QĐND Online – Xuất phát điểm để xây dựng nông thôn mới (NTM) rất thấp, tuy nhiên, với nỗ lực của cấp ủy, chính quyền và nhân dân địa phương, sau gần 2 năm thực hiện thí điểm xây dựng NTM, xã Hải Đường (Hải Hậu, Nam Định) đang “thay da, đổi thịt” từng ngày. 13/19 tiêu chí xây dựng NTM đã được xã hoàn thành. Một số tiêu chí được coi là…khó đạt trong “một sớm một chiều” cũng đang được địa phương tập trung tìm lời giải…

Thu nhập bình quân đầu người đã tăng

Có lẽ là “tiếng lành đồn xa” nên từ xã Hòa Hải (Hải Hậu), hỏi đường về xã Hải Đường (2 xã cách nhau tới hơn 10 cây số-pv), từ chị bán tạp hóa đến anh lái “xe ôm”, ai cũng vanh vách chỉ lối cho chúng tôi về nơi đang thực hiện thí điểm xây dựng NTM trên toàn quốc.

Hải Đường đang vào vụ gặt. Tiếng máy tuốt lúa hoạt động hết công suất vang lên xình xịch khắp làng trên, xóm dưới. Những con đường trục xã, liên xã, đường trục thôn, xóm đều được trải nhựa hoặc bê tông hóa kiên cố, sạch sẽ. Dọc đường chạy về UBND xã, tiếng cưa máy rào rào, tiếng búa giòn giã từ các hộ làm đồ mộc, nhôm kính vọng ra làm chộn rộn lòng người.

Xưởng sản xuất đồ mộc của anh Nguyễn Văn Đức (người bên trái) ở xã Hải Đường đang giải quyết công ăn việc làm cho hàng chục lao động.

Vậy nhưng ít ai biết được rằng, cách đây chỉ vài năm thôi, người dân xã Hải Đường còn quanh năm “bán mặt cho đất, bán lưng cho trời”, trông chờ vào hai vụ lúa, cuộc sống thiếu thốn trăm bề.

Ông Nguyễn Văn Tuần, chủ tịch UBND xã Hải Đường chia sẻ: Hải Đường là xã thuần nông, không có nghề truyền thống. Ở thời điểm năm 2009, thu nhập bình quân đầu người trong xã là 7,5 triệu đồng/người/năm, thấp hơn nhiều so với mức thu nhập bình quân đầu người ở các vùng nông thôn của tỉnh là 13 triệu đồng/người/năm.

“Làm thế nào để nâng cao thu nhập đầu người ở xã làm điểm xây dựng NTM?”-câu hỏi ấy đã thôi thúc cấp ủy, chính quyền địa phương nhanh chóng tìm ra lời giải.

Ngay trong năm 2010, xã Hải Đường đã phối hợp với các ban ngành, mở 14 lớp đào tạo nghề, truyền nghề cho 640 lao động, với các nghề chủ yếu như: trồng cây vụ đông, nuôi trồng thủy sản, may công nghiệp, thêu ren, mộc mỹ nghệ…Đến nay, đã có tới 85% số người được học nghề, truyền nghề có việc làm ổn định. Toàn xã cũng đã phát triển được 5 loại ngành nghề, giải quyết việc làm cho hơn 1.500 lao động, với thu nhập từ 800 nghìn đồng đến 2 triệu đồng/người/tháng.

Ông Nguyễn Văn Tuần phấn khởi cho biết:

- Từ tháng 3-2011, nhà máy may công nghiệp của Công ty cổ phần Đầu tư phát triển Hải Đường đi vào hoạt động tại xã, với quy mô 400-500 lao động. Thêm nữa, Trung tâm dạy nghề của huyện Hải Hậu cũng tạo được công ăn việc làm cho nhiều người tại xã, khi vừa thực hiện chức năng dạy nghề, vừa cung cấp nguyên vật liệu sản xuất và bao tiêu đầu ra cho sản phẩm.

Với những nỗ lực ấy, tính đến nay, thu nhập bình quân đầu người của xã Hải Đường đã tăng đáng kể, đạt 12 triệu đồng/người/năm.

“Nhiều cái mới nhờ Nông thôn mới”

Đó là tâm sự của anh chủ xưởng mộc Nguyễn Văn Đức, nhà gần UBND xã Hải Đường. Anh Đức bảo, từ khi được lựa chọn làm điểm xây dựng NTM, bộ mặt quê anh “sáng sủa” hẳn lên, với đường đẹp, chợ mới; nhiều bạn bè của anh từ chỗ không nghề, không tiền, nay đã có nghề nghiệp đàng hoàng, thu nhập ổn định.

Như để khẳng định thêm cho nhận xét của mình, anh Đức cho biết:

- Ở xóm 25, có tới 20 lao động được theo học các lớp dạy nghề mộc do xã tổ chức. Đến nay họ đã mở xưởng mộc mỹ nghệ tại nhà, tạo công ăn việc làm cho nhiều người khác, với mức lương trên dưới 2 triệu đồng/tháng.

Mô hình trồng thí điểm vườn cây ăn quả của một hộ gia đình ở xóm 9, xã  Hải Đường.

Cùng với nguồn đầu tư của Trung ương và của tỉnh Nam Định, xã Hải Đường đã tích cực huy động nguồn lực của địa phương và nhân dân để xây dựng hạ tầng kinh tế, xã hội.

- Tính đến nay, 200km đường trục xã, xóm, ngõ đã được đổ nhựa hoặc bê tông hóa, ông Nguyễn Văn Tuần chia sẻ.

Nằm cạnh cây cầu bắc qua sông, dẫn vào UBND xã là chợ Mới khang trang, nước ve mới vàng rực trong nắng hè. Đây là một trong những công trình lớn được xã Hải Đường vừa xây dựng, nằm trong tổng số 28 công trình mà xã đã triển khai. Một số trường mầm non, tiểu học, trung học cơ sở, trung học phổ thông cũng được xây mới và củng cố, sửa chữa; trạm y tế 2 tầng với 14 phòng đã sẵn sàng cho việc chăm sóc sức khỏe nhân dân…

Trong năm 2010, 3000 giống cây ăn quả có chất lượng cao như đại táo, hồng xiêm, soài, vải, nhãn…đã được trồng tại 150 hộ gia đình làm điểm trong xã. Toàn xã cũng đã có 35 gia trại chăn nuôi lợn, cá sấu, ba ba, gia cầm…bước đầu mang lại hiệu quả kinh tế cao…

Một số hộ gia đình trong vùng đã năng động hơn khi đầu tư các lò sấy cau với công suất 300-400 tấn đưa ra cung ứng cho thị trường trong và ngoài tỉnh. Một số hộ đầu tư trồng cây cảnh, mua đá về thuê thợ tạo dáng... dự kiến đây là nguồn thu nhập sinh lợi lớn cho bà con…

Nỗi lo Tiêu chí cơ cấu lao động nông thôn

- Tuy đã đạt được 13/19 tiêu chí xây dựng NTM, song chúng tôi vẫn rất trăn trở với 3 trong 6 tiêu chí đang tiếp tục phải phấn đấu, đó là tiêu chí cơ cấu lao động; tiêu chí thu nhập; tiêu chí tỉ lệ hộ nghèo, ông Tuần trầm ngâm.

Để đạt được 3 tiêu chí ấy, điểm mấu chốt là phải giải quyết được tiêu chí cơ cấu lao động nông thôn, bởi nó quyết định đến thu nhập và tỉ lệ hộ nghèo, ông Tuần khẳng định như vậy.

Hiện toàn xã Hải Đường đã có 200km đường được trải nhựa và bê tông hóa.

Hiện nay, tuy sản xuất đã có bước phát triển mới: cơ cấu sản xuất chuyển dịch theo hướng tăng tỉ trọng công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp và dịch vụ, song tỉ lệ lao động nông nghiệp của Hải Đường vẫn chiếm 65%. Đó vẫn là khoảng cách khá lớn so với chỉ tiêu được xác định trong xây dựng NTM. Với một xã thuần nông như Hải Đường, đưa 75% số lao động của xã khỏi lĩnh vực sản xuất nông nghiệp không phải là việc làm của “ngày một ngày hai”. Mức thu nhập bình quân đầu người hiện nay ở Hải Đường đang là 12 triệu đồng/người/năm, vẫn thấp hơn mức thu nhập trung bình ở các vùng nông thôn của tỉnh (hiện đang là 13 triệu đồng/người/năm). Trong khi đó, theo tiêu chí thu nhập đầu người của NTM, thì thu nhập đầu người ở Hải Đường phải cao gấp 1,4 lần thu nhập bình quân chung của tỉnh. Đây quả là một con số khó đạt trong thời gian ngắn.

Để đẩy nhanh quá trình chuyển dịch cơ cấu lao động nông thôn, đồng thời qua đó tăng thu nhập cho người dân, phải kêu gọi được các doanh nghiệp vào đầu tư sản xuất tại địa phương - ông Tuần cho đó là hướng gợi mở cho Hải Đường trong thời gian tới.

Cùng với đó, xã Hải Đường sẽ tích cực triển khai 4 đề án phát triển kinh tế, xã hội là dồn điền đổi thửa; đào tạo nghề; xây dựng làng nghề; chuyển đổi cơ cấu cây trồng và phát triển trang trại nông nghiệp. Nâng cấp hệ thống điện lưới trên địa bàn xã và xây dựng đường trục chính nội đồng cũng là những mục tiêu được ưu tiên của Hải Đường trong thời gian tới.

Chia tay Hải Đường, trên con đường trục của xã, chúng tôi vẫn thấy những âm thanh quen thuộc. Đó là tiếng máy tuốt lúa xình xịch, tiếng cưa máy rào rào. Chợt vọng lên sau lưng tiếng cười giòn tan của nhóm học sinh đang bon bon xe đạp trên con đường phẳng lì, rộng rãi.

Hình ảnh của một Nông thôn mới đang dần hiện hữu…

Bài và ảnh: Hoàng Hà - Phạm Kiên