Tạo và nắm vững thời cơ tác chiến

Thực hiện kế hoạch tác chiến chiến lược năm 1975 (nam Tây Nguyên là hướng tiến công chủ yếu), ngày 10-2-1975, Quân ủy Trung ương và Bộ Tổng tư lệnh giao nhiệm vụ cho Quân đoàn 2 phối hợp với Quân khu Trị-Thiên mở chiến dịch tiến công tổng hợp ở vùng đồng bằng và giáp ranh Trị-Thiên. Mục đích là tiêu diệt, làm tan rã một bộ phận quan trọng sinh lực địch, giải phóng dân,thực hiện chia cắt chiến lược đối với địch; khi thời cơ thuận lợi, phát triển tiến công, giải phóng Trị Thiên-Huế.

Nhận lệnh, các lực lượng của Quân đoàn 2 và Quân khu Trị-Thiên gấp rút chuẩn bị mọi mặt bảo đảm và quyết tâm thực hành chiến dịch tiến công địch từ ngày 5 đến 26-3-1975. Đây là chiến dịch diễn ra hết sức khẩn trương, quyết liệt, thể hiện bước phát triển về nghệ thuật chiến dịch, trong đó với ta nổi bật là kịp thời tạo và nắm vững thời cơ, linh hoạt tác chiến chiến dịch.

Tổ chức Chiến dịch Trị Thiên-Huế, ta chủ động đẩy mạnh các hoạt động đánh lạc hướng sự phán đoán của địch, nhanh chóng tạo ra thời cơ thuận lợi cho ta, khiến địch bị bất lợi, khó đối phó. Ngay từ tháng 2 và đầu tháng 3-1975, ta thực hiện tập kích, vây ép địch ở La Vang, Phong Điền; đẩy mạnh tuyên truyền, diệt ác trừ gian kết hợp với đấu tranh chính trị. Đồng thời, tổ chức diễn tập ở các khu vực: Thanh Hội, Cửa Việt, Ái Tử, Tích Tường, Như Lệ đánh lạc hướng, khiến địch không thể phán đoán được hướng tiến công chủ yếu của ta ở đâu. Nhờ vậy, Quân đoàn 2 và Quân khu Trị-Thiên đưa lực lượng vào các vị trí tập kết bí mật, tạo yếu tố bất ngờ đối với địch.

Pháo binh của ta bắn phá căn cứ Sư đoàn 1 ngụy ở Quảng Trị ngày 10-3-1975. Ảnh tư liệu

Phối hợp với chiến trường chính Tây Nguyên, từ ngày 5 đến 12-3-1975, ta liên tục tiến công địch ở vùng đồng bằng và giáp ranh Trị-Thiên. Trong đó, Quân khu Trị-Thiên đưa 5 tiểu đoàn bộ binh, 2 tiểu đoàn đặc công cùng hơn 100 đội vũ trang công tác xuống vùng đồng bằng và các địa bàn trọng điểm hoạt động, kết hợp giữa tiến công quân sự và nổi dậy của quần chúng, giành quyền làm chủ ở nhiều nơi. Từ ngày 13 đến 15-3, Trung đoàn 6 (Quân khu Trị-Thiên) tiến công tiêu diệt Cứ điểm Chúc Mao và Điểm cao 300, tạo thế uy hiếp địch ở Huế từ phía tây bắc. Trước thắng lợi dồn dập của ta ở Tây Nguyên, ngày 14-3-1975, tổng thống Nguyễn Văn Thiệu ra lệnh điều sư đoàn thủy quân lục chiến từ Quảng Trị vào Đà Nẵng thay thế sư đoàn dù về tăng cường phòng thủ Sài Gòn. Lúc này, tinh thần binh lính địch ở Trị Thiên-Huế hoang mang, dao động, lực lượng địch ở Quảng Trị bị xáo trộn, giảm hẳn 5 tiểu đoàn, thời cơ giải phóng hoàn toàn Trị Thiên-Huế xuất hiện. Như vậy, thời cơ thuận lợi cho ta xuất hiện từ lúc chuẩn bị và thực hành chiến dịch, do sự nỗ lực của Quân khu Trị-Thiên và Quân đoàn 2, đặc biệt là do thắng lợi vang dội của Chiến dịch Tây Nguyên và sự sai lầm của địch về chỉ đạo chiến lược tạo ra. Nắm vững thời cơ thuận lợi, ta nhanh chóng phát triển thế tiến công chiến dịch để giành thắng lợi.

Điểm nổi bật của ta là vận dụng linh hoạt, sáng tạo cách đánh chiến dịch. Trên cơ sở nắm chắc tình hình bố trí lực lượng của địch, Bộ Tổng tư lệnh chỉ đạo Quân đoàn 2 và Quân khu Trị-Thiên tiến hành một chiến dịch tiến công tổng hợp cả quân sự và chính trị, bằng lực lượng chủ lực của bộ, quân khu và lực lượng vũ trang địa phương, phối hợp chặt chẽ giữa ba thứ quân, ba mũi giáp công. Trong giai đoạn tạo thế (từ ngày 5 đến 8-3), ta vận dụng chủ yếu cách đánh nhỏ lẻ trên các trục đường, tập kích các căn cứ, nghi binh thu hút địch ở Quảng Trị; đồng thời đưa các đội vũ trang công tác xuống vùng đồng bằng phá thế kìm kẹp của địch. Tiếp đó, từ ngày 8 đến 20-3, ta thực hiện cách đánh hiệp đồng binh chủng quy mô cấp trung đoàn, sư đoàn trên nhiều hướng, phá vỡ tuyến phòng ngự vòng ngoài, giải phóng thị xã và toàn tỉnh Quảng Trị (19-3).

Phát huy thắng lợi, từ ngày 21-3, ta nhanh chóng chuyển cách đánh từ tiến công đột phá sang tiến công trong hành tiến, lần lượt tiêu diệt các vị trí của địch. Khi tập trung tiến công vào Huế (24-3), cách đánh của ta là kết hợp chặt chẽ giữa đánh chia cắt, bao vây, vu hồi tiêu diệt địch ở ngoại vi với khống chế bịt chặt các đường rút lui của địch và đánh thọc sâu, giải phóng thành phố (25-3).

Thắng lợi của Chiến dịch Trị Thiên-Huế đánh dấu bước phát triển của nghệ thuật chiến dịch, trong đó ta đã thành công về tạo và nắm vững thời cơ, táo bạo, kịp thời, chọn cách đánh đúng đắn, sáng tạo, vừa đánh nhỏ trên các trục giao thông, bao vây uy hiếp địch trên tuyến giáp ranh; vừa tiến công hiệp đồng binh chủng quy mô trung đoàn, sư đoàn trên nhiều hướng; đồng thời kết hợp chặt chẽ giữa đánh thọc sâu, vu hồi, bao vây, chia cắt để tiêu diệt địch, giành thắng lợi to lớn.

Đại tá, TS DƯƠNG ĐÌNH LẬP