Đối với Đảng bộ và nhân dân xã Tiên Thanh, tháng Tư về lại có thêm niềm tự hào lớn. Cách đây 60 năm, sau cuộc kháng chiến chống Pháp thắng lợi, ruộng đất về tay nông dân, ngày 25-4-1956, Tiên Thanh được lập thành xã mới, bao gồm các thôn: Ngọc Động, Hà Đới, Kim Đới, Đồng Cống, Lai Phương, Kim Quan, một vùng đất trải dài bên sông Thái Bình đã ghi đậm chiến công oanh liệt trong hai cuộc chiến tranh chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ.
Cách đây 71 năm, toàn dân trong xã nhìn cờ đỏ sao vàng kéo lên đỉnh cây gạo giữa chợ Nhàn, đã cùng nhau đoàn kết, nổi dậy, đập tan chính quyền tay sai phong kiến, rồi kéo lên huyện lỵ Tiên Lãng, cùng nhân dân toàn huyện bao vây huyện đường, bắt quan tri huyện giành chính quyền về tay nhân dân trong mùa thu năm 1945 lịch sử. Tháng 1-1946, còn biết bao cái khó, nhân dân toàn xã đã nô nức đi bỏ phiếu bầu đại biểu Quốc hội khóa I trong tâm thế của người dân một nước Việt Nam độc lập. Có Quốc hội, có chính quyền các cấp, người dân nơi đây càng vững tin theo Đảng, theo Bác Hồ, sát cánh cùng quân dân toàn huyện Tiên Lãng và liên tỉnh Hải Phòng-Kiến An tiến hành cuộc kháng chiến chống Pháp 9 năm thắng lợi, cùng nhân dân cả nước kháng chiến chống Mỹ thành công.
Chiến tranh đã qua, nhưng ký ức một thời oanh liệt không phai mờ trong lòng dân một đời thủy chung với cách mạng. Nhớ một thời kháng chiến chống Pháp 9 năm, giặc đã bao lần mang bom, mang pháo đến định “làm cỏ” vùng đất này. Nhưng mỗi lần kéo đến, kẻ thù đều phải nhận thất bại cay đắng. Ngày 20-11-1946, giặc Pháp tấn công Hải Phòng, Tiên Thanh đã cùng ba xã khác xây dựng thành công “An toàn khu” của liên tỉnh Hải Phòng-Kiến An, 540 cán bộ và nhân viên của cơ quan kháng chiến liên tỉnh Hải Phòng-Kiến An về đóng quân tại thôn Hà Đới để chỉ huy toàn dân kháng chiến. Từ vùng đất tự do này, 250 em thiếu nhi đã được đưa lên Việt Bắc học tập, 60 em được đưa vào các cơ quan kháng chiến vừa học tập vừa phục vụ kháng chiến, 19 chiến sĩ quyết tử của Khởi Nghĩa, Tiên Thanh được bổ sung vào lực lượng tự vệ Hải Phòng-Kiến An. Từ tháng 3-1948 đến tháng 9-1952, LLVT xã phối hợp với bộ đội chủ lực huyện đã đánh bại gần chục trận càn lớn của thực dân Pháp, loại khỏi vòng chiến đấu hàng trăm tên địch, thu nhiều vũ khí, đạn dược, bảo vệ an toàn căn cứ địa tại xã. Điển hình là ngày 20-4-1951, giặc Pháp mở trận càn mang tên Mê-ruy, tấn công vùng đồng bằng duyên hải Liên khu III, từ Tiên Lãng, Vĩnh Bảo (tỉnh Kiến An cũ) đến các huyện Ninh Giang, Tứ Kỳ (tỉnh Hải Dương) và huyện Thụy Anh (tỉnh Thái Bình). Vượt lên sự hy sinh, mất mát chưa từng có, quân dân trong xã đã đánh lui các lực lượng địch, bảo vệ an toàn cơ quan Tỉnh ủy Hải Phòng-Kiến An, giữ vững địa bàn đứng chân của bộ đội chủ lực. Rồi đến ngày 9-9-1952, toàn xã lại hướng dẫn người già, phụ nữ và trẻ em tản cư có trật tự để bộ đội chủ lực và du kích dàn thế trận đánh trận càn mới của địch. Suốt 5 ngày đêm ròng rã, chiến đấu ngoan cường, bộ đội chủ lực, bộ đội địa phương và dân quân du kích xã đã đánh lui cuộc tiến công của 2.000 tên địch với 17 xe lội nước, 3 trận địa pháo yểm trợ, bảo vệ an toàn cơ quan đầu não của địa phương.
Càng kháng chiến, lực lượng ta càng trưởng thành nhanh, càng giành thắng lợi lớn. Ngày 21-4-1953, với tài ngụy trang, che mắt địch, các đơn vị bộ đội chủ lực tỉnh Kiến An và huyện Tiên Lãng, từ địa bàn xã Khởi Nghĩa và Tiên Thanh ngày nay đã hành quân qua mắt địch, đánh tiêu diệt bốt Kim Côn (thuộc huyện An Lão) và thị xã Kiến An. Trong hai trận này, ta đã tiêu diệt 447 tên địch, bắt sống 120 tên. Quân ta đã đốt cháy 3 triệu lít xăng, phá hủy 60 gian nhà kho chứa đầy bom đạn, đốt cháy 300 xe ô tô, thu 121 khẩu súng và đạn dược. Cay cú trước thất bại này, suốt ba tuần lễ, từ ngày 28-8 đến 20-9-1953, thực dân Pháp tung hai binh đoàn cơ động, 3 tiểu đoàn đặc nhiệm, 5 đại đội lính ngụy, 50 xe lội nước, 43 tàu chiến và ca-nô cùng pháo binh, không quân yểm trợ đồng loạt tấn công Tiên Lãng, mà trọng điểm là căn cứ kháng chiến Khởi Nghĩa, Tiên Thanh. Suốt hơn 20 ngày đêm quyết liệt đọ súng, kẻ thù đã phải lui quân, thừa nhận sự thất bại. Ngày 14-1-1954, nhân dân Đồng Bãi của thôn Kim Đới đã che chở cho bộ đội công binh rải thủy lôi trên sông Thái Bình, đánh chìm một tàu chiến của thực dân Pháp, tiêu diệt gần 300 tên địch, làm tắc nghẽn đường tiếp viện của địch cho bốt Đông Xuyên. Đêm 7-3-1954, sau khi tập kích thành công Sân bay Đồ Sơn, đoàn Dũng sĩ Cát Bi xuất quân từ thôn An Dụ (thuộc xã Khởi Nghĩa-Tiên Thanh ngày nay) bí mật hành quân xuống thôn Văn Úc, vượt bến đò Sáu sang đất Kiến Thụy đánh phá Sân bay Cát Bi (Hải Phòng). Với lối đánh bí mật, bất ngờ, quân ta đã thiêu hủy 59 máy bay địch, đốt cháy kho xăng dầu, đạn dược và nhiều binh lính địch rồi rút lui an toàn về căn cứ Khởi Nghĩa. Trận đánh Sân bay Cát Bi đã hỗ trợ đắc lực cho quân ta trên chiến trường Điện Biên Phủ.
9 năm kháng chiến chống Pháp, người dân Tiên Thanh đã phải hứng chịu hơn 10.000 quả đạn pháo, 309 người chết vì bom đạn, tù đày của địch, 95 người bị địch bắt và giam cầm, 80% nhà dân bị địch đốt tới 9 lần. Dẫu hy sinh, mất mát, nhưng quân dân toàn xã vẫn kiên trì kháng chiến, kiên trì tăng gia sản xuất, chở che cho bộ đội và cán bộ cách mạng. Du kích địa phương đã đánh địch 57 trận, tiêu diệt 340 tên, bắt sống nhiều tên, thu vũ khí. Nhân dân toàn xã tiễn đưa 368 thanh niên lên đường nhập ngũ, đóng góp cho cách mạng 95 tấn thóc, 91 nghìn đồng tiền Đông Dương, liên tục nuôi dưỡng, chở che cho cơ quan, cán bộ liên tỉnh Hải Phòng-Kiến An đến ngày kháng chiến thắng lợi.
Cách đây 52 năm, khi miền Bắc hòa bình được 10 năm, bộ mặt của Tiên Thanh đã đổi thay về nhiều mặt, cùng toàn huyện và cả miền Bắc tạo dựng cơ sở vật chất ban đầu cho CNXH. Giữa lúc ấy, đế quốc Mỹ cho tàu chiến xâm phạm vịnh Bắc Bộ và cho máy bay đánh phá một số địa phương của miền Bắc XHCN vào tháng 8-1964. Lập tức cả làng quê Tiên Thanh chuẩn bị sẵn sàng cho cuộc chiến đấu mới để bảo vệ miền Bắc XHCN, chi viện sức người, sức của cho miền Nam ruột thịt. Từ năm 1965, chiến tranh phá hoại của giặc Mỹ vào miền Bắc XHCN và thành phố Cảng Hải Phòng càng khốc liệt. Giặc Mỹ ném bom vào đê sông Thái Bình và cầu cống dọc bờ sông. Làng, xã Tiên Thanh đã đào hơn 5.200m hào giao thông, 1.600 hầm kèo, 3.200 hố phòng không, dự trữ các phương tiện chữa cháy, cứu thương, cứu sập, 635 thụt rơm tránh mảnh đạn, kiên cường đối mặt với kẻ thù trên mặt trận “đất đối không”, “đất đối sông”, “đất đối biển”. Ngày 19-5-1970, bộ đội tên lửa của Sư đoàn Phòng không 363 đóng trên đường Rồng, kề sát thôn Ngọc Động đã bắn rơi 1 máy bay trinh sát không người lái của đế quốc Mỹ, lập công dâng Bác nhân kỷ niệm 80 năm ngày sinh của Người. Ngày đó cả Tiên Thanh tưng bừng mở hội mừng chiến thắng và tiễn 150 thanh niên nhập ngũ sau ngày Hiệp định Pa-ri về Việt Nam được ký kết tháng 1-1973. Sau ngày 30-4-1975, khi cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước kết thúc thắng lợi, Đảng bộ và nhân dân Tiên Thanh đã được Đảng, Nhà nước tặng thưởng Huân chương kháng chiến chống Mỹ, cứu nước hạng nhất. Đội thủy lợi 202 của xã được tặng thưởng Huân chương Lao động hạng ba.
Nhớ lại một thời oanh liệt của địa phương, đồng chí Phạm Ngọc Tải, Bí thư Đảng ủy, đồng chí Đoàn Văn San, Chủ tịch UBND xã Tiên Thanh đều khẳng định: Nhìn lại truyền thống cách mạng của Tiên Thanh từ ngày có Đảng lãnh đạo, các thế hệ người Tiên Thanh đã tiếp bước nhau, chiến đấu hy sinh, đóng góp rất xứng đáng cho cách mạng, góp phần làm nên thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám năm 1945, kháng chiến chống Pháp 9 năm, đánh Mỹ 20 năm và bảo vệ Tổ quốc ở hai vùng biên giới. Đảng bộ và nhân dân trong xã đang phấn đấu hoàn thành 3 tiêu chí còn lại trong kế hoạch xây dựng nông thôn mới, góp phần xứng đáng chào mừng ngày bầu cử đại biểu Quốc hội khóa XIV và Hội đồng nhân dân các cấp nhiệm kỳ 2016-2021.
Tình đất, tình người ở vùng quê Tiên Thanh luôn gắn bó máu thịt với những bước phát triển của thành phố Cảng “Trung dũng, Quyết thắng” và đất nước Việt Nam trong thời kỳ đổi mới, mở cửa, hội nhập và phát triển.
KHÁNH TOÀN