Tại sao Hải quân Nga cần trang bị tàu sân bay thế hệ mới?

Tàu sân bay sẽ đảm bảo sức mạnh của một siêu cường hải quân

Hải quân Nga hiện tại chỉ sở hữu duy nhất một tuần dương hạm tên lửa hạng nặng mang máy bay Admiral Kuznetsov tiếp nhận từ cuối những năm 1990. Sau quá trình dài hoạt động, đặc biệt là hoạt động thực chiến lần đầu tiên tại Syria, chiếc “tàu sân bay” cần được nâng cấp. Điều này giúp đáp ứng yêu cầu tác chiến mới của Hải quân Nga đối với một tàu sân bay hoàn chỉnh, chứ không phải là thiết kế lai như dưới thời Liên Xô.

Tuy nhiên, đây cũng chỉ là giải pháp tạm thời. Hải quân Nga cần một thiết kế tàu sân bay mới đáp ứng các yêu cầu về lượng choán nước lớn, mang theo số lượng khí tài hàng không hải quân, cũng như khả năng phục vụ lâu dài và tiềm năng nâng cấp. Đánh giá về vấn đề này, chuyên gia quân sự, Đại tá nghỉ hưu Andrei Golovatyuk cho biết, bất kỳ cường quốc hải quân nào đều phải hướng tới việc kiểm soát đại dương và tàu sân bay chính là nhân tố chính để đáp ứng điều đó.

“Đóng mới tàu sân bay rất đắt đỏ. Tuy nhiên, chúng ta sẽ buộc phải đóng chúng. Những thách thức hiện tại và trong tương lai đối với Nga cho thấy việc sở hữu các hạm đội tàu sân bay hoàn chỉnh là cực kỳ cần thiết”, ông A. Golovatyuk nói. Theo quan điểm của chuyên gia A. Golovatyuk, các hạm đội: Biển Bắc, Baltic, Biển Đen và Thái Bình Dương của Nga cần phải sở hữu tối thiểu 2 đội tàu sân bay cho mỗi hạm đội để đảm bảo các yêu cầu về tác chiến trong tương lai.

Quá trình thiết kế tàu sân bay mới không chỉ là thiết kế riêng một chiếc tàu có trọng tải lớn có thể chở được máy bay, mà nó là tổng hòa của nhiều công nghệ quân sự tân tiến. Chuyên gia A. Golovatyuk đánh giá, việc phát triển tàu sân bay mới sẽ giúp Hải quân Nga có thêm cơ hội sở hữu các công nghệ vũ khí, điện tử hải quân tân tiến có thể áp dụng trên các chiến hạm tương lai.

“Một chiếc tàu sân bay mới là đồng nghĩa với việc nó được trang bị hệ thống điện tử trên khoang mới, hệ thống động lực mới, cơ cấu tổ chức hoạt động trên khoang mới… Đây là điều rất quan trọng để Hải quân Nga có thể tổ chức các hoạt động quân sự dài ngày trên biển và đương nhiên là với vũ khí hiện đại”, ông A. Golovatyuk nói.

Đối với tương lai của tuần dương hạm tên lửa mang máy bay Admiral Kuznetsov, ông A. Golovatyuk nhận định, chiến hạm trên sẽ vẫn đóng vai trò quan trọng cùng với tàu sân bay mới.

“Theo phân loại, chiến hạm Admiral Kuznetsov không phải là tàu sân bay, mà là tuần dương hạm tên lửa mang máy bay. Theo quy định của Công ước Montreux, nó có toàn quyền ra vào Biển Đen, mà các tàu sân bay của Mỹ và nước khác không được phép. Nó sẽ vẫn đóng vai trò quan trọng trong các nhiệm vụ quân sự tương lai tại Trung Đông và Địa Trung Hải”, chuyên gia A. Golovatyuk đánh giá.

Thiết kế tàu sân bay mới có thể kế thừa kinh nghiệm từ thời Liên Xô

Theo phát biểu của Phó tư lệnh Hải quân Nga V. Bursuk, Viện thiết kế Krylov và Nevskoye đang phối hợp phát triển Đồ án tàu sân bay mới với tên mã 23000E Storm. Đây sẽ là thiết kế tàu sân bay có lượng choán nước lớn bậc nhất thế giới.

Dù đang ở giai đoạn phác thảo, giá thành ước tính của mỗi tàu sân bay mới sẽ dao động ở mức 6,15 tới 17,5 tỷ USD. Tàu sân bay mới lớp Storm sẽ được trang bị động cơ hạt nhân, lượng choán nước chạm mốc 100.000 tấn; có kíp thủy thủ đoàn tới 4.000 người và mang theo 90 máy bay quân sự các loại. Cùng với đó, tàu sân bay mới sẽ được áp dụng nhiều công nghệ vũ khí mới, trong đó có cả tổ hợp tên lửa phòng không S-500.

Giới chuyên gia đánh giá, để hiện thực hóa Đồ án tàu sân bay lớp Storm sẽ mất khoảng 7-10 năm tới, còn các hệ thống trang bị trên boong có thể tới 15 năm. Ngoài ra, các đơn vị không quân hải quân cũng phải được nâng cấp tương ứng như: Máy bay chiến đấu Mig-29K, phiên bản hải quân của máy bay PAK FA, máy bay cảnh báo sớm và chỉ huy trên không hoạt động trên tàu sân bay và trực thăng hải quân Ka-27.

Hiện chưa rõ, quá trình phát triển Đồ án tàu sân bay lớp Storm đã tiến tới bước nào, nhưng nhiều khả năng nó sẽ áp dụng nhiều công nghệ và kinh nghiệm của Đồ án tàu sân bay 1143.7 Ulyanovsk dưới thời Liên Xô.

Sau khi nhận ra những hạn chế của tàu sân bay kiểu con lai như Admiral Kuznetsov, Hải quân Liên Xô trong giai đoạn cuối những năm 1970 đã phát triển tàu sân bay mới lớp Ulyanovsk với thiết kế hoàn thiện hơn như: Đường băng trên boong dài 321m, sử dụng động cơ hạt nhân, có lượng choán nước tới 75.000 tấn và kíp thủy thủ đoàn 3.400 người.

Thiết kế này cho phép, tàu sân bay lớp Ulyanovsk đủ khả năng chở theo 68 máy bay, gồm 44 chiếc Mig-29K hoặc Su-33, 6 máy bay cảnh giới  Yak-44 và 18 trực thăng hải quân Ka-27, Ka-27PS ASW. Chiếc tàu sân bay lớp Ulyanovsk đầu tiên được đặt ký vào năm 1988. Tuy nhiên, do khó khăn về tài chính và sự kiện Liên Xô tan vỡ, chiếc tàu sân bay trên dù hoàn thành được 20%, nhưng vẫn bị dỡ bỏ.

Tại sao Liên Xô không phát triển hạm đội tàu sân bay hoàn chỉnh ngay từ đầu? Sau Thế chiến thứ 2, Liên Xô với vai trò siêu cường đối trọng với Mỹ không thể đuổi kịp công nghệ tàu sân bay, cũng như kinh nghiệm sử dụng hạm đội tàu sân bay hợp thành với đối thủ bên kia bờ đại dương. Để đối trọng, Liên Xô đã phát triển công nghệ tên lửa diệt hạm và duy trì hạm đội tàu ngầm lớn để đảm bảo khả năng tấn công phủ đầu các hạm đội tàu sân bay của Mỹ và đồng minh. Trong khi đó, thiết kế chiến hạm nổi cũng thiên về khả năng phòng thủ với lưới lửa phòng không nhiều lớp và mang tên lửa diệt hạm tầm xa để đảm bảo khả năng hoạt động độc lập cao. Tuy nhiên, vì sự ưu việt trong khả năng thực hiện nhiệm vụ đa nhiệm và khả năng phòng không hạm đội của tàu sân bay, hải quân Xô viết cũng đã bắt tay vào phát triển các dòng tàu sân bay của riêng mình với đặc điểm đặt nặng tính phòng thủ và khả năng độc lập tác chiến cao hơn nhiều so với vai trò đơn thuần là căn cứ nổi như các hạm tàu sân bay của Mỹ và Phương Tây. Kết quả của quá trình này chính là các tuần dương hạm nguyên tử mang máy bay - TAVKR với vừa tàu tuần dương tấn công, vừa phòng không hạm đội.

TUẤN SƠN (tổng hợp)