Trong đó có một hiện vật thu hút sự chú ý đặc biệt cán bộ, chiến sĩ và nhân dân, đó là “Bản thông cáo số 1” của Bộ tư lệnh Quân đoàn 2 soạn thảo, nhằm báo cáo với toàn thể đồng bào: “Quân Giải phóng đã làm chủ hoàn toàn thành phố Sài Gòn-Gia định lúc 11 giờ 30 phút, ngày 30-4-1975. Chính quyền Sài Gòn đã phải đầu hàng vô điều kiện…”.
    |
 |
|
Bản "Thông cáo số 1" trong ngày 30-4-1975 do Quân đoàn 2 soạn thảo. |
Theo cuốn Lịch sử Quân đoàn 2 (1974-2014), do Nhà xuất bản Quân đội nhân dân ấn hành, vào lúc 11 giờ 30 phút ngày 30-4-1975, hai chiếc xe tăng số hiệu 390 và 843 của Quân đoàn 2 đã húc đổ cổng Dinh Độc Lập, tiến vào bắt sống toàn bộ nội các chính quyền Sài Gòn. Nhằm ổn định trật tự ở thành phố vừa được giải phóng, Bộ tư lệnh Quân đoàn 2 được ủy nhiệm của Bộ chỉ huy chiến dịch, đã chủ động ra “Thông cáo số 1”. Sau khi chắp bút xong, Thiếu tướng Nguyễn Công Trang, nguyên Phó chính ủy quân đoàn đã trình đồng chí Nguyễn Hữu An, Tư lệnh và đồng chí Hoàng Đan, Phó tư lệnh quân đoàn xin ý kiến chỉ đạo. Sau đó, bản thông cáo được đọc trên đài phát thanh. Và cứ 15 phút cho phát lại một lần cho đến tối. Nội dung cơ bản của bản thông cáo số 1 gồm:
1. Quy định sĩ quan, binh lính, cảnh sát, tình báo, mật vụ lực lượng vũ trang thuộc ngụy quyền Sài Gòn phải ra trình diện và nộp vũ khí tại Ủy ban Quân quản.
2. Công chức các cấp không được phá hoại công sở, sẵn sàng nhận lệnh. Các ngành điện nước, bưu điện, truyền thanh, vệ sinh công cộng phải điều hành công việc thường xuyên.
3. Công nhân phải giữ vững các máy móc và các xí nghiệp.
4. Nghiêm cấm mọi hành động phá rối trật tự trị an, mọi luận điệu chiến tranh tâm lý, xâm phạm tính mạng, tài sản của nhân dân, tài sản chính quyền cách mạng. Cấm các luận điệu chiến tranh tâm lý hoang mang, chia rẽ, không được gây tiếng nổ, bắn súng bừa bãi.
5. Ai ở đâu, ở đó. Từ 18 giờ, ngày 30-4 đến 6 giờ, ngày 1-5 không ai được đi lại trong thành phố. Mọi nhà phải treo cờ Mặt trận Dân tộc giải phóng…
|
|
 |
|
Nhân viên Bảo tàng Quân đoàn 2 giới thiệu với chiến sĩ trẻ "Bản thông cáo số 1". |
Như vậy, cùng với bản tuyên bố nhận đầu hàng của tổng thống chính quyền Sài Gòn Dương Văn Minh và bản chấp nhận tuyên bố đầu hàng của Quân Giải phóng, bản “Thông cáo số 1” là văn bản thứ hai được phát đi sau khi Sài Gòn được giải phóng. Là một trong những văn bản đặc biệt quan trọng, được soạn thảo dựa trên những kinh nghiệm xương máu thực tế chiến đấu, thể hiện sự nhạy bén về nhãn quan chính trị, nắm bắt tình hình kịp thời đúng với chức trách, nhiệm vụ của cán bộ chiến sĩ Quân đoàn 2. Sự ra đời của bản “Thông cáo số 1” góp phần cho thành phố Sài Gòn ổn định sau giải phóng, bảo vệ tài sản và tính mạng của nhân dân, yên tâm lao động sản xuất. Đại tá Đỗ Văn Sáu, Giám đốc Bảo tàng Quân đoàn 2 cho biết: “Ý thức được giá trị lịch sử của bản “Thông cáo số 1”, nhiều năm qua, cán bộ, nhân viên Bảo tàng quân đoàn đã dày công gìn giữ, tích cực tuyên truyền, giáo dục cho cán bộ, chiến sĩ và du khách đến tham quan, học tập.
Bài và ảnh: ĐINH QUANG THUẬN