QĐND - Binh đoàn Tây Nguyên (Quân đoàn 3) đúng như tên gọi, được thành lập ngày 26-3-1975 từ các đơn vị chủ lực trên chiến trường Tây Nguyên thời kháng chiến chống Mỹ. Tham gia Chiến dịch Hồ Chí Minh tiến công trên hướng tây bắc Sài Gòn, cùng các đơn vị bạn giúp đỡ nhân dân Cam-pu-chia lật đổ chế độ diệt chủng Pôn Pốt, năm 1979 hành quân ra chiến đấu và bảo vệ biên giới phía Bắc, năm 1987 trở lại bảo vệ và xây dựng Tây Nguyên cho đến nay. Hành quân chiến đấu suốt chiều dài đất nước và tham gia nhiều mặt trận khác nhau, nhưng Tây Nguyên mới là mảnh đất làm nên tên tuổi và truyền thống của Quân đoàn 3.

Trở lại mái nhà xưa

Năm 1987, Quân đoàn 3 được lệnh trở lại Tây Nguyên.

Hồi đó, tôi và nhà thơ Hồng Thanh Quang là phóng viên của tờ tin Binh đoàn Tây Nguyên. Chúng tôi còn trẻ, lại chưa có gia đình, nên khoác ba lô lên vai là lên đường. Nhưng biết bao lớp đàn anh của chúng tôi từng lăn lộn khắp các chiến trường, được mấy năm hòa bình ở gần nhà, nay phải tạm biệt vợ con để vào nơi xa lắc xa lơ không khỏi bâng khuâng, lo lắng. Nhưng quân đội là vậy, có lệnh là đi. Sau này, khi Quân đoàn vững chãi ở Tây Nguyên, khi những năm 2001, 2004 có những biến động phức tạp ở mảnh đất này, chúng tôi mới thấy tầm nhìn xa trông rộng của cấp trên khi bố trí lại thế trận chiến lược bảo vệ Tổ quốc. Có Quân đoàn 3 ở Tây Nguyên, đất nước không bị "hở sườn", nhân dân và các đơn vị xây dựng kinh tế yên tâm sản xuất, làm giàu trên mảnh đất trù phú này.

Cán bộ, chiến sĩ Lữ đoàn tăng-thiết giáp Quân đoàn 3 huấn luyện SSCĐ.

Nhưng hồi đó, những năm 1988, 1989 ấy, không thể nào kể hết những khó khăn, gian khổ chồng chất lên đôi vai của cán bộ, chiến sĩ quân đoàn. Vừa huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu, vừa khai thác vật liệu để tự xây dựng nhà cửa, vừa giúp dân chống hạn, chống đói, chống mù chữ. Tôi và các đồng nghiệp từng bám xe tải xuống Ayun Pa, Cheo Reo (Gia Lai) lên Đắc Tô, Tân Cảnh (Kon Tum), vào những buôn mà hồi đó phụ nữ còn ở trần, đàn ông còn đóng khố như Book Rẫy, Đăk Sơ Mei để viết bài về bộ đội Quân đoàn 3 giúp dân lao động sản xuất, xây đời sống văn hóa mới. Từ những ngày đó, tôi đã bắt đầu ý thức được rằng, những người lính Quân đoàn 3-Binh đoàn Tây Nguyên có một chất riêng. Sự chịu đựng gian khổ, chịu thương chịu khó, hay ý chí tự lực tự cường, quyết đánh quyết thắng, cái chất mà thế hệ các vị tướng lừng danh Chu Huy Mân, Hoàng Minh Thảo, Đặng Vũ Hiệp, Vũ Lăng, Nguyễn Quốc Thước đến Khuất Duy Tiến, Tiêu Văn Mẫn... xây đắp và truyền lại cho đến ngày nay.

Tôi đã nhiều lần trở lại Tây Nguyên, trở về thăm và viết bài ở Quân đoàn 3. Lần nào cũng vậy, đứng trước ngôi nhà được xây dựng những năm 1988-1989, tôi không khỏi bâng khuâng, xúc động. Bao nhiêu người đã chuyển công tác, về hưu, bao thế hệ đã kế tục kể từ ngày trở lại Tây Nguyên. Có một điều gần như còn nguyên là, so với các đơn vị chủ lực khác, cán bộ, chiến sĩ Quân đoàn 3 vất vả hơn, gian khổ hơn. Bởi vì vị trí địa lý, bởi vì thời tiết, bởi nhiệm vụ được giao và điều quan trọng nhất là xa hậu phương (cán bộ của Quân đoàn đa số là ở phía Bắc). Nhưng truyền thống của Quân đoàn 3-truyền thống của bộ đội Tây Nguyên- Bộ đội Cụ Hồ vẫn được các thế hệ viết tiếp mạch lạc, không một chút gợn.

Viết tiếp bài ca Tây Nguyên

Trong những năm qua, Quân đoàn 3 được đánh giá là một trong những đơn vị hoàn thành tốt công tác dân vận, góp phần giúp nhân dân xóa đói, giảm nghèo, ổn định cuộc sống.

Đại tá Bùi Huy Biết, Chủ nhiệm Chính trị Quân đoàn vốn là chỗ quen biết của tôi. Năm 1985, chúng tôi là Phó đại đội trưởng chính trị ở hai đơn vị của Sư đoàn 320. Từ đó đến nay, nhiều lần được cử đi học cơ bản, nhưng kết thúc anh lại xin trở về Quân đoàn 3. Anh nói: “Tây Nguyên là địa bàn chiến lược hết sức quan trọng về chính trị, kinh tế, quốc phòng, an ninh của cả nước, là mục tiêu của bọn phản động thực hiện chiến lược “diễn biến hòa bình”, bạo loạn lật đổ. Hiện nay, tà đạo Hà Mòn và bọn xấu vẫn lén lút tuyên truyền gieo rắc nọc độc ly khai, kích động bà con vượt biên trái phép. Nắng hạn, cháy rừng, bão lũ thiên tai năm nào cũng gây thiệt hại và ảnh hưởng không nhỏ đến cuộc sống của người dân... Trong công tác dân vận, Đảng ủy và Bộ tư lệnh Quân đoàn tập trung vào những địa bàn sinh sống của bà con đồng bào dân tộc thiểu số ở vùng sâu, vùng xa, vùng căn cứ cách mạng. Chúng tôi thực hiện tốt hoạt động kết nghĩa, hành quân dã ngoại kết hợp làm công tác dân vận và phong trào thi đua “Quân đội chung sức xây dựng nông thôn mới”.

Các y, bác sĩ Bệnh viện Quân y 211 (Quân đoàn 3) khám bệnh, cấp thuốc miễn phí cho bà con ở vùng biên giới Đức Cơ-Gia Lai.

Về phong trào “Quân đội tham gia xây dựng nông thôn mới”, quân đoàn đã làm tốt ở các xã: Đăk Rơ Nga, Đăk Bla (Kon Tum); Ia Lang, Ia Krêl, Hà Bầu, Hà Tam, Kon Chiêng, Bờ Ngong, Ia Tiêm (Gia Lai), bước đầu đã giúp 997 hộ thoát nghèo bền vững. Cùng với cấp ủy, chính quyền các tỉnh Gia Lai, Kon Tum, Đắc Lắc, các đơn vị của quân đoàn củng cố đưa vào hoạt động có hiệu quả 354 chi bộ thôn làng, 14 chi bộ dân quân, 324 tổ chức chính quyền thôn, xã; khai hoang phục hóa, trồng và bàn giao cho bà con hơn 485ha cây trồng các loại; đào đắp, tu sửa 173km kênh mương thủy lợi, 850km đường liên thôn, liên xã; tu sửa 346 trường học, trạm xá, nhà rông văn hóa; xây dựng và trao tặng 49 nhà đại đoàn kết, nhà đồng đội; 256 nhà tình nghĩa; 30 nhà nhân ái. Năm 2013, gần 1000 lượt cán bộ, chiến sĩ của Sư đoàn 320, Lữ đoàn Công binh 7, Trường Quân sự… đã vượt hàng trăm ki-lô-mét đường trong mưa to, gió cuốn của cơn bão số 14 để về với người dân vùng lũ Bình Định, giúp bà con khắc phục hậu quả thiên tai, ổn định cuộc sống. Mùa khô năm 2013, 2014, gần 600 cán bộ, chiến sĩ của Sư đoàn 10, Sư đoàn 320, Lữ đoàn Công binh 7 đã hành quân trong đêm, vượt qua nhiều khe núi, con suối, đỉnh cao hiểm trở tham gia dập lửa, cứu hàng nghìn héc-ta rừng ở bắc Biển Hồ và trên đỉnh Cổng trời Mang Yang (Gia Lai), Tân Cảnh (Kon Tum); 750 lượt cán bộ, chiến sĩ Trung đoàn 24 (Sư đoàn 10) về với bà con DTTS ở Đắc Tô, Tân Cảnh để tu sửa 1.500m đường và đổ 1.500m đường bê tông; hỗ trợ gạo cho dân mùa giáp hạt.  Cán bộ, chiến sĩ của Trung đoàn 28 (Sư đoàn 10) đến với bà con ở lòng hồ thủy điện Đăk Đrinh (Kon Tum), vừa vận động nhân dân thực hiện chủ trương di chuyển về nơi ở mới, vừa giúp tháo dỡ, vận chuyển, lắp ráp, dựng mới 150 ngôi nhà trong niềm vui, hạnh phúc của bà con trước thềm năm mới.

Cán bộ, chiến sĩ Lữ đoàn Công binh 7 (Quân đoàn 3) đưa người dân sang sông khi lũ về.

Hình ảnh đồng chí Tư lệnh, Chính ủy cùng cán bộ, chiến sĩ Quân đoàn 3 không quản bão lũ nguy hiểm đã có mặt kịp thời, đưa hàng nghìn người dân bị nước lũ dâng cao, bao vây mắc kẹt trên cây, trên mái nhà ở 4 tỉnh Gia Lai, Kon Tum, Bình Định, Phú Yên và cả tỉnh Ra-ta-na-ki-ri của nước bạn Cam-pu-chia về nơi an toàn trong trận lũ lịch sử cuối năm 2009, 2011 và năm 2013, 2014 mãi mãi là hình ảnh đẹp, sống động, là một bài ca truyền thống đang được viết tiếp ở Tây Nguyên.

Bài và ảnh: HỒNG SƠN – QUANG HỒI