QĐND Online - Vào thời điểm Triển lãm Paris Air Show 2013 chuẩn bị kết thúc, hãng General Atomics đã đề nghị chính phủ các nước châu Âu chấp thuận sử dụng mẫu UAV Reaper của mình cho chương trình phát triển loại máy bay không người lái tầm trung mà các quốc gia này đang theo đuổi. Mặc dù đề xuất đó được đưa ra khá muộn nhưng Reaper vẫn là một đối thủ nặng ký trong cuộc chạy đua tham gia chương trình này.

Nếu được chấp thuận, General Atomics sẽ chỉ phải ký các hợp đồng hợp tác với các đối tác Hà Lan và Đức bởi Italia và Anh đã nằm trong nhóm các nước sử dụng Reaper, còn Pháp cũng đang chuẩn bị trở thành một thành viên mới.

Một ngày trước khi triển lãm diễn ra, các hãng Dassault (Pháp), Alenia Aermacchi (Italia) và Cassidian thuộc Tập đoàn Hàng không Vũ trụ châu Âu EADS đã lên tiếng kêu gọi chính phủ các nước châu Âu cho phép tiến hành chương trình phát triển một loại UAV chung có khả năng tác chiến tầm trung trong thời gian dài (MALE).

Theo đó, các hãng sẽ cùng góp vốn để thành lập một nhóm sản xuất UAV chung của châu Âu (với giấy phép sản xuất chung), giúp tạo công ăn việc làm ổn định cho một lượng nhân công trong khu vực và đảm bảo tính độc lập, tự chủ trong việc quản lý, khai thác thông tin tình báo cho chính phủ các nước châu Âu.

Reaper có “sáng giá” trong chương trình UAV MALE của châu Âu? Ảnh: defensenews

Đề nghị trên được General Atomics đưa ra sau khi Chính phủ Pháp ngỏ ý muốn mua 2 chiếc Reaper để triển khai tại Mali, và có khả năng sẽ còn tăng thêm 10 chiếc nữa, trong khi tập đoàn Israel Aerospace Industries cũng đang đề chào hàng nước này 2 chiếc Heron-1.

Theo ông Fabrizio Giulianini, Giám đốc điều hành của Selex ES (bộ phận sản xuất các thiết bị cảm biến của Tập đoàn Finmeccanica), đề nghị của General Atomics với mẫu UAV Reaper càng góp phần thúc đẩy các hãng này tiến hành chương trình hợp tác phát triển loại UAV chung.

Tuy nhiên, General Atomics mới là phía đang có các hoạt động thu hút nhiều sự chú ý từ dư luận. Tại triển lãm Paris Air Show, hãng này đã tiến hành đàm phán bán sản phẩm cho đối tác từ Đức; ký thỏa thuận hợp tác với hãng chế tạo máy bay Fokker của Hà Lan để có được sự trợ giúp của công ty này trong việc thực hiện các đơn đặt hàng của “Xứ sở cối xay gió”; tuyên bố đang đầu tư 100 triệu USD vào chương trình chuẩn hóa máy bay cho NATO (phát triển công nghệ chống tác động của sét đối với máy bay) trong khoảng thời gian 4 năm. Các động thái trên của General Atomics là nhằm tác động để các hãng châu Âu dễ chấp nhận sự tham gia của hãng này vào chương trình UAV dự kiến.

Chủ tịch bộ phận các tổ hợp bay của tập đoàn General Atomics Frank Pace cho biết, Italia hiện đang đề nghị phía Mỹ cho phép tiến hành vũ trang những chiếc Reaper đã mua và dự kiến sẽ được thông qua trong vòng 2 tháng tới.

Heron-1 của Israel cũng là một đối thủ đáng gờm của Reaper. Ảnh: defence.pk

Cùng với việc mở rộng thị trường tại châu Âu, General Atomics đang mường tượng ra một viễn cảnh với sự hình thành một nhóm các nước châu Âu sử dụng loại UAV Reaper của mình, trong đó, hãng này có quyền quyết định trong việc trang bị phần mềm chung và lắp đặt các tổ hợp của các hãng châu Âu.

Trước đây, Lockheed Martin cũng từng làm điều tương tự với 5 khách hàng châu Âu sử dụng loại máy bay chiến đấu F-16, giúp cải thiện các tiêu chuẩn chung cũng như khả năng phối hợp triển khai đối với loại máy bay này.

Theo ông Neil Blue, Chủ tịch kiêm Giám đốc điều hành của General Atomics, sự tham gia của Reaper không nhằm mục đích cản trở bất kỳ chương trình phát triển UAV MALE nào của châu Âu. Thay vào đó, General Atomics chỉ muốn các bên cùng hợp tác phát triển một loại UAV chung dựa trên mẫu Reaper của họ (hay chính xác hơn là “Âu hóa chiếc Reaper”) để đáp ứng nhu cầu về UAV của chính phủ các nước châu Âu trong giai đoạn quá độ, trước khi các nước này phát triển thành công một loại UAV khác tương tự hoặc tiên tiến hơn.

Trong số các khách tham quan gian hàng của General Atomics tại triển lãm Paris Air Show có bà Claude-France Arnould, Giám đốc Cơ quan Quốc phòng châu Âu, là cơ quan đảm trách việc thúc đẩy các chương trình chung của các quốc gia trong châu lục, trong đó có UAV MALE.

Cho đến nay, các loại UAV MALE do các hãng châu Âu phát triển vẫn chưa thể triển khai, đặc biệt là chiếc Talarion của EADS.

Global Hawk từng gặp rất nhiều trở ngại khi được triển khai ở châu Âu. Ảnh: xconomy.com

Có ý kiến cho rằng, Reaper chưa chắc đã được tất cả các bên chấp thuận. Trước đây, chiếc Global Hawk đã gặp vô vàn khó khăn khi triển khai trên bầu trời châu Âu, và “kinh nghiệm cay đắng” đó có thể sẽ khiến phía Đức không dễ chấp nhận chiếc Reaper.

Ông Christian Scherer, Giám đốc bộ phận triển khai toàn cầu của hãng Cassidian cho biết, các hãng châu Âu đưa ra lời kêu gọi trên ngay trước thềm triển lãm Paris nhằm khiến các chính trị gia hiểu được ý tưởng về một dự án phát triển UAV MALE chung.

Vấn đề là ở tính tự chủ. Nếu không tiến hành dự án trên, chính phủ các nước châu Âu sẽ phải mua những công nghệ rất đắt tiền từ các đối tác ngoài khu vực và cũng vì thế mà mất đi tính tự chủ trong quản lý và khai thác dữ liệu thu được.

Bên cạnh đó, các hãng châu Âu đã lãng phí ít nhất 10 năm trên thị trường UAV. Nếu còn để tình trạng trên kéo dài lâu hơn, sẽ không có cách nào thay đổi được vị trí độc tôn của Mỹ và Israel đối với thị trường này.

Ông Jean Marc Nasr, Chủ tịch của Cassidian France cũng đồng tình với phát biểu của phía General Atomics khi cho rằng Reaper cũng là một giải pháp hay nhưng nó sẽ không ngăn cản các nước châu Âu thực hiện ý tưởng của mình hay khiến chương trình hợp tác MALE phải kéo dài thêm.

Tuy nhiên, ông vẫn có ý kiến tỏ ra không mấy lạc quan đối với ý tưởng chương trình này. Chuyên gia phân tích quân sự hàng không tại Viện quốc tế London về Nghiên cứu Chiến lược Douglas Barrie cho biết, vấn đề của chương trình này là có quá nhiều ý kiến khác nhau từ các bên. Tất cả đã có thể được giải quyết nếu BAE và EADS sáp nhập thành công. Đồng thời, việc Đức sẽ tham gia vào chương trình này hay tiếp tục mua UAV của Israel vẫn còn chưa ngã ngũ.

Trong khi đó, phía Italia lại làm cho tình thế thêm rối tung khi lên tiếng ủng hộ việc sử dụng phiên bản không người lái của máy bay P.180 tại triển lãm Paris và cho rằng Italia sẽ trang bị 10 chiếc máy bay này thay vì vũ trang cho những chiếc Reaper.

Hãng BAE của Anh thì quyết định không tham gia chương trình này và cũng từ chối nêu lý do. Thay vào đó, hãng này chỉ cho biết đang tập trung vào dự án phát triển tổ hợp bay chiến đấu tương lai với Dassault.

Các hãng khác cho rằng, BAE không hứng thú với chương trình UAV MALE này do phải giành nguồn vốn cho việc phát triển một loại UCAV (là dạng UAV chiến đấu).

Ngoài những bất đồng chưa được giải quyết trong nội bộ các hãng châu Âu, đề xuất sử dụng Reaper của General Atomics còn vấp phải sự cạnh tranh mạnh mẽ từ một cường quốc UAV là Israel. Ông Miki Bar, Cố vấn đặc biệt của Giám đốc điều hành Israel Aerospace Industries cho biết, mẫu UAV Heron TP của hãng này mới là lựa chọn phù hợp nhất cho chương trình MALE bởi các hãng châu Âu có thể tùy ý tích hợp các hệ thống lên nền tảng của loại UAV này và Israel sẵn sàng chuyển giao cho khách hàng cả các mã nguồn, điều mà các công ty Mỹ không bao giờ làm.

Ông cũng cho rằng, việc phát triển một loại UAV từ “các nguồn hỗn tạp” là không khả thi và nếu thuận lợi, các nước này cũng phải mất ít nhất từ 8-10 năm cùng với khoản đầu tư 3-4 tỷ USD mới phát triển được một tổ hợp đủ mạnh. Nhưng nếu sử dụng Heron, các hãng này sẽ có thể nhanh chóng nắm bắt mọi mặt về UAV và cũng chỉ mất 10 năm để tự phát triển được một loại UCAV. Đó là điểm khác biệt.

HỮU ĐÔ (theo Defense News)