QĐND Online - Tây nguyên gần một tháng nay mưa liên tục. Nhiều trận mưa kéo dài ba ngày không dứt, khiến độ ẩm tăng cao, cành lá phát triển nhanh, thiếu ánh sáng quang hợp, là điều kiện thuận thuận lợi để sâu bệnh tấn công làm cho cho hàng trăm ha cà phê rụng quả. Hàng trăm hộ nông dân trồng cà phê đang đối mặt với một vụ mùa thất bát…

Nguy cơ…tay trắng

Chưa có năm nào, người dân trồng cà phê ở các tỉnh Tây Nguyên mừng vui như niên vụ thu hoạch vừa qua, giá cà phê trên thị trường liên tục tăng cao từ 40.000 đồng lên đến mức kỷ lục trên 50.000 đồng/kg. Giá tăng cao, hàng ngàn hộ dân đã không ngại mưa nắng, ngày đêm san đồi, bạt núi, lấp sông để làm vườn trồng cà phê. Từ 100 triệu đồng/1 ha cà phê thu bói, đến nay giá bán 1ha cà phê như trên cũng từ 250 đến 300 triệu đồng…

Đang vui vì cà phê vừa được mùa được giá, thì đến niên vụ này cà phê rụng quả hàng loạt, khiến nhiều gia đình đối mặt với cảnh trắng tay và nợ nần do vay mượn tiền để đầu tư vào cây cà phê…

Theo Chi cục bảo vệ thực vật tỉnh Đắk Nông, đến nay toàn tỉnh đã có trên 250ha cà phê bị rụng quả. Hiện, chi cục đã chỉ đạo trạm bảo vệ thực vật các huyện phối hợp với hội nông dân ở địa phương tìm nguyên nhân gây bệnh để có giải pháp phòng trừ hiệu quả. Riêng ở Gia Lai đến nay đã có trên 3.230 ha cà phê bắt đầu xuất hiện bệnh rụng quả. Ở Đăk Lăk, Kon Tum diện tích cà phê rụng quả khoảng 170 ha, cũng đang ở giai đoạn báo động.

Không giấu được nỗi buồn khi vườn cà phê của mình đang ngày đêm rụng quả, ông Trần Viết Tâm ở làng Preng 1, xã Ia Del, huyện Ia Grai (Gia Lai) bộc bạch: “Tôi trồng cà phê ở đây đã 6 năm nay, nhưng chưa năm nào người trồng cà phê lại vất vả và lo lắng như năm nay. Ba tháng đầu vụ, nắng hạn như thiêu đốt, đất đai khô cằn, hàng ngàn ha cà phê thiếu nước tưới, nhiều vườn cà phê ở xa sông suối hoàn toàn phụ thuộc mưa nắng tự nhiên, khiến cà phê sinh trưởng kém. Đến nay, khi bà con tập trung tiền bạc mua phân, thuốc trừ sâu để chăm sóc mong có được một mùa thu hoạch kha khá thì lại gặp mưa liên tục, làm cho cây trong giai đoạn nuôi quả non bị bệnh rụng quả. Nếu thời tiết không thay đổi mà tình trạng này kéo dài thì 4 ha cà phê của gia đình tôi coi như mất trắng. Những lúc này người dân trồng cà phê rất cần đến sự giúp đỡ của các nhà chuyên môn, các nhà khoa học để cứu cà phê”.

Anh Trần Viết Tâm  kiểm tra những cây cà phê đang rụng quả

Đến Đăk Hà- vùng trọng điểm cà phê của tỉnh Kon Tum, những vườn cà phê xanh tốt cũng đang bị sâu làm rụng quả. Anh Nguyễn Hải Luận, một thương gia có hạng về trồng và buôn bán cà phê ở Đăk Hà cho biết: “Lúc đầu thấy quả cà phê rụng, cứ tưởng chỉ có những quả bói, nhưng sau hầu như cây nào cũng bị rụng quả, gia đình tôi đã lùng mua nhiều loại thuốc đắt tiền về chăm sóc nhưng cũng không hiệu quả. Tiền vay mượn ngân hàng cứ tăng theo thời gian, mà cà phê thì không đậu”.

Theo quan sát, tại nhiều vườn cà phê, giữa những chùm quả xanh căng mọng còn sót lại là những vết cuống thâm đen - dấu vết của hiện tượng rụng quả để lại. Nhiều cây quả đã rụng hết chỉ còn trơ lại cành và lá…

Những khuyến cáo bước đầu

Lý giải về hiện tượng quả cà phê rụng hàng loạt, Tiến sỹ Hoàng Thanh Tiệm, Viện Trưởng viện Khoa học Kỹ thuật nông, lâm nghiệp Tây Nguyên và các cán bộ Chi cục bảo vệ thực vật cùng một số người dân trồng cà phê có nhiều kinh nghiệm phán đoán có thể do một số nguyên nhân như: Cây cà phê cho quá nhiều quả sẽ tự điều chỉnh sinh lý bằng cách rụng bớt quả; do bón phân thiếu cân đối, cộng với mưa nhiều và kéo dài, trời nhiều mây nên cây không hút được dinh dưỡng cung cấp cho quả; do nấm ký sinh trên cuống trái khi trời mưa dầm, độ ẩm lên cao thì phát triển mạnh gây ra bệnh rụng trái non. Bên cạnh những nguyên nhân trên, thì việc nắng hạn kéo dài từ đầu năm đến cuối tháng 6 cũng tạo điều kiện để rệp sáp phát triển mạnh trên cây cà phê…

Để tránh tình trạng rụng quả, người trồng cà phê có thể sử dụng phân bón phun sương qua lá bằng loại đặc chủng như HCR hoặc dinh dưỡng, với kỹ thuật phun ướt đều chùm trái, tán cây một lần/tháng. Nếu trời nắng thì dùng phân bón lá xịt ướt đẫm lá và quả non vào buổi sáng hay buổi chiều khi mát trời; nếu trời mưa thì bón Kali và Lân nung chảy, mỗi loại khoảng 200 – 300kg/ha, bón cân đối giữa đạm, lân, kali. Cần sử dụng thêm phân bón loại Food-MX4 phun sương ướt đều chùm trái, tán cây từ 1 đến 2 lần/ tháng để vừa chống rụng vừa tạo điều kiện có đủ dinh dưỡng nuôi quả được chắc, nặng, tăng năng suất và chất lượng cao hơn.

Hiện tượng cà phê rụng quả ở các tỉnh Tây Nguyên nói chung, Gia Lai nói riêng dẫn đến nguy cơ mất mùa đã đến mức báo động. Thiết nghĩ, chính quyền địa phương và các ban ngành có liên quan vừa tuyên truyền cho người nông dân hiểu biết để phòng chống bệnh, vừa nghiên cứu để kịp thời tìm ra nguyên nhân và bài thuốc chữa trị hiệu quả, giúp cho đồng bào giảm bớt thiệt hại, ổn định cuộc sống…

Bài và ảnh: Lê Quang Hồi