QĐND online-  Các nhà phân tích cho rằng, F-35 với cái tên oai hùng “Tia chớp II” ngày càng trở thành “kẻ đào mỏ” ngân sách. “Không có một chương trình quân sự hay dân sự nào trong thập niên qua lại bị trì hoãn và vượt chi phí cao như vậy”…

Đã đắt tiền, lại chậm chạp

Điều đáng quan tâm bây giờ là chi phí leo thang của chương trình F-35, yêu cầu vốn tăng liên tục, không thể kìm hãm. Chiếc máy bay ban đầu gọi là “giá rẻ” sau chưa đầy 6 năm đã đắt lên 2 lần. Giá của một chiếc F-35 năm 2011 là 95 triệu USD. Còn đối với các đối tác như Israel thì giá đội lên hơn nữa. Trung bình sẽ là 144 triệu USD. Trong khi đó, việc đưa F-35 vào trang bị bị trì hoãn kéo sang năm 2016, mà có thể còn lâu hơn.  Kết quả là Đan Mạch và Australia không thể chờ đợi và đành mua loại máy bay hợp lý hơn nhiều. Đó là F/A-18E Super Hornet của hãng Boeing. Thổ Nhĩ Kỳ cũng có ý định từ bỏ việc mua hàng trăm chiếc F-35A và thay thế chúng bằng F-16С do họ tự lắp ráp. Năm 2010, Quốc hội Hà Lan cũng đã bỏ phiếu ủng hộ không mua 85 F-35A, mặc dù nước này đang tham gia chương trình và chôn 800 triệu “ đồng “ vào đây. Anh quốc mới đây đã cho Lockheed Martin một đòn đau điếng khi đưa ra quyết định hủy bỏ kế hoạch mua 138 chiếc F-35. Không quân Israel cũng tuyên bố cắt giảm mạnh số lượng F-35 dự kiến mua từ 75 chiếc xuống còn 19 chiếc F-35A.

F-35B,  Phiên bản cho Thuỷ quân lục chiến, cất hạ cánh thẳng đứng.

 

Nói công bằng, “ ban dự án” cũng  đã chế tạo được một buồng lái F-35 tiện nghi tuyệt vời, kết cấu máy bay hiện đại, có khả năng mở rộng và hiện đại hóa. Họ đã phát triển cho nó một radar kích thước nhỏ mà xịn cùng hệ thống điều khiển vũ khí siêu việt. Nhưng…tin xấu: Ngày 1-10-2010, Lầu Năm Góc cho biết, tất cả các chuyến bay thử nghiệm của dòng máy bay tiêm cường kích hỗn hợp F-35 đã phải tạm đình chỉ, do trục trặc phần mềm.  Nhà sản xuất dòng máy bay này cho biết, việc cất, hạ cánh theo phương thẳng đứng đã bị cấm đối với dòng F-35B sau khi cho bay kiểm tra và phát hiện lỗi từ các cửa hút gió phụ xung quanh thân máy bay.

Bộ Quốc phòng Mỹ đã có động thái thích ứng: Phạt công ty Lockheed Martin  này bằng cách khấu trừ khoản tiền thưởng 600 triệu USD do chương trình bị chậm trễ.

Tin từ Defense News, Ủy ban điều tra của Quốc hội Mỹ sau khi tranh luận và xem xét kỹ đã kết luận, nếu hủy bỏ dự án F-35B sẽ tiết kiệm khoảng 1,76 tỷ USD, có thể bù vào khoản thâm hụt ngân sách quốc phòng đang gia tăng.

Ngoài ra, Ủy ban này cũng khuyến cáo Lầu Năm Góc nên giảm số lượng F-35 đặt mua cho không quân và hải quân. Thay vào đó, nên bổ sung các các máy bay rẻ tiền hơn như F-16, F/A-18 E/F Super Hornet để tiết kiệm khoảng 950 triệu USD nữa.

Ngày càng nhiều người cho rằng, F-35 là một máy bay đi vào bế tắc và cũng lại là một máy bay “bằng vàng”. Không quân Mỹ chẳng còn có phương án nào khác. Rồi các máy bay F-15 và F-16 cũ kỹ sắp bị loại hàng loạt. Không quân sẽ chẳng còn gì để bay nữa. Bởi vậy, các kế hoạch chuyển giao máy bay có thể thay đổi xoành xoạch, nhưng F-35 vẫn tiến được đến giai đoạn sản xuất loạt. Tháng 10-2010, các chuyến bay thử nghiệm đã được tiếp tục tiến hành trở lại. Theo người phát ngôn công ty Lockheed Martin, loạt F-35B sẽ tiếp tục các bài bay thử nghiệm của mình sau khi nguyên nhân gốc đã được xác định và sửa chữa. Đầu năm 2010, Hãng tin Janes dẫn lời Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Mỹ Robert Gates cho biết, hãng Lockheed Martin sẽ có thêm 2 năm nữa khắc phục toàn bộ các lỗi kỹ thuật của hệ thống STOVL (cất cánh đường băng ngắn và hạ cánh thẳng đứng) trên F-35B. Nếu quá trình khắc phục được xác nhận là thành công, dự án sẽ tiếp tục được cấp vốn.

Tiếp tục quảng bá, mời chào

Theo Telegraph ngày 13-1-2011, trong chuyến thăm đất nước mặt trời mọc, Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ đã kêu gọi Nhật Bản  nâng cấp công nghệ của bộ máy quân sự bằng cách mua chiến đấu cơ tàng hình Lockheed Martin F-35 để thay thế phi đội F-4 Phantom lỗi thời. Ông Gates khôn khéo "gợi ý" Nhật có thể tiết kiệm chi phí với F-35. Hiện giá của một chiếc F-35 là 95 triệu USD. Được biết, Tokyo đang có ý định mua thêm 40 chiếc máy bay chiến đấu.

Không quân của Đài Loan (Trung Quốc) đang phải tính đến bài phòng thủ, đối diện với  tên lửa đạn đạo tầm ngắn.  Đường băng có thể sẽ bị phá huỷ ngay trong loạt tên lửa đạn đạo đầu tiên. Do đó, Không quân Đài Loan cần có một loại máy bay chiến đấu tàng hình có khả năng STOVL (cất cánh thẳng đứng) để nó có thể cất cánh từ các đường băng đã bị phá hủy và tránh radar. Máy bay F-35B trở thành sự lựa chọn thay thế.  Một nhà phân tích quốc phòng Đài Loan cho biết, máy bay chiến đấu F-35 sẽ giúp Đài Loan có thể kiểm soát bầu trời ở cấp chiến thuật và thậm chí là chiến lược

Chính phủ Canada đã cam kết chi khoảng 9 tỷ đô la Canada (8,57 tỷ USD) để mua 65 chiếc  F-35 và vũ khí, cơ sở hạ tầng, các thiết bị mô phỏng... Số máy bay này bắt đầu được chuyển giao vào năm 2016. Có tin Lockheed Martin cũng đang chào F-35, phiên bản cho hải quân với Ấn Độ, dùng trên tàu sân bay trong tương lai.

 Ngoài lý do “chung chi” “bán nhiều hàng”, nâng giá trị toàn chuỗi sản xuất, cung ứng máy bay thế hệ 5 F-35, Mỹ muốn một chương trình F-35 “toàn cầu hóa” vì các lý do kinh tế và chiến lược. Nó giúp đơn giản hóa ngành hậu cần và huấn luyện trong các cuộc chiến của liên quân.

Dẫu như thế nào, có thể tin được lời các nhà phân tích cho rằng F-35 ngày càng trở thành “kẻ đào mỏ”. “Không có một chương trình quân sự hay dân sự nào trong thập niên qua lại bị trì hoãn và vượt chi phí như vậy”. Vậy F-35 mạnh hay yếu so với các máy bay đẳng cấp thế hệ 5? Câu trả lời vẫn bỏ ngỏ, vì trong tương lai gần Nga, Ấn Độ, có tin cả Trung Quốc nữa sẽ có máy bay thế hệ mới ra lò. Chỉ có cọ sát, đối chứng trong thực tiễn khắc nghiệt khi đối kháng trên không mới có câu trả lời rõ ràng. Thời gian sẽ cho  kết luận chân xác.

Trần Cung ( Tổng hợp)

 F35- máy bay nhiều tai tiếng (Kỳ 1)