QĐND - Bên cạnh đánh bắt hải sản bằng giã cào (một loại lưới mành lỗ rất nhỏ, khi đánh bắt tận diệt luôn cả các loại thủy sản mới sinh trưởng), ở Bình Thuận còn có tình trạng lén lút sử dụng thuốc nổ để khai thác hải sản. Các hình thức đánh bắt kiểu "tận diệt" này không chỉ ảnh hưởng nghiêm trọng đến nguồn lợi hải sản, môi trường sinh thái mà còn trực tiếp đe dọa đến tính mạng con người, gây mất an ninh trật tự trên biển.

Ngư dân xóm Lòng Chài, phường Mũi Né, TP Phan Thiết khai thác hải sản bằng giã cào.

Nhức nhối kiểu đánh bắt "tận diệt"

Ông Huỳnh Văn Hải, Phó chi cục trưởng Chi cục Thủy sản, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Bình Thuận, cho biết: Sản lượng đánh bắt hải sản của tỉnh thời gian qua tăng chậm. Một trong những nguyên nhân là do nguồn lợi hải sản suy giảm bởi nạn đánh bắt bằng giã cào và bằng thuốc nổ. Sau khi các cơ quan chức năng triển khai nhiều biện pháp ngăn chặn, nạn đánh bắt hải sản bằng thuốc nổ không còn diễn ra gần bờ như những năm trước mà chuyển sang khu vực cách bờ từ 30-40 hải lý. Chỉ cần vài ki-lô-gam thuốc nổ TNT, ngư dân? có thể thu được hàng tấn hải sản, trong đó có nhiều loại có giá trị mà mất rất ít sức lao động, chi phí thấp. Do đó, không ít người bất chấp pháp luật, rủi ro tính mạng, vẫn lén lút đánh bắt hải sản bằng thuốc nổ”.

Mới đây, Đồn Biên phòng Thanh Hải, Bộ chỉ huy Bộ đội Biên phòng (BĐBP) tỉnh phối hợp với Trạm Kiểm soát nguồn lợi thủy sản TP Phan Thiết đã dùng ca nô cơ động theo dõi, phát hiện tàu KH 95283-TS, công suất 105CV, do ông Phùng Văn Hòa làm thuyền trưởng sử dụng thuốc nổ đánh bắt hải sản. Khi bị lực lượng chức năng truy đuổi, ông Hòa đã có hành vi ngăn cản và tìm cách tẩu tán tang vật xuống biển. Do vậy, khi áp sát tàu của ông Hòa, cơ quan chức năng chỉ thu được 1,6 kg thuốc nổ, 21 kíp nổ. Trước đó, tại vùng biển huyện Tuy Phong, Đồn Biên phòng Liên Hương cũng bắt giữ Huỳnh Văn Phượng, Thuyền trưởng tàu NT-907755-TS tàng trữ 0,9kg thuốc nổ, 6 kíp nổ. Theo thống kê của BĐBP và Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Bình Thuận, chỉ từ đầu năm 2014 đến nay đã xảy ra 11 vụ vi phạm liên quan đến sử dụng thuốc nổ trong khai thác thủy sản, trong đó đã có trường hợp ngư dân bị thương, hư hỏng tàu, thuyền.

Trung tá Lê Ngọc Lào, Phó đồn trưởng Đồn Biên phòng Thanh Hải chia sẻ: “Để qua mặt lực lượng chức năng, các đối tượng vi phạm thường giấu thuốc nổ lẫn trong ngư cụ và xuất bến vào ban đêm. Nếu lực lượng chức năng tăng cường kiểm tra, họ buộc thuốc nổ vào phao, rất khó theo dõi. Khi bị phát hiện, họ tìm cách tẩu tán tang vật xuống biển nên khó bắt quả tang để xử lý. Bên cạnh đó, không ít ngư dân ở tỉnh bạn sang vùng biển của Bình Thuận để sử dụng thuốc nổ đánh bắt hải sản, khiến cho tình hình càng khó kiểm soát. Không ít trường hợp nhận được tin báo có ngư dân sử dụng thuốc nổ, nhưng khi lực lượng chức năng cơ động ra kiểm tra lại không có".

Bên cạnh đó, tình trạng khai thác hải sản bằng giã cào vẫn diễn biến phức tạp ở vùng biển gần bờ. Đến phường Thanh Hải, TP Phan Thiết, chúng tôi bắt gặp nhiều ngư dân công khai khai thác hải sản bằng giã cào. Ngư dân Bùi Văn Thành cho biết: “Địa phương có phổ biến không đánh bắt bằng giã cào ven bờ, nhưng khi đánh bắt, chúng tôi không thấy ai kiểm tra nên vẫn làm”. Bà Nguyễn Thị Hạnh, Chủ tịch UBND phường Thanh Hải, nói: “Địa phương cũng đã tổ chức tuyên truyền, nhưng do ý thức của người dân còn hạn chế, lực lượng mỏng, vùng biển rộng nên rất khó kiểm soát”. Qua tìm hiểu của chúng tôi, phần lớn ngư dân ở Bình Thuận đánh bắt hải sản bằng giã cào ven bờ đều thuộc hộ nghèo.

Một đối tượng sử dụng thuốc nổ đánh bắt hải sản bị BĐBP tỉnh Bình Thuận bắt giữ.

Chủ động ngăn chặn từ xa

Để ngăn chặn nạn đánh bắt hải sản bằng thuốc nổ, giã cào, tỉnh Bình Thuận đã chỉ đạo các lực lượng chức năng tăng cường kiểm tra, kiểm soát; đẩy mạnh tuyên truyền cho ngư dân thấy rõ tác hại, nguy hiểm. ông Huỳnh Văn Hải cho rằng: “Để giải quyết vấn đề này, bên cạnh biện pháp tuyên truyền nhằm thay đổi nhận thức của ngư dân, cần phải rà soát, phân loại, nắm hoàn cảnh ngư dân để có biện pháp giúp đỡ ngư dân thay đổi ngư cụ”. Hiện nay, địa phương đã triển khai cho ngư dân vay vốn theo chính sách ưu đãi của Chính phủ, đóng mới tàu lớn vươn khơi. Những ngư dân khó khăn, địa phương đã phối hợp các lực lượng vận động thành lập các “Tổ ngư dân tự quản”, “ Tổ ngư dân đoàn kết”, nhằm liên kết ngư dân góp vốn đóng tàu, thuyền lớn, mua sắm ngư cụ mới; hỗ trợ nhau phòng, chống tai nạn; vận động, giám sát nhau, ngăn chặn sử dụng thuốc nổ đánh bắt hải sản.

Ngăn chặn khai thác hải sản bằng thuốc nổ luôn khó khăn phức tạp. Thời gian qua, Bình Thuận đã triển khai nhiều biện pháp. Tuy nhiên để ngăn chặn từ xa hiệu quả, địa phương cần chỉ đạo các ngành chức năng tăng cường phối hợp tấn công tội phạm mua bán, vận chuyển trái phép thuốc nổ, vật gây nổ từ trong đất liền; lập đường dây nóng; tổ chức ngư dân ký cam kết. Bên cạnh đó, cần phát huy tốt vai trò tổ chức đoàn, hội, lực lượng chức năng ở xã, phường tăng cường vận động, đấu tranh; phối hợp với các tỉnh lân cận trong quản lý khai thác hải sản trên biển.

Bài và ảnh: DUY HIỂN