Để bảo đảm cho bộ đội, lực lượng vũ trang nhân dân ta đánh địch, tiêu diệt các lô cốt, hầm ngầm bằng bê tông kiên cố có độ dày tới 600mm trở lên, ngay từ năm 1947, Nha nghiên cứu kỹ thuật (NCKT), Cục Quân giới quân đội ta được giao nhiệm vụ nghiên cứu thiết kế và chế tạo loại vũ khí mới, có uy lực chiến đấu lớn hơn súng ba-dô-ca, nhưng lại bảo đảm nhẹ hơn, dễ cơ động, bộ đội mang vác thuận lợi khi hành quân. Sau khi thảo luận, cán bộ thiết kế của Nha NCKT nhất trí chế tạo loại vũ khí mới được ký hiệu là SKZ, nghĩa là súng không giật. Ban SKZ do đồng chí Nguyễn Trinh Tiếp, Trưởng phòng xạ thuật của Nha NCKT phụ trách.
|
Tháng 5-1949, súng SKZ đưa ra bắn thử nghiệm thực tế, kết quả cự ly bắn đạt 100m, đạn nổ tốt, phá hủy tường gạch dày 1m. Sau khi bắn thử thành công và hoàn thiện, súng SKZ-60mm được chuyển cho xưởng TĐ97 thuộc Liên khu 3 sản xuất loạt "O". |
Súng SKZ áp dụng nguyên lý phản lực. Phần chiến đấu sử dụng năng lượng nổ lõm như đạn ba-dô-ca, phần phóng được thiết kế mới, bảo đảm tính bền vững hơn. Trong điều kiện ở núi rừng Việt Bắc, thiếu tài liệu, phương tiện, dụng cụ tính toán và thiết bị thử nghiệm... các nhà khoa học đã phải khắc phục mọi khó khăn, làm đi, làm lại nhiều lần. Việc đo độ lùi của nòng súng phải sử dụng giá lắp trên xe goòng đặt trên đường ray. Máy đo sơ tốc đầu đạn do Nha NCKT tự tạo theo tài liệu của Pháp. Vì không có máy công nghệ nên quy trình sản xuất đạn sử dụng phương pháp gò. Đồng chí Lê Đình Cự, một thợ kỹ thuật có nhiều kinh nghiệm phụ trách gò đầu đạn, đuôi đạn, thân đạn và chân súng SKZ. Yêu cầu gò chi tiết phải rất chính xác để bảo đảm khi quả đạn bay ra khỏi nòng súng không bị lệch hướng. Quả đạn đầu tiên được sản xuất dài 1,2m, đầu đạn cỡ 120mm bằng ống thép, tóp đuôi cỡ 60mm. Toàn bộ đạn nặng 9kg, riêng thuốc nổ 2,2kg. Nòng súng SKZ chia làm 3 phần, phần chứa đuôi quả đạn cỡ 60,8mm, dài 800mm; phần tiếp theo là họng súng đường kính 82mm, dài 400mm, chịu áp suất lớn nhất 320kg/cm2 và phần tuy-e đường kính 50mm, dài khoảng 80mm đến 100mm, nặng 26kg. Tháng 5-1949, súng SKZ đưa ra bắn thử nghiệm thực tế, kết quả cự ly bắn đạt 100m, đạn nổ tốt, phá hủy tường gạch dày 1m. Sau khi bắn thử thành công và hoàn thiện, súng SKZ-60mm được chuyển cho xưởng TĐ97 thuộc Liên khu 3 sản xuất loạt "O".
Sau này, trên cơ sở SKZ-60mm, các cơ sở quân giới tiếp tục nghiên cứu chế tạo các loại súng SKZ cỡ 81mm, 120mm, 51mm và 175mm. Súng SKZ đã lập công lớn trong các trận chiến đấu công đồn, diệt lô cốt địch, đặc biệt là các trận phố Lu, Chùa Dầu (Ninh Bình), Kông Plông (Khu 5)...
HÀ VĨNH HẢI (Theo tài liệu của Tổng cục Kỹ thuật)