Có chiếc mũ của các đồng chí chỉ huy đơn vị, các vị tướng được sử dụng trong quá trình đi công tác, khi hành quân, luồn rừng thị sát chiến trường, kiểm tra các đơn vị trước khi vào trận đánh, làm công tác đối ngoại. Mỗi hiện vật đều mang trong đó những câu chuyện ý nghĩa về hai cuộc kháng chiến thần thánh của dân tộc ta. Hiện vật mũ cứng (Số đăng ký: 1148-B-106) của liệt sĩ Nguyễn Hữu Toái, xạ thủ Đại đội 27 pháo cao xạ 37mm, Tỉnh đội Hà Tĩnh (trước đây) là một trong những hiện vật như thế.
    |
 |
| Chiếc mũ thấm máu của liệt sĩ Nguyễn Hữu Toái. Ảnh tư liệu |
Đầu năm 1965, tại Hà Tĩnh có Trạm Ra-đa của Quân chủng Phòng không-Không quân được bố trí tại Núi Nài (nay thuộc phường Bắc Hà, TP Hà Tĩnh), phục vụ nhiệm vụ chiến đấu của các đơn vị LLVT, bảo đảm giữ vững tuyến giao thông huyết mạch Bắc-Nam qua địa bàn. Vì thế, Trạm Ra-đa Núi Nài trở thành mục tiêu quan trọng mà đế quốc Mỹ chủ tâm đánh phá, xóa bỏ.
Vào lúc 12 giờ 15 phút ngày 26-3-1965, đế quốc Mỹ huy động hàng loạt máy bay chiến đấu AD-6, F-105, F-4H, F-8U, chia thành nhiều tốp từ phía biển lao vào ném bom, bắn tên lửa cùng các loạt đạn 20mm xối xả xuống Núi Nài và khu vực xung quanh. Thị xã Hà Tĩnh rung chuyển trong tiếng bom rơi, đạn réo, khói bụi mù mịt cùng với lưới lửa phòng không đỏ trời của quân ta.
Khi phát hiện hỏa lực của Đại đội 27, máy bay Mỹ tập trung tấn công dồn dập xuống trận địa. Các đồng chí đại đội trưởng, chính trị viên, pháo thủ, trắc thủ Đại đội 27 đều bị thương, nhưng không ai rời vị trí chiến đấu. Trung sĩ Nguyễn Hữu Toái bị thương nặng, máu thấm đẫm mũ, áo nhưng anh vẫn sát cánh cùng đồng đội chiến đấu đến hơi thở cuối cùng. Sau trận đánh ác liệt đó, Trung sĩ Nguyễn Hữu Toái được truy tặng Huân chương Chiến công hạng Nhì do có thành tích chiến đấu dũng cảm, quên mình. Chiếc mũ cứng thấm máu của anh được đưa về trưng bày trang trọng tại Bảo tàng Lịch sử Quân sự Việt Nam cùng câu chuyện về chiến thắng trận đầu của quân dân Hà Tĩnh trong một ngày bắn rơi 12 máy bay Mỹ.
MAI PHƯƠNG