Viện sĩ Pô-krốp-xki (người đứng thứ năm từ bên trái) cùng đoàn cán bộ Trung tâm Nhiệt đới Việt-Nga năm 2009.

Viện sĩ Pô-krốp-xki Va-len-tin I-va-nô-vích (Pokropxki Valentin Ivanovich) sinh năm 1929 tại thành phố I-va-nô-vơ (LB Nga). Cha ông tham gia chiến đấu trong cuộc chiến tranh vệ quốc vĩ đại và hi sinh ngoài mặt trận năm 1941. Ông là giáo sư, tiến sĩ khoa học, Viện sĩ Viện Hàn lâm Y học Nga (nguyên Chủ tịch Viện Hàn lâm Y học LB Nga), Viện trưởng Viện Nghiên cứu dịch tễ Trung ương thuộc Bộ Y tế LB Nga. Gia đình ông hội tụ những người cùng chí hướng. Vợ ông làm việc tại bệnh viện và là  tiến sĩ y học. Con trai ông sinh năm 1955, sau đó trở thành đồng nghiệp, là giáo sư, tiến sĩ khoa học, Viện sĩ Viện Hàn lâm y học LB Nga, giám đốc Trung tâm phòng chống HIV/AIDS thuộc Bộ Y tế LB Nga. Ông là Ủy viên Hội đồng khoa học và công nghệ cao của Phủ Tổng thống, Ủy viên Hội đồng Nhà nước về bảo vệ sức khoẻ cho công dân Nga, chuyên viên cao cấp của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), Chủ tịch Hội truyền nhiễm LB Nga. Viện sĩ Pô-krốp-xki là chuyên viên đầu ngành về truyền nhiễm của Bộ Y tế LB Nga, người hai lần được giải thưởng Nhà nước trong lĩnh vực phòng, chống các bệnh truyền nhiễm tối nguy hiểm.

Những ngày đầu tháng 10 năm 2009, Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết và Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Tấn Dũng đã tiếp thân mật đoàn cán bộ y tế LB Nga tại Hà Nội nhân dịp kỉ niệm 40 năm thực hiện di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh, trong đó có đánh giá việc gìn giữ, bảo quản lâu dài thi hài của Bác. Đoàn gồm các nhà khoa học, chuyên gia trong lĩnh vực y tế của LB Nga đã tham gia vào quá trình gìn giữ, bảo quản thi hài Chủ tịch Hồ Chí Minh. Trong đoàn đại biểu các nhà khoa học y tế của LB Nga có Viện sĩ Pô-krốp-xki. 

Vào những năm 70 của thế kỷ trước, Viện sĩ Pô-krốp-xki được mời sang Việt Nam trong đoàn cán bộ y tế của Liên Xô với một sứ mệnh cao cả là giúp nhân dân Việt Nam trong lĩnh vực y học. Lần đầu tiên sang Việt Nam, ông đã được các nhà khoa học Việt Nam đón tiếp ân cần, chu đáo, ông đã cùng các đồng nghiệp hoàn thành tốt nhiệm vụ của mình. Mặc dù đang có chiến tranh, máy bay Mỹ hằng ngày ném bom miền Bắc Việt Nam,  trong đó có Thủ đô  Hà Nội, điều kiện sinh hoạt vô cùng khó khăn, gian khổ, nguy hiểm luôn rình rập khắp nơi, nhưng ông vẫn luôn kề vai sát cánh với các đồng nghiệp Việt Nam. Ông tham gia với lòng nhiệt tình vô bờ bến. Trong ông luôn đọng lại những tình cảm sâu lắng và tốt đẹp về người dân Việt Nam.

Mùa hè năm 2008, chúng tôi có vinh dự được gặp ông tại phòng làm việc của Viện Nghiên cứu dịch tễ Trung ương LB Nga. Với tư cách là viện trưởng, ông rất phấn khởi khi đoàn đại biểu kết hợp quân dân y Việt Nam (gồm đại biểu của Bộ Y tế, Cục Quân y và Trung tâm Nhiệt đới Việt-Nga) đến thăm và làm việc với Viện Nghiên cứu dịch tễ Trung ương tại Mát-xcơ-va. Ông nói: “Tôi đã sang Việt Nam nhiều lần và đã làm việc với các bạn đồng nghiệp Việt Nam trong thời gian chống Mỹ cứu nước (trong đó có GS.TSKH Lê Đăng Hà-nguyên Viện trưởng Viện Các bệnh truyền nhiễm và nhiệt đới Quốc gia, GS. Nguyễn Thúc Mậu…).  Chúng tôi rất yêu quí các bạn đồng nghiệp Việt Nam, chúng tôi sẵn sàng cử cán bộ sang Việt Nam để giúp đỡ và chuyển giao công nghệ trong lĩnh vực phòng, chống các bệnh truyền nhiễm tối nguy hiểm. Viện của chúng tôi sẵn sàng nhận đào tạo cán bộ trong lĩnh vực y học dự phòng cho Việt Nam”.

Và lần này, mặc dù công việc rất bận, ông phải tham gia các buổi hội thảo về việc giữ gìn, bảo quản thi hài Chủ tịch Hồ Chí Minh, tiếp kiến các nhà lãnh đạo Đảng và Chính phủ Việt Nam, ông vẫn dành một ngày nghỉ để đến thăm Trung tâm Nhiệt đới Việt-Nga, nơi có hàng trăm nhà khoa học Nga đang ngày đêm kề vai sát cánh với các nhà khoa học Việt Nam nghiên cứu trong lĩnh vực Y sinh nhiệt đới, sinh thái nhiệt đới và độ bền nhiệt đới. Viện sĩ Pô-krốp-xki khẳng định, Viện nghiên cứu dịch tễ Trung ương LB Nga sẵn sàng giúp đỡ Trung tâm Nhiệt đới Việt-Nga trong lĩnh vực đào tạo cán bộ và phòng, chống các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm như cúm A(H1N1), cúm A(H5N1), bệnh than…

Viện sĩ Pô-krốp-xki là một trong các nhà khoa học hàng đầu trong lĩnh vực y tế của LB Nga. 38 năm qua (từ năm 1971 đến nay) ông là Viện trưởng Viện Nghiên cứu dịch tễ Trung ương thuộc Bộ Y tế LB Nga. Năm 1987 ông được bầu là Chủ tịch Viện Hàn lâm Y học Liên Xô, sau này là Chủ tịch Viện Hàn lâm Y học LB Nga (1987-2007). Năm nay Viện sĩ tròn 80 tuổi, nhưng bộ óc sáng tạo của ông vẫn không nghỉ, ông vẫn tham gia chỉ đạo, nghiên cứu, chấm luận án tiến sĩ, tham gia các hội nghị của Tổ chức Y tế Thế giới, các hội đồng khoa học của Bộ Y tế và Bộ Giáo dục LB Nga. 

TS PHẠM XUÂN NINH

(Còn nữa)