Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Quốc Triệu vừa có chỉ thị yêu cầu tăng cường hoạt động y tế trong dịp Tết Nguyên đán, đặc biệt nhấn mạnh công tác dự phòng các bệnh mùa đông và các bệnh liên quan tới ăn uống. Mặc dù các dịch bệnh lớn chưa bùng phát nhưng ngành y tế khuyến cáo thời gian đón Tết vẫn tiềm ẩn nhiều nguy cơ xuất hiện dịch bệnh.

Vậy, thực tế dịch bệnh ở người hiện nay ra sao, nguy cơ nào đối với các gia đình trong dịp Tết đến, xuân về?

Nhiều loại dịch “nóng” năm qua vẫn tiềm ẩn nguy cơ cao

Trong cuộc họp Ban chỉ đạo Quốc gia phòng, chống đại dịch cúm ở người mới đây, Tiến sĩ Nguyễn Huy Nga, Cục trưởng Cục Y tế dự phòng và Môi trường (Bộ Y tế) cho biết, tại huyện Na Rì, Bắc Kạn vừa xuất hiện thêm một ổ dịch cúm A (H1N1) ở xã Hữu Trác. Trong số 18 trường hợp nghi ngờ, lấy mẫu xét nghiệm 3 người đều có kết quả dương tính với cúm A (H1N1). Ngoài ra, ổ dịch đầu tiên tại xã Đổng Xá (cũng của Bắc Kạn) vẫn tiếp tục ghi nhận từ 3 đến 4 ca cúm mới mỗi ngày. Tuy nhiên các ca bệnh ở 2 ổ dịch này hầu hết đều biểu hiện nhẹ.

Người tiêu dùng lựa chọn sản phẩm mứt tại Hội chợ Hàng nông nghiệp Việt Nam 2010 (ảnh chụp ngày 5-2). Ảnh: TRỌNG HẢI

Theo Tiến sĩ Nguyễn Trần Hiển, Viện trưởng Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương, kết quả giám sát cúm trọng điểm tại 15 điểm giám sát quốc gia cho thấy, các bệnh nhân mắc cúm A (H1N1) vẫn rải rác xuất hiện tại cộng đồng, tuy không nhiều. Do vậy, người dân và các cơ sở y tế không được chủ quan. Mặc dù dịch cúm A (H1N1) đang có xu hướng chững lại, giảm số ca mắc và biến chứng nặng nhưng trong tuần qua tại Viện Các bệnh Truyền nhiễm và Nhiệt đới quốc gia, vẫn ghi nhận một số ca mắc cúm A (H1N1), trong đó 1 bệnh nhân AIDS ở Quảng Ninh bị hội chứng cúm A (H1N1) đã tử vong, nâng tổng số người tử vong do cúm A (H1N1) ở Việt Nam lên 57 người. Đối tượng rất dễ cảm nhiễm với các bệnh hô hấp, cúm A (H1N1) trong dịp Tết cần được chú ý bảo vệ sức khỏe là phụ nữ có thai, đặc biệt là phụ nữ mang thai ở giai đoạn 3 tháng cuối của thai kỳ, phụ nữ mới sinh và trẻ em dưới 2 tuổi là đối tượng nguy cơ cao, dễ xảy ra biến chứng nặng khi bị nhiễm cúm A (H1N1).      

Trước đó, thời điểm cuối năm 2009, dịch sốt xuất huyết bùng phát mạnh đã khiến hàng chục ca tử vong. Trong đó số ca mắc ở Hà Nội đã tăng 15 lần so với cùng kỳ năm trước. Tiến sĩ Nguyễn Văn Kính, Viện trưởng Viện Các bệnh Truyền nhiễm và Nhiệt đới quốc gia nhận định, mặc dù dịch sốt xuất huyết đã chững lại nhưng người dân vẫn không thể chủ quan, vì thời điểm Tết rất dễ bùng phát và kết hợp các loại bệnh dịch. Không chỉ có vậy, thời tiết lạnh ẩm, có khi cả rét đậm và rét hại trong dịp Tết khiến cho bệnh cúm dễ lây lan qua tiếp xúc trực tiếp, đặc biệt trong các môi trường kín, tập trung đông người như phòng học, phòng họp, nhà ga, chợ, siêu thị... Theo Tiến sĩ Nguyễn Văn Kính, điều rất nguy hiểm là khi cúm A (H1N1) đồng nhiễm trên bệnh nhân bị sốt xuất huyết thì bệnh sẽ rất nặng và nguy cơ tử vong cao. Ngày Tết việc đi chơi, thăm thú, giao lưu… diễn ra nhiều khiến cho con người rất dễ mắc các bệnh đường hô hấp khác nữa như hen phế quản, viêm phế quản cấp, giãn phế quản, áp-xe phổi… Đặc biệt, đối tượng người già và trẻ em có sức đề kháng yếu càng dễ nhiễm bệnh.

Ngộ độc thực phẩm - nỗi lo ngày Tết!

Mặc dù năm nào đến trước Tết, công tác kiểm tra, kiểm định vệ sinh, an toàn thực phẩm đều được tăng cường và ráo riết hơn, nhưng trên thực tế vẫn xảy ra rất nhiều ca ngộ độc thực phẩm, có khi rất nghiêm trọng. Ngay đầu năm nay, Bộ Y tế phối hợp với các bộ, ngành liên quan thành lập 10 đoàn thanh tra, kiểm tra liên ngành Trung ương về vệ sinh, an toàn thực phẩm trên địa bàn 30 tỉnh, thành phố từ ngày 1-1 đến hết ngày 14-2.  Tại 3 tỉnh: Bình Thuận, Ninh Thuận, Khánh Hòa, tập trung vào các cơ sở sản xuất kinh doanh rượu bia, nước uống đóng chai, bếp ăn tập thể, thức ăn đường phố, các cơ sở sản xuất kinh doanh bánh kẹo, giò chả, hải sản... Kết quả, chỉ có 47/175 cơ sở đạt yêu cầu vệ sinh, an toàn thực phẩm (chiếm 26,8%). Đáng chú ý, các cơ sở sản xuất kinh doanh thực phẩm không bảo đảm đủ các điều kiện vệ sinh, an toàn thực phẩm còn khá phổ biến. Điển hình là tỉnh Khánh Hòa, chỉ có 3/18 cơ sở giết mổ, chế biến, kinh doanh gia súc, gia cầm bảo đảm đủ điều kiện.

Tại Hà Nội, Tiến sĩ Lê Anh Tuấn, Giám đốc Sở Y tế cho biết, những ngày đầu năm 2010, Sở đã thành lập nhiều đoàn kiểm tra liên ngành tiến hành kiểm tra ở các chợ ở nhiều quận huyện như Long Biên, Hoài Đức, Thanh Xuân, làng nghề bánh kẹo Xuân Đỉnh… Các đợt kiểm tra khá nhiều và lần nào cũng phát hiện một số cơ sở vi phạm quy định vệ sinh, an toàn thực phẩm hoặc có thực phẩm không rõ nguồn gốc. Sở Y tế sẽ kiên quyết xử lý các trường hợp sai phạm để hạn chế tối đa nguy cơ ngộ độc thực phẩm trong dịp Tết. Tiến sĩ Lê Thị Hồng Hảo, Phó viện trưởng Viện Kiểm nghiệm an toàn thực phẩm quốc gia cho biết, kết quả kiểm nghiệm gần 50 mẫu hạt dưa, bột ớt của Viện Kiểm nghiệm an toàn thực phẩm quốc gia, thì có tới 80 đến 100% mẫu (ở tùy từng địa phương) được xác định bị nhuộm RhodaminB (một loại phẩm màu công nghiệp dùng để nhuộm quần áo, cấm dùng trong thực phẩm và thuốc). Vì sự tiện dụng và giá rẻ (rẻ hơn phẩm màu thực phẩm, bền màu hơn) mà nhiều gian thương vẫn sử dụng để nhuộm thực phẩm. Tiến sĩ Lê Thị Hồng Hảo khuyên người tiêu dùng cần lựa chọn nguồn thực phẩm rõ ràng đề phòng ăn phải những thực phẩm bị nhuộm chất này. Bằng mắt thường rất khó phân biệt hạt dưa nhuộm bằng phẩm màu thực phẩm hay RhodaminB. Tốt nhất là người tiêu dùng nên sử dụng những thực phẩm có nhãn mác, trên nhãn mác ghi rõ có sử dụng phụ gia, phẩm màu hay chất ngọt gì, có rõ ngày sản xuất, sử dụng. Nên hạn chế ăn tất cả những thực phẩm có phẩm màu, đặc biệt những màu quá sặc sỡ.

Còn theo Tiến sĩ Nguyễn Huy Nga, mặc dù hiện nay dịch tiêu chảy cấp nguy hiểm chưa bùng phát nhưng trong dịp Tết vẫn tiềm ẩn khả năng phát dịch. Đầu năm tại An Giang đã có một số ca mắc tiêu chảy cấp dương tính với phẩy khuẩn tả, trong đó 3 người đã tử vong.

Ngày Tết đối với người Việt Nam là dịp sum họp, gặp gỡ, tiệc tùng ăn uống… nhưng đồng nghĩa với đó là vô số nguy cơ về vệ sinh, an toàn thực phẩm. Thực phẩm có tẩm hóa chất, chế biến không bảo đảm vệ sinh, quá hạn sử dụng, không rõ nguồn gốc xuất xứ… hay có thể do chính mỗi gia đình làm hỏng trong quá trình chế biến, lưu trữ cũng có thể gây ngộ độc. Cách tốt nhất để giữ gìn sức khỏe, tránh các tác hại của vệ sinh, an toàn thực phẩm chính là mỗi người tự nâng cao ý thức, hiểu biết của mình trong việc lựa chọn và sử dụng thực phẩm.

HOÀNG TRƯỜNG GIANG