiết thực. Hệ thống văn kiện tác chiến của DQTV được xây dựng ngày càng hoàn thiện; cơ quan tham mưu các cấp đã chỉ đạo Phòng DQTV các quân khu, Bộ tư lệnh (BTL) Thủ đô Hà Nội, Ban DQTV Bộ tư lệnh TP Hồ Chính Minh, Bộ CHQS cấp tỉnh (cơ quan DQTV); trợ lý DQTV cấp huyện, Ban CHQS cấp xã, Ban CHQS cơ quan, tổ chức ở cơ sở thực hiện khá tốt vị trí, nhiệm vụ nhất là trong chỉ đạo hoạt động của lực lượng DQTV theo chức năng, nhiệm vụ được giao, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ quốc phòng-an ninh (QP-AN) của từng địa phương, cơ sở.

Khẩu đội dân quân súng máy phòng không 12,7mm xã Xuân Lai, huyện Gia Bình (Bắc Ninh) luyện tập bắn các loại mục tiêu.

Tuy nhiên, việc xây dựng hệ thống văn kiện tác chiến của DQTV chưa được quy định thống nhất trên toàn quốc; vị trí, nhiệm vụ của cơ quan DQTV, trợ lý DQTV cấp huyện, Ban CHQS cấp xã, Ban CHQS cơ quan, tổ chức ở cơ sở trong chỉ đạo, chỉ huy, hướng dẫn hoạt động của dân quân tự vệ chưa được phát huy; mối quan hệ của các cơ quan trong chỉ đạo hoạt động của DQTV còn nhiều bất cập, ảnh hưởng đến kết quả thực hiện nhiệm vụ. Mặt khác, về quy mô tổ chức, biên chế, thành phần lực lượng, tính chất hoạt động, quyền hạn và mối quan hệ của DQTV khi thực hiện nhiệm vụ trong các trạng thái SSCĐ, trạng thái quốc phòng có nhiều vấn đề khác với Quân đội nhân dân, nhất là trong bảo vệ an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội (ANCT-TTATXH) thường xuyên cũng như khi xử lý các tình huống gây rối, biểu tình, khủng bố, bắt cóc con tin, bạo loạn chính trị, bạo loạn vũ trang hoặc trong thực hiện nhiệm vụ tác chiến khi có chiến tranh, do đó, để tránh chồng chéo trong quá trình tham mưu và chỉ đạo, chỉ huy hoạt động của DQTV cần phải có các quy định cụ thể trách nhiệm của sở chỉ huy các cấp và cơ quan DQTV các cấp…

Là người nhiều năm gắn bó với công tác DQTV, Thượng tá Nguyễn Việt Khoa, Trưởng ban DQTV tỉnh Ninh Thuận, bày tỏ: “Mỗi lần tỉnh tổ chức diễn tập khu vực phòng thủ, khó khăn nhất đối với chúng tôi là khi làm văn kiện tác chiến DQTV. Vì không có căn cứ chuẩn, nên các địa phương phải vận dụng, thành thử mỗi địa phương mỗi kiểu không thống nhất. Bản thân tôi là Trưởng ban DQTV cũng rất khó tham mưu cho chỉ huy và hướng dẫn chỉ đạo cơ sở. Điều lệ Công tác tham mưu tác chiến DQTV ban hành sẽ giúp chúng tôi thuận lợi hơn trong công tác DQTV”.

Tạo hành lang pháp lý hoạt động của DQTV

Xuất phát từ những lý do trên, ngày 9-1-2013, Bộ Quốc phòng có Thông tư số 02/2013/TT-BQP về việc ban hành Điều lệ Công tác tham mưu tác chiến DQTV nhằm nâng cao năng lực tham mưu của cơ quan DQTV, Ban CHQS cấp xã, Ban CHQS cơ quan, tổ chức ở cơ sở, thực hiện thống nhất trên phạm vi toàn quốc. Điều lệ công tác tham mưu tác chiến gồm 5 chương, 42 điều, quy định vị trí, nhiệm vụ, mối quan hệ của cơ quan DQTV các cấp, trợ lý DQTV cấp huyện, Ban CHQS cấp xã, Ban CHQS cơ quan, tổ chức ở cơ sở trong hoạt động tác chiến, trong chuyển trạng thái SSCĐ; trạng thái quốc phòng, trong thực hiện nội dung, chế độ hoạt động tại sở chỉ huy, vị trí chỉ huy và văn kiện tác chiến DQTV. Đối tượng áp dụng: Chỉ huy và cơ quan tham mưu các cấp trong Quân đội nhân dân Việt Nam, Ban CHQS bộ, ngành Trung ương, Ban CHQS cấp xã, Ban CHQS cơ quan, tổ chức ở cơ sở, lực lượng DQTV. Theo quy định của Luật DQTV và các văn bản hướng dẫn thi hành Luật DQTV, nội dung hoạt động của DQTV rất đa dạng, gồm: SSCĐ, chiến đấu, phục vụ chiến đấu trong khu vực phòng thủ tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương; phối thuộc với quân đội, công an và các lực lượng khác giữ gìn an ninh, trật tự an toàn xã hội; bảo vệ chủ quyền, an ninh biên giới quốc gia và chủ quyền, quyền chủ quyền trên các vùng biển Việt Nam; phòng chống, khắc phục hậu quả thiên tai, dịch bệnh, tìm kiếm cứu nạn, bảo vệ và phòng, chống cháy rừng, bảo vệ môi trường; tuyên truyền vận động nhân dân thực hiện chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng, pháp luật Nhà nước; xây dựng cơ sở vững mạnh. Do đó, khi có quy định cụ thể sẽ giúp cho các cơ quan DQTV, cơ quan quân sự các cấp hoạt động thống nhất, hiệu quả hơn.

Khối dân quân tự vệ tham gia diễu hành mừng Đại lễ 1000 năm Thăng Long-Hà Nội. Ảnh: Tạp chí Tuyên giáo

Đại tá Nguyễn Đức Lộc, Trưởng phòng Tác chiến Cục DQTV (Bộ Tổng tham mưu), thành viên Ban soạn thảo Điều lệ Công tác tham mưu tác chiến DQTV cho rằng, việc ban hành Điều lệ sẽ giải quyết được 3 vấn lớn trước đây đang hạn chế. Vấn đề thứ nhất, các loại văn kiện tác chiến sẽ được thống nhất, cụ thể và khoa học hơn. Đây là những tài liệu thể hiện nội dung liên quan đến công tác chỉ đạo, chỉ huy, theo dõi tổng hợp việc tổ chức chuẩn bị, thực hành chiến đấu và các hoạt động khác của lực lượng DQTV. Văn kiện tác chiến DQTV được quy định trình bày trên bản đồ, sơ đồ, bảng kẻ, thống kê, văn bản, phim ảnh, băng ghi âm, ghi hình và các thiết bị công nghệ thông tin khác. Các loại văn kiện tác chiến DQTV được cấp có thẩm quyền ký, chịu trách nhiệm phê chuẩn.

Vấn đề thứ hai, khi Điều lệ đã quy định rõ vị trí, nhiệm vụ, mối quan hệ...sẽ giúp người chỉ huy phát huy hết chức năng, nhiệm vụ của của cơ quan DQTV các cấp, trợ lý DQTV, Ban CHQS cấp xã, cơ quan. Vì trên thực tế, nhiều địa phương vẫn nhầm lẫn coi công tác tham mưu tác chiến là của cơ quan tác chiến nên người chỉ huy chưa phát huy hết vị trí, vai trò của cơ quan DQTV trong chỉ đạo lực lượng DQTV. Vấn đề thứ ba là Điều lệ đã quy định rõ hoạt động của Ban CHQS cấp xã, Ban CHQS cơ quan, tổ chức ở cơ sở, chỉ huy tự vệ và lực lượng DQTV trong các trạng thái SSCĐ, trạng thái quốc phòng. Điều này sẽ khắc phục được tình trạng trong diễn tập khu vực phòng thủ cấp tỉnh, huyện...một số địa phương không bố trí trưởng Ban DQTV, trợ lý DQTV tại sở chỉ huy để lấy ý kiến tham mưu đề đạt về nội dung tác chiến DQTV...

Để triển khai, thi hành Điều lệ đạt kết quả thiết thực, Thượng tướng Đỗ Bá Tỵ, Tổng Tham mưu trưởng, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng (BQP) đã ký ban hành Chỉ thị số 04/CT-BTTM về việc triển khai thực hiện Điều lệ Công tác tham mưu tác chiến Dân quân tự vệ (DQTV). Theo đó, các cơ quan thuộc BQP; BTL các quân khu, quân đoàn, binh chủng, Bộ đội Biên phòng, BTL Thủ đô Hà Nội; các học viện, nhà trường quân đội... chỉ đạo các cơ quan, đơn vị thuộc quyền nghiên cứu, quán triệt, phổ biến Điều lệ Công tác tham mưu tác chiến DQTV đến cán bộ có liên quan đến hoạt động của DQTV và tổ chức tập huấn Điều lệ ở 4 cấp: Bộ, quân khu, cấp tỉnh và cấp huyện.

Bài và ảnh: LÊ DUY HỒNG