Gần 30 năm qua, Đoàn quy tập tỉnh Nghệ An đã tìm kiếm, cất bốc 12.000 phần mộ hài cốt liệt sĩ và chuyên gia Việt Nam hy sinh tại Lào trong các cuộc kháng chiến, đưa về nước.

Tuy nhiên hiện nay ước khoảng hàng ngàn phần mộ vẫn còn nằm rải rác những nơi xa xôi hẻo lánh trên các cánh rừng Lào.

Không quản khó khăn, tìm đồng đội

Sau lớp vải tăng tìm thấy trên cao Bản Lệch huyện Phu Cút, đã không còn nguyên cốt

Đứng chân tại thị xã Phôn Sa Vẳn, tỉnh lỵ của tỉnh Xiêng Khoảng nước bạn Lào, những người lính mặc áo màu xanh Cửu Long còn phải tăng gia sản xuất, tự cấp tự túc. Họ nuôi hàng chục con lợn, hàng trăm con gà vịt, trồng nhiều rau và ngô, khoai đáp ứng hậu cần tại chỗ để sẵn sang cơ động trong mọi tình huống. Thấy bộ đội Việt Nam có truyền thống “đánh giặc giỏi, sản xuất cừ”, nhiều địa phương của bạn ở các huyện Mường Pẹc, Mường Phả Xay, Mường Khùn đã cử đại biểu nông dân đến tham quan học tập. Nhờ vậy tình quân dân được thắt chặt hơn, người dân đã cung cấp nhiều nguồn tin có giá trị giúp tìm chính xác mộ liệt sĩ.

Để nâng cao hiệu quả công tác, anh em trong đoàn luôn thực hiện nghiêm túc các chế độ điều lệnh và kỷ luật quân đội. Vì thế dù hành quân đến nơi đâu các anh vẫn luôn được dân tin yêu. Ông Thoong Lương Khăm Mạ ở bản Phảy Nứa, huyện Mường Khùn gặp bộ đội Việt Nam là gửi lời thăm anh Lược- được ông nhận làm con nuôi, khi anh Lược đã hoàn thành nhiệm vụ và được điều chuyển về nước.

Nhiều khi, nơi chôn cất liệt sĩ là chiến trường xưa, là bãi mìn, nguy hiểm rình rập, nên anh em phải hết sức thận trọng. Cùng với việc vận động người dân cung cấp thông tin, còn phải kiểm tra xác minh lại các thông tin, dựa vào cách mai táng liệt sĩ. Liệt sĩ ta thường được mai táng đầu quay về hướng Đông (hướng Tổ Quốc) hoặc chân đạp núi. Sau đó xem các di vật của liệt sĩ, có thông tin gì về quê hương, bố mẹ, người thân của các anh. “Rồi phải cẩn thận tìm hết từng mẩu xương, quyết không được để sót, mỗi mẩu xương của đồng đội quý hơn vàng”- Thượng tá Hồ Trọng Bình cho biết.

Người dân Lào dẫn đường đi tìm mộ

Có những vùng nay vẫn còn thổ phỉ như Nậm Ngừm 3 hay Xảm Thông Loong Chẹng, thỉnh thoảng vẫn xảy ra những vụ phục kích. Loong Chẹng hiện còn căn cứ cũ của tướng phỉ Vàng Pao khét tiếng một thời. Nơi này trời đất rất gần nhau, núi non trùng điệp, mây phủ quanh năm. Tìm được mộ liệt sĩ, phải nhờ phía bạn hỗ trợ máy bay trực thăng vào chở ra vì giao thông trắc trở.

Trước những khó khăn và nguy hiểm luôn kề bên, Đoàn quy tập đã tham mưu cho lãnh đạo tỉnh Nghệ An, các ngành liên quan phối hợp với lãnh đạo và Ban công tác đặc biệt 2 tỉnh của nước bạn là Viêng Chăn và Xiêng Khoảng, cùng Ban công tác đặc biệt Chính phủ Lào, hàng năm gặp gỡ 2 lần nhằm thảo luận tìm các phương án, giải pháp tối ưu nhất. Từ đó thống nhất ký kết biên bản ghi nhớ, triển khai về các đơn vị cơ sở và địa phương của bạn. Mỗi địa phương của Lào từ cấp tỉnh đến cấp huyện đều thành lập Ban công tác đặc biệt. Nhờ vậy gần 30 năm qua, Đoàn quy tập tỉnh Nghệ An đã đưa về nước được gần 12.000 phần mộ liệt sĩ, được Đảng và Nhà nước tuyên dương “Đơn vị Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân thời kỳ đổi mới”.

Những lễ cầu siêu đầy xúc động

Mộ được tập kết thường ở chung với anh em

Cứ mỗi lần đưa được các anh về, không chỉ phía ta mừng mà các bạn Lào cũng mừng. Tướng Chăn Sa Mỏn - Phó Ban công tác đặc biệt chính phủ Lào nói: “Mỗi lần đưa hài cốt liệt sĩ và chuyên gia về bàn giao cho phía Việt Nam, lòng chúng tôi lại cảm thấy thanh thản và nhẹ nhõm bởi các anh đã hy sinh vì nghĩa vụ quốc tế cao cả, đã nằm lại trên đất nước Lào hàng mấy chục năm. Các anh nay lại được về với người thân, cha mẹ và Tổ Quốc của các anh”.

Mấy chục năm qua, phía Bạn Lào đều long trọng tổ chức lễ cầu siêu cho hương hồn các liệt sĩ ở 2 điểm Phôn Hông của tỉnh Viêng Chăn và Phôn Sa Vẳn tỉnh Xiêng Khoảng. Khi đưa hài cốt các liệt sĩ và chuyên gia của ta từ Phôn Hông về Phôn Sa vẳn đều được Bộ Quốc phòng, Ban công tác đặc biệt Chính phủ Lào chở bằng máy bay trực thăng. Phôn Sa Vẳn là điểm tập kết cuối cùng để tổ chức lễ cầu siêu cho hương hồn các liệt sĩ. Mỗi đợt làm lễ, nhân dân các bộ tộc Lào đều đến rất đông và thành kính thắp hương tưởng niệm các liệt sĩ. Các nhà sư trù trì tại các ngôi chùa ở Phôn Sa Vẳn cũng luôn có mặt để cầu mong cho hương hồn các liệt sĩ được siêu thoát. Cũng tại đây, 3 Ban công tác đặc biệt của 3 tỉnh Nghệ An, Xiêng Khoảng, Viêng Chăn thường cùng nhau ôn lại công lao to lớn của các anh hùng liệt sĩ đã hy sinh giữa tuổi thanh xuân vì tình đoàn kết hữu nghị đặc biệt Việt- Lào.

Hài cốt được chuyển bằng trực thăng

Người dân nước bạn Lào coi các liệt sĩ Việt Nam như những người thân của mình, biết ơn những người đã giải phóng và đem lại cho họ cuộc đời ấm no hạnh phúc hôm nay. “Nếu không có bộ đội Việt Nam thì không biết sẽ ra sao!”- Chị Bun Khăm Sy ri sắc ở thị trấn Bản Ban ngậm ngùi và nghẹn ngào nói trong nước mắt.

Chính vì thế dọc đường đưa các anh về từ thị xã Phôn Sa Vẳn đến biên giới, bà con các bộ tộc Lào bịn rịn, tung hoa, dâng hương cho liệt sĩ theo suốt chặng đường không kể nắng mưa.

Đoàn Quy tập tỉnh Nghệ An đã hàng chục lần đưa các đồng đội của mình về với đất mẹ. Đây là nét văn hóa, là đạo lý đền ơn đáp nghĩa, uống nước nhớ nguồn của dân tộc Việt Nam ta. Mỗi lần đưa các anh về nghĩa trang Việt- Lào ở huyện Anh Sơn (Nghệ An), Đảng, Chính phủ, nhân dân, lực lượng vũ trang, các đoàn thể đều long trọng tổ chức lễ đón nhận và an táng hài cốt liệt sĩ theo nghi thức trang trọng nhất của Quân đội Nhân dân Việt Nam; nguyện phát huy chủ nghĩa anh hung Cách mạng, hứa trước anh linh các liệt sĩ sẽ xây dựng và bảo vệ thành quả mà các anh đem lại.

Mỗi tháng bảy về, chúng ta lại biết ơn những liệt sỹ hơn bao giờ hết!.

Theo VOVnews