QĐND - Huyện Văn Yên (Yên Bái) còn được biết đến với tên gọi “vùng đất que”'. Những đồi quế trải dài mênh mông đã trở thành hình ảnh quen thuộc mỗi khi nhắc đến Văn Yên. Từ cây quế, người dân địa phương đã sản xuất ra nhiều sản phẩm, đặc biệt là tinh dầu quế không chỉ đem lại lợi ích lớn về kinh tế mà còn gắn liền với đời sống văn hoá của đồng bào dân tộc Dao, Tày nơi đây.

Tính đến nay, toàn huyện Văn Yên có khoảng 1500 ha quế. Từ những năm 1950, đã có nhiều hộ gia đình đồng bào dân tộc Dao, Tày ở vùng Văn Yên trồng và sở hữu những rừng quế lâu năm.

Thiết bị chế biến tinh dầu quế ở Nhà máy Dầu quế An Thịnh.

Cứ mỗi độ tháng ba và tháng tám, đến với Văn Yên, ai cũng sẽ ngỡ ngàng với hình ảnh nhà nhà tấp nập phơi quế. Những khoanh vỏ quế đều tăm tắp được rải trên các sân, hiên nhà, giàn phơi và cả rìa đường. Quế ở đây để lại ấn tượng trong lòng người bởi mùi thơm đặc biệt bao trùm cả làng quê.

Đối với đồng bào dân tộc Dao, Tày nơi đây, quế giống như thương hiệu của từng bản làng, không chỉ bởi giá trị kinh tế của quế đem lại mà còn bởi quế đã gắn liền với đời sống văn hoá của họ. Trước đây, người Dao vẫn luôn giữ một tập tục riêng trong việc trồng quế: Sau khi một đứa trẻ ra đời, cứ tối đến, họ đem rắc một chòm hạt quế ở đồi hoặc bãi đất trống để đánh dấu quyền sở hữu phần đất đó. Tập tục này vừa góp phần mở rộng diện tích đất trồng quế, vừa là nét văn hoá dân gian từ ngàn xưa.

Từ những cây quế trồng được, đồng bào nơi đây đã biết cách sử dụng quế để chế biến thành tinh dầu, dùng làm dược liệu để trị một số bệnh. Dần dần, tinh dầu quế được biết đến với nhiều công dụng và được sử dụng phổ biến hơn. Tinh dầu quế rất tốt trong việc chữa cảm cúm và bị lạnh, chữa đau co thắt vùng ngực hoặc chữa chứng ho. Tinh dầu quế cũng rất tốt trong việc chữa các chứng bệnh về đường tiêu hoá, nó có thể thúc đẩy hệ tiêu hoá hoạt động tốt hơn sau các bữa ăn. Trong ngành dược phẩm, dầu quế được sử dụng trong một số sản phẩm dầu gió, cao xoa bop…' Bên cạnh công dụng làm dược liệu trị bệnh, tinh dầu quế còn được sử dụng trong việc làm đẹp, chăm sóc da. Đối với lĩnh vực thực phẩm, tinh dầu quế còn là một hương liệu tuyệt vời. Ngoài ra, tinh dầu quế còn có công dụng khử mùi hôi trong phòng và trong giày dép...

Để phát triển ngành sản xuất tinh dầu quế của huyện Văn Yên, đã có nhiều nhà máy được xây dựng ở các xã như: Viễn Sơn, An Thịnh, Đại Sơn... Anh Tô Sơn Phúc, Giám đốc Nhà máy Dầu quế An Thịnh cho biết: “Tinh dầu quế được chế biến từ tất cả các bộ phận của cây quế như: Vỏ, lá, canh… Trước đây, để chế biến tinh dầu quế, người dân sử dụng phương pháp thủ công là dùng nồi đun trên bếp củi. Phương pháp này vừa mất nhiều thời gian, chi phí lại cao. Hiện nay, nhờ áp dụng khoa học kỹ thuật trong khâu chế biến, sản phẩm làm ra vừa bảo đảm chất lượng, vừa tiết kiệm được thời gian và chi phi”'.

Tinh dầu quế hiện nay hầu hết được xuất khẩu ra các thị trường nước ngoài chứ ít được biết đến với thị trường trong nước. Hy vọng trong thời gian tới, tinh dầu quế sẽ được nhiều người dân trong nước biết đến và sử dụng hiệu quả trong cuộc sống.

Bài và ảnh: LAN HƯƠNG