Theo Chuẩn đô đốc Timur Yılmaz, Tư lệnh Hạm đội Tàu ngầm Thổ Nhĩ Kỳ, chương trình tàu ngầm chạy bằng năng lượng hạt nhân có tên là NUKDEN sẽ tiếp nối dự án tàu ngầm quốc gia hiện tại của Thổ Nhĩ Kỳ (MİLDEN). Chuẩn đô đốc Yılmaz giải thích chương trình phát triển tàu ngầm nhằm đáp ứng mục tiêu củng cố quốc phòng, giữ vững an ninh quốc gia, bảo đảm thế trận răn đe, phạm vi quyền hạn và các khu vực chiến lược của Thổ Nhĩ Kỳ, đồng thời tàu ngầm hạt nhân cũng cung cấp hỗ trợ cần thiết cho nhóm tác chiến tàu sân bay.

Trước đó, trả lời phỏng vấn Tạp chí Warships International Fleet Review, Đô đốc Ercüment Tatlıoğlu, chỉ huy Lực lượng Hải quân Thổ Nhĩ Kỳ, nhấn mạnh việc sở hữu tàu ngầm hạt nhân là thiết yếu để bảo đảm khả năng răn đe chiến lược của Thổ Nhĩ Kỳ cũng như giúp quốc gia này nâng cao vị thế quốc tế và tầm ảnh hưởng trên toàn cầu.

Hải quân Thổ Nhĩ Kỳ hạ thủy tàu ngầm AIP lớp Reis thứ 3, TCG Murat Reis, hồi cuối tháng 5-2025. Ảnh: Naval News 

Tàu ngầm hạt nhân sẽ là sự bổ sung đáng kể cho kho vũ khí ngày càng lớn mạnh của Thổ Nhĩ Kỳ, giúp Ankara bước chân vào hàng ngũ các cường quốc sở hữu lực lượng hải quân hùng mạnh nhất thế giới. Theo Turkish Minute, hiện nay, trên thế giới chỉ có 6 quốc gia sở hữu tàu ngầm hạt nhân, gồm: Mỹ, Nga, Trung Quốc, Pháp, Anh và Ấn Độ.

Tàu ngầm hạt nhân có những khác biệt căn bản so với các mẫu tàu ngầm chạy bằng điện-diesel và động cơ đẩy không phụ thuộc vào không khí (AIP) hiện đang được Hải quân Thổ Nhĩ Kỳ sử dụng. Điểm khác biệt lớn nhất là lò phản ứng hạt nhân sẽ cung cấp năng lượng giúp tàu hoạt động dưới đáy đại dương trong thời gian dài mà không cần nổi lên như các tàu ngầm thông thường. Vì thế, tàu ngầm hạt nhân có lợi thế hơn hẳn về tốc độ, tầm hoạt động, kích thước và khả năng “tàng hình” dưới nước. Chúng thường được trang bị tên lửa đạn đạo chiến lược, ngư lôi có thể bí mật tấn công đối phương từ dưới đáy biển sâu. Rất khó có thể phát hiện và theo dõi hành trình của tàu ngầm hạt nhân, do đó, chúng được ví như "át chủ bài" trong chiến lược răn đe và phòng thủ của một quốc gia.

Theo Turkish Minute, thế hệ tàu ngầm tương lai của Thổ Nhĩ Kỳ có thể sở hữu thiết kế tương tự các tàu của Hải quân Mỹ, ví dụ như lớp Virginia-tàu ngầm tấn công được trang bị Hệ thống phóng thẳng đứng (VLS) dành cho tên lửa hành trình. Những tàu ngầm này có kích thước nhỏ hơn và linh hoạt hơn so với tàu ngầm hạt nhân mang tên lửa đạn đạo (SSBN), do đó phù hợp thực hiện các nhiệm vụ tác chiến chống hạm và tấn công mục tiêu trên đất liền.

Các chuyên gia đánh giá tham vọng sở hữu tàu ngầm hạt nhân của Thổ Nhĩ Kỳ là táo bạo và có ý nghĩa chiến lược, nhưng con đường để Ankara hiện thực hóa giấc mơ còn đầy rẫy thách thức. Để phát triển một tàu ngầm thông thường cần thời gian 8-10 năm từ khi thiết kế đến khi bàn giao. Vì vậy, dự án phát triển tàu ngầm hạt nhân của Thổ Nhĩ Kỳ sẽ cần thời gian dài hơn cũng như chi phí lớn hơn. Việc nâng cấp các cơ sở đóng tàu như Gölcük để phù hợp với chương trình phát triển tàu ngầm hạt nhân đòi hỏi những khoản đầu tư đáng kể, bao gồm xây dựng các khu vực chuyên biệt để sản xuất lò phản ứng và xử lý vật liệu phóng xạ.

Phát triển tàu ngầm hạt nhân cũng đòi hỏi phải nắm vững công nghệ lò phản ứng hạt nhân sử dụng cho tàu ngầm, an toàn bức xạ, vật liệu chuyên dụng và lực lượng lao động được đào tạo bài bản, mà hiện tại Thổ Nhĩ Kỳ vẫn đang thiếu những điều này. Chưa kể, việc Ankara sở hữu tàu ngầm hạt nhân có thể làm thay đổi cán cân quyền lực ở khu vực, dẫn đến gia tăng căng thẳng với các nước láng giềng, đặc biệt là Hy Lạp-quốc gia vốn có những tranh cãi dai dẳng về phân định lãnh hải với Thổ Nhĩ Kỳ. Dẫu vậy, chương trình phát triển tàu ngầm hạt nhân phản ánh rõ nét chủ trương xây dựng nền công nghiệp quốc phòng tự chủ, tự lực, tự cường cũng như tham vọng vươn đến vị trí cao hơn trên bảng xếp hạng các cường quốc quân sự thế giới của Thổ Nhĩ Kỳ.

HÙNG HÀ

* Mời bạn đọc vào chuyên mục Quân sự thế giới xem các tin, bài liên quan.