Về nơi “mũi thuyền Tổ quốc”

“Tổ quốc ta như một con tàu/Mũi thuyền ta đó mũi Cà Mau”. Câu thơ rất hay của nhà thơ Xuân Diệu đã gợi tả sinh động vùng đất cực Nam của Tổ quốc, nơi đất hiền hòa, thiên nhiên ưu đãi, con người trọng nghĩa, thủy chung... Vùng đất này đã từng là cái nôi của phong trào cách mạng, căn cứ kháng chiến của ta. Đến mùa xuân này, mũi thuyền Tổ quốc vẫn hiên ngang tiến ra biển và tràn ngập niềm vui...

Thế hệ chúng tôi, lúc học phổ thông, hầu như ai cũng nhớ tác phẩm “Đất rừng phương Nam” của nhà văn Đoàn Giỏi và thuộc những câu thơ của nhà thơ Tố Hữu trong sách giáo khoa “Học đi em/Học đi mà nhớ mãi/Quê hương ta mội dải/Từ mũi Cà Mau/Đến địa đầu Móng Cái”… Qua lời giảng của các thầy cô, chúng tôi hình dung ra Cà Mau-Vùng đất tận cùng cực Nam của đất nước Việt Nam có điểm mốc quốc gia cuối cùng trên đất liền về phía Nam. Đó là nơi nhìn thấy mặt trời mọc và lặn trên biển với những cánh rừng ngập mặn ngút ngàn, với những kênh rạch chằng chịt đầy ắp cá tôm…Thế nhưng, vào đầu năm mới 2010 này, khi cùng Đoàn công tác của Tiểu ban soạn thảo Cương lĩnh và Báo cáo Chính trị Đại hội Đảng XI đến Cà Mau, tôi vẫn bị bất ngờ trước màu xanh ngăn ngắt của rừng và biển. Một bán đảo xanh tươi, đầy sức sống và đang vươn mình hướng ra biển cả.

Biểu trưng Mũi Cà Mau.

Đến thăm huyện Ngọc Hiển, huyện cuối cùng cực Nam của Tổ quốc, chúng tôi như bị đắm chìm trong sóng nước mênh mang. Đồng chí Dương Huỳnh Khải, Bí thư huyện ủy Ngọc Hiển cho biết:  Huyện được mang tên Anh hùng  liệt sĩ - nhà báo  Phan Ngọc Hiển,  người trực tiếp lãnh đạo, tổ chức và chỉ huy cuộc khởi nghĩa Hòn Khoai đêm 13-12-1940 thắng lợi. Trở về đất liền, Phan Ngọc Hiển cùng 9 chiến sĩ khởi nghĩa Hòn Khoai bị địch bắt và xử bắn tại sân vận động thị xã Cà Mau (nay là thành phố Cà Mau) năm 1941. Bước ra pháp trường, Phan Ngọc Hiển vứt mảnh băng đen bịt mắt, nhắn nhủ với đồng bào rằng: Là người cộng sản, chúng tôi coi cái chết là bình thường. Chúng tôi sẵn sàng chết để tranh đấu cho đồng bào được ấm no - hạnh phúc… Những người còn sống sẽ tiếp tục chiến đấu, thực dân Pháp nhất định sẽ bị tiêu diệt. Nước Việt Nam nhất định độc lập - tự do. Ngày 13-12 hàng năm được lấy làm ngày truyền thống của Đảng bộ và quân dân tỉnh Cà Mau.

Trên chiếc xuồng cao tốc dẫn chúng tôi đi thăm huyện Ngọc Hiển, đồng chí Bí thư Huyện ủy kể rằng: Trên quê hương Ngọc Hiển, hầu như chỗ nào cũng gắn liền với các di tích lịch sử và cách mạng. Xã Đất Mũi nơi có mũi Cà Mau, có Vườn Quốc gia mũi Cà Mau, được UNESCO công nhận là nơi dự trữ sinh quyển thế giới. Có 2  khu du lịch sinh thái là Khai  Long và mũi Cà Mau, hằng năm đón hơn 50 nghìn lượt khách du lịch. Riêng Vườn quốc gia mũi Cà Mau có tổng diện tích 1.224ha, hiện nay đã và đang được tỉnh đầu tư xây dựng, bao gồm: Du lịch cộng đồng 103ha; du lịch sinh thái vườn 214ha; du lịch rừng ngập mặn 171ha; du lịch sinh thái rừng phòng hộ 195ha; khu bảo tồn rừng ngập mặn 286ha và khu bảo tồn thiên nhiên 254ha. Hệ động thực vật ở Vườn quốc gia mũi Cà Mau có 21 loài thực vật ngập mặn và 65 loài động vật khác nhau, nhất là động vật thủy sinh… Đặc trưng nhất của vườn quốc gia mũi Cà Mau là những cây đước vững chãi hiên ngang tiến ra biển với bộ rễ như những sợi nan của chiếc nơm úp cá tỏa ra từ thân cây.

Bãi biển Khai Long thuộc ấp Khai Long, xã Đất Mũi là bãi cát ven biển chiều dài 3,8km, khu này phần lớn giữ được nét hoang sơ tự nhiên, dải cát có bề rộng hơn một ki-lô-mét với bờ biển dài, là điều kiện hình thành các bãi tắm và các khu du lịch bãi cát. Từ đây nhìn ra cụm đảo Hòn Khoai, gồm 5 hòn đảo gần nhau (Hòn Khoai, Hòn Sao, Hòn Đồi Mồi, Hòn Tượng, Hòn Đá Lẻ) cách đất liền khoảng 10 hải lí, đỉnh cao nhất là đảo Hòn Khoai cao 318m so với mặt nước biển, hiện nay tỉ lệ cây rừng nguyên sinh còn đạt 93% so với diện tích của đảo.

Vùng đất cực Nam trên đất liền của Tổ quốc.

Tại xã Đất Mũi có Cột mốc quốc gia, là điểm mốc có ý nghĩa thiêng liêng, là điểm tận cùng cực Nam của Tổ quốc Việt Nam (trên đất liền), người Việt Nam ai cũng muốn một lần được đến mũi Cà Mau để chiêm ngưỡng, tham quan. Theo Thiếu tá Châu Hoàng Tùng, Đồn trưởng Đồn Biên phòng 680 quản lý vùng biển Đất Mũi thì tại đây vẫn còn giữ nguyên sinh diễn thế của rừng ngập mặn lấn biển “cây Mấm đi trước, cây Đước theo sau”. Theo xu thế này, đất mũi Cà Mau mỗi năm tiến thêm ra biển từ 60 đến 100 mét. Cạnh Cột mốc quốc gia là biểu trưng của mũi Cà Mau với hình tượng một con tàu đang vươn ra biển. Trên tàu là lá cờ Tổ quốc tung bay trước gió.

Đứng trên chòi quan sát ở Đất Mũi, ngắm ra biển Đông, thấy rõ nét hình dáng mảnh đất cực Nam của Tổ quốc trông như một mũi thuyền. Thiếu tá Châu Hoàng Tùng nói với chúng tôi rằng: Cán bộ, chiến sĩ Biên phòng Đồn 680 rất tự hào được gìn giữ nơi “Mũi thuyền Tổ quốc”. Tết Canh Dần tới, phần lớn cán bộ, chiến sĩ của Đồn đều tình nguyện ở lại trực Tết, đón xuân với nhân dân huyện Ngọc Hiển anh hùng.

Tại huyện Ngọc Hiển, chúng tôi đã được đến thăm Làng Rừng-Một di tích lịch sử cách mạng của người dân Cà Mau quy tụ vào rừng lập làng nổi để tập hợp lực lượng kháng chiến chống Mỹ - Ngụy. Vẫn còn đây những túp lều nhỏ trên lợp vài tàu lá dừa nước, kê sàn bằng rống đước (loại đước nhỏ) dưới tán rừng đước bạt ngàn - nơi hoạt động cách mạng lý tưởng của quân và dân ta ngày trước.

Bây giờ ở xã Đất Mũi, nhiều hộ dân cũng làm nhà theo kiểu “Làng Rừng” trước kia. Nhà được làm theo kiểu nhà sàn gác trên thân cây đước, ở dưới là nước. Ngôi nhà thoang thoảng mùi hương của lá dừa nước, mùi nhựa của cây đước. Một số nhà đã được đưa vào “tua” du lịch. Đến đây, du khách sẽ được thưởng thức những món ăn ngon đậm đà hương biển như vộp, hào, cá thòi lòi, ba khía... Tại đây, khách có thể trực tiếp bắt hào tươi, cá lóc, rồi tự tay nướng dưới bếp than hồng, nghe những câu vọng cổ quyến rũ như rót mật vào lòng người giữa tán rừng mênh mông êm ả…

Ngọc Hiển còn có Bến Vàm Lũng là điểm cuối đường Hồ Chí Minh trên biển. Bến Vàm Lũng nay  thuộc ấp Dinh Hạn, xã Tân Ân. Đây là điểm đã tiếp nhận hơn 3.000 tấn vũ khí của 57 chuyến tàu cập bến chi viện cho chiến trường miền Nam từ năm 1962 đến năm 1972. Có điều làm chúng tôi băn khoăn là Tượng đài chiến thắng Vàm Lũng không được xây dựng ở đây mà lại được đặt tại trung tâm huyện Ngọc Hiển? 

Làm việc với các đồng chí lãnh đạo huyện Ngọc Hiển, chúng tôi được biết: Từ khi tách huyện (năm 2004) đến nay, kinh tế của huyện đã có những bước tăng trưởng đáng phấn khởi. Trong 6 năm  (2004-2009), tổng sản lượng thủy sản đánh bắt tăng trung bình 33.276tấn/năm (tương đương với mức tăng 5,7%/năm). Trên địa bàn huyện hiện có 29 hợp tác xã, 576 hộ kinh tế trang trại, 230 cơ sở sản xuất tôm giống làm ăn có hiệu quả. Công tác xóa đói giảm nghèo, chăm lo đời sống người có công với nước và thực hiện các chính sách an sinh xã hội có chuyển biến tích cực. Cuối năm 2009, tỉ lệ hộ nghèo của huyện chỉ còn 11,5%, không còn hộ gia đình thương binh - liệt sĩ thuộc diện hộ nghèo. Trước Tết Nguyên đán Canh Dần, huyện đã bố trí được 744 hộ dân di cư tự do ổn định chỗ ở và đời sống, đang tập trung triển khai chương trình xây dựng 1.237 căn nhà cho hộ nghèo, hỗ trợ tiền đò đi học cho 1.119 học sinh có hoàn cảnh khó khăn…

Ông Nguyễn Văn Bé, Chủ nhiệm hợp tác xã sản xuất tôm giống Đồng Khởi cho chúng tôi biết: Đồng Khởi đã xây dựng được hơn 90 đại lí bán hàng, giải quyết việc làm cho 520 lao động với thu nhập bình quân trong năm 2009 là gần 3 triệu đồng/tháng.

Khó khăn lớn nhất của huyện Ngọc Hiển hiện nay là cơ sở hạ tầng cho giao thông đường bộ. Ngọc Hiển là huyện duy nhất trên đất liền chưa có đường ô tô đến trung tâm huyện. Từ tỉnh về huyện và từ huyện tới các xã đều phải dùng tàu, xuồng. Nhân dân trong huyện đang kỳ vọng vào dự án xây dựng đường Hồ Chí Minh vươn tới mũi Cà Mau đang được triển khai.

Chúng tôi rời “Mũi thuyền Tổ quốc” bằng máy bay. Từ trên cao nhìn xuống, mảnh đất cực Nam của đất nước lại càng đẹp tươi dưới ánh nắng xuân như rắc vàng trên những con kênh rạch lấp lóa và màu xanh quyến rũ của rừng ngập mặn. “Mũi Cà Mau trở thành huyền thoại trong chiến tranh, giờ đây  trong hòa bình vẫn hiên ngang tiến ra biển cả. Chúng tôi đang nỗ lực kế tục truyền thống của những người đi trước” – Lời nói của đồng chí Bí thư Huyện ủy Ngọc Hiển vẫn văng vẳng trong tâm trí chúng tôi.

Bài và ảnh: ĐỖ PHÚ THỌ