Viết tiếp bản hùng ca Trường Sơn Đông (Kỳ 3)

Ngày đầu mở tuyến để vào thi công đường đôi S2 tại huyện M’Đrắc (Đắc Lắc).

Kỳ 3: Vượt qua trở ngại ban đầu

Cũng như nhiều công trình xây dựng khác trên cả nước, giải phóng mặt bằng luôn gặp những trở ngại gây ảnh hưởng trực tiếp đến tiến độ thi công. Thậm chí có những nơi vướng mắc trong giải phóng mặt bằng kéo dài trở thành điểm nóng về an ninh, trật tự.

Với công trình Đường Trường Sơn Đông, do tính chất đặc biệt của con đường, lại do Bộ Quốc phòng làm chủ đầu tư, đồng thời công trình này đáp ứng được lòng mong ước bấy lâu của nhân dân các dân tộc nơi con đường ngang qua, vì vậy công tác giải phóng mặt bằng không gặp những trở ngại lớn như ở những công trình khác. Cấp ủy, chính quyền và nhân dân các địa phương đã phối hợp chặt chẽ với Ban quản lý dự án 46 và các đơn vị thi công tạo sự đồng thuận, thống nhất cao và triển khai đền bù giải phóng mặt bằng, tổ chức di dân tái định cư theo đúng chính sách của Đảng và Nhà nước, phù hợp những quy định ở địa phương. Thuận là vậy, song trong quá trình tổ chức thi công, ở đây đó vẫn còn những khó khăn vướng mắc nảy sinh. Nói cho dân hiểu, làm cho dân tin, là phương châm nhất quán của các đơn vị thi công. Mấy ngày theo đoàn kiểm tra liên bộ đi dọc tuyến đường, chúng tôi ghi lại được khá nhiều chuyện buồn-vui ở các cung đường.

Trong khi ở đâu đó vẫn còn một số hộ dân chưa hiểu hết ý nghĩa to lớn của công trình, lầm tưởng đây là công trình mà các đơn vị quân đội làm “kinh tế”, dẫn tới có những việc làm gây khó dễ, những đòi hỏi vô lý gây phiền toái cho các nhà thầu, thì ở các điểm thi công khác trên địa bàn thị xã Ayun Pa (Gia Lai), nhờ làm tốt công tác dân vận mà cán bộ, chiến sĩ các đơn vị thi công được người dân tin yêu, bà con sẵn sàng cho đơn vị mượn đất, mượn ruộng để triển khai thi công công trình trước khi nhận tiền đền bù giải phóng mặt bằng.

Công ty 789 (Bộ Tổng tham mưu), đảm nhận thi công hơn 5,5km đường qua 4 phường: Cheo Reo, Hòa Bình, Đoàn Kết và Sông Bờ của thị xã Ayun Pa (Gia Lai), với tổng trị giá gói thầu hơn 50 tỉ đồng. Để có mặt bằng thi công, xây dựng lán trại, làm đường công vụ, đòi hỏi phải giải phóng đất đai liên quan đến hàng trăm hộ dân trong vùng. Vào thời điểm khởi công (ngày 6-12-2008), Ban đền bù giải phóng mặt bằng thị xã Ayun Pa, mới chỉ bàn giao cho công ty được 775 mét (!). Nếu chỉ trông vào phần mặt bằng ít ỏi này thì thật khó triển khai thi công. Phát huy truyền thống Bộ đội Cụ Hồ, đi dân nhớ, ở dân thương, bằng việc làm và lời nói của mình, từ công tác dân vận, người lính trên công trường đã xây dựng niềm tin yêu trong lòng dân. Để rồi người dân thấu hiểu những khó khăn các anh đang gặp phải, hàng chục hộ dân có đất, có ruộng nơi con đường đi qua đã tình nguyện cho Công ty mượn đất thi công đường, xây dựng lán trại và các công trình phụ trợ khác.

Thượng tá Nguyễn Quốc Dũng, Giám đốc Công ty 789 tự hào kể lại: Mặc dù trên văn bản đơn vị mới được bàn giao mặt bằng với chiều dài 775m, nhưng hiện công ty đã cơ bản thi công được gần 2km, trong đó có 1,2km thi công trên đất người dân cho mượn. Hỏi kinh nghiệm làm dân vận, anh cười mà rằng: “Tất cả là ở tấm lòng, là ở công việc. Chúng tôi chẳng bao giờ “hứa suông” với bà con. Chỉ đơn giản thế này thôi, đã hứa với dân, xe chở đất đá không làm rơi vãi dọc đường, không gây bụi bặm ô nhiễm môi trường, chúng tôi quán triệt và thực hiện cho bằng được. Từ việc nhỏ, đến việc lớn, đã hứa là làm và làm đến nơi, đến chốn. Vậy là dân tin, dân giúp đỡ”. Anh bảo, "nếu không được nhân dân giúp đỡ, làm sao chúng tôi hoàn thành được khối lượng công việc như ngày hôm nay".

Nhờ xây dựng niềm tin yêu trong dân, Công ty 789 không những mượn được đất để thi công hơn 1,2km đường mà còn được bà con cho mượn hàng chục nghìn mét vuông đất khác để dựng lán trại, làm đường công vụ, làm bãi tập kết vật liệu. Có những hộ cho công ty mượn hàng nghìn mét vuông đất để thi công như bác Trần Ngọc Anh, Bí thư phường Cheo Reo. Các hộ: Nguyễn Ngọc Thành ở phường Hòa Bình, Ksor Nham, Ksor H’Nhen ở phường Đoàn Kết, Nguyễn Đẩu và Trần Chủ ở phường Hòa Bình... không chỉ cho mượn đất mà còn tạo điều kiện cho đơn vị ở nhờ, cho bộ đội mượn phương tiện để đi lại, coi bộ đội như con em ruột thịt của chính mình. Giám đốc Nguyễn Quốc Dũng tự tin nói với chúng tôi: “Tới đây khi thi công 3,5km đường còn lại, đơn vị sẽ tranh thủ mượn đất của dân khi bà con đã thu hoạch xong, vừa đẩy nhanh tiến độ, vừa tránh được tình trạng người dân cấy lúa xuống rồi thu hồi đất. Làm được như vậy sẽ vừa đỡ tốn công sức của dân, vừa tiết kiệm được khoản tiền đền bù cho Nhà nước. Đây cũng là một trong những phần việc mà Đảng ủy Công ty 789 đề ra trong thực hiện Cuộc vận động "Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh". Với những cố gắng ấy, Công ty chúng tôi phấn đấu đến ngày 8-4-2010 hoàn thành bàn giao tuyến đường theo đúng kế hoạch”.

Ông Ksor Nham, ở tổ 10, phường Đoàn Kết, thị xã Ayun Pa, tâm sự: “Biết tin con đường Trường Sơn Đông xây dựng mới đi ngang qua Ayun Pa, mình và bà con trong thị xã này mừng lắm. Có con đường, việc giao thông đi lại thuận lợi hơn, bộ mặt thị xã sẽ đẹp hơn nhiều. Mình nghĩ rằng, việc gia đình mình cũng như các hộ khác cho đơn vị bộ đội mượn đất ruộng thi công trước rồi lấy tiền đền bù sau là việc nên làm, bởi nó mang lại lợi ích chung, góp phần cho con đường xây dựng nhanh hơn. Trong cái lợi ích chung ấy có lợi ích của chính gia đình mình nữa. Mình nghe ở đâu đó có chuyện một số bà con gây cản trở đơn vị thi công, cái bụng mình buồn lắm. Công trình chậm đưa vào khai thác ngày nào sẽ gây thiệt hại cho dân, cho nước chừng ấy đấy!”. Còn nhiều và rất nhiều những tấm lòng của nhân dân nơi có những cung đường đi qua, đã cùng sẻ chia, giúp đỡ bộ đội hoàn thành nhiệm vụ.

Công ty 789 thi công đường trên đất cho nhân dân thị xã Ayun Pa (Gia Lai) cho mượn.

Tuy nhiên, đây đó vẫn còn những địa phương, những hộ dân, do chưa hiểu một cách cặn kẽ về dự án này, gây khó dễ cho đơn vị thi công nên tốc độ giải phóng mặt bằng còn ì ạch. Tính đến thời điểm hiện nay, đang có 31 gói thầu triển khai thi công dọc toàn tuyến, nhưng do khó khăn, vướng mắc trong giải phóng mặt bằng nên mới có 15/31 gói thầu có quyết định cấp đất; còn lại 16 gói thầu mới chỉ được tạm giao mặt bằng. Do nhiều khó khăn vướng mắc, mà có những đoạn, tuyến, thời gian tính từ khi chủ đầu tư cắm tuyến, cho đến khi có quyết định của UBND tỉnh (hoặc UBND huyện) phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ để giải phóng mặt bằng mất tới hơn một năm. Một số nơi, Hội đồng Giải phóng mặt bằng đã nhận kinh phí từ chủ đầu tư, nhưng lại chậm chi trả cho các hộ dân, không chỉ kéo dài thời gian bàn giao, mà còn để lại những nghi kỵ cho nhân dân trong vùng giải tỏa... Địa bàn Gia Lai có hơn 249km đường đi qua 19 xã của 6 huyện, gồm K’Bang, Đắc Pơ, Kon Chro, Ia Pa, Ayun Pa và Krông Pa, đây cũng là tỉnh có chiều dài tuyến đường chạy qua lớn nhất, nên khối lượng công việc của công tác giải phóng mặt bằng ở Gia Lai cũng rất lớn và cũng nảy sinh nhiều vướng mắc nhất. Mặc dù trong hơn một năm qua, chủ đầu tư luôn nhận được sự phối hợp, ủng hộ của cấp ủy, chính quyền và nhân dân địa phương  nhưng tiến độ triển khai thi công các gói thầu trên địa bàn Gia Lai vẫn chậm. Năm 2008, tỉnh Gia Lai đã nhận từ chủ đầu tư hơn 21,8 tỉ đồng cho công tác giải phóng mặt bằng, nhưng đến thời điểm hiện nay mới giải ngân được rất ít do khâu hoàn tất thủ tục chậm. Nhằm đạt mục tiêu đến năm 2011 hoàn thành cơ bản việc thi công 247km qua tỉnh Gia Lai và bàn giao đưa vào sử dụng, rất cần sự hợp tác chặt chẽ từ chính quyền và cả nhân dân.

Xí nghiệp 145 (Binh đoàn 12) thi công gói thầu cầu Đắc Roong trên địa bàn xã An Trung, huyện Kon Chro (Gia Lai), là đơn vị gặp khó khăn nhiều nhất từ phía một số người dân cản trở thi công. Thượng tá Vương Đăng Chính, Giám đốc xí nghiệp 145 phản ánh: “Lẽ ra đơn vị đã hoàn thành việc lao dầm cầu Đắc Roong từ mấy tháng trước, nhưng một số hộ dân trong vùng đã kéo ra cản trở thi công. Họ nêu ra những đòi hỏi vô lý, ngoài phạm vi giải quyết của đơn vị, nên tiến độ thi công bị đình trệ”. Trong buổi làm việc với chỉ huy Xí nghiệp 145 trên công trường, Trung tướng Nguyễn Năng Nguyễn cũng nhắc nhở cán bộ, chiến sĩ đơn vị cần phải làm tốt hơn nữa công tác dân vận, tuyên truyền, giải thích để bà con hiểu được đây không phải là công trình làm kinh tế của các đơn vị quân đội, mà Đường Trường Sơn Đông là công trình Bộ Quốc phòng được Chính phủ tín nhiệm giao làm chủ đầu tư xây dựng nhằm hai mục đích: Vừa bảo đảm cho nhiệm vụ quốc phòng-an ninh, vừa mang lại ý nghĩa kinh tế - xã hội, phục vụ phát triển kinh tế cho các địa phương, và người hưởng lợi trực tiếp không ai khác, chính là đồng bào các dân tộc nơi tuyến đường đi qua.

Dù còn những khó khăn, sự chậm trễ trong thủ tục hành chính ở một vài địa phương, song đó chính là những thử thách để những người lính làm tốt hơn nữa công tác dân vận trong quá trình thi công tuyến đường này.

Bài và ảnh: KIỀU BÌNH ĐỊNH và LÂM QUÝ