QĐND Online - Đã hơn tháng nay, rừng đầu nguồn Sar Tiêng, thuộc địa bàn xã Yang Tao, huyện Lắc (Đắc Lắc), bị “đá tặc” tàn phá công khai để mở đường vào khai thác thạch anh. Có điều lạ là ở đây “đá tặc” huy động cơ giới khai thác đá một cách rầm rộ, với khối lượng lớn mà chủ rừng, cũng như chính quyền không hề hay biết!

Những khối thạch anh trắng và hồng được vận chuyển ra các điểm tập kết dọc đường

Tàn phá rừng đầu nguồn

Rừng đầu nguồn suối Sar Tiêng do Ban quản lý rừng lịch sử-văn hoá-sinh thái Hồ Lắc bảo vệ, với tổng diện tích hơn 10.000 nghìn ha. Diện tích rừng này có vai trò hết sức quan trọng trong điều hoà sinh thái, giữ nước cho hồ Lắc - một trong những thắng cảnh nổi tiếng ở Tây Nguyên. Theo phản ánh của bà con địa phương, cũng như tìm hiểu trên thực tế chúng tôi, từ đầu tháng 6 đến nay, một nhóm người đã công khai huy động xe, máy (máy ủi, máy múc, máy khoan vào phá rừng, mở đường xuyên qua rừng để khai thác đá thạch anh. Một khối lượng lớn đá đã được khai thác và vận chuyên ra khỏi rừng, tiêu thụ trót lọt.

Ngày 20-7-2010, được một người dân địa phương dẫn đường, nhóm phóng viên chúng tôi “tập kích” vào bãi đá lậu Sar Tiêng. Từ trung tâm xã Yang Tao, đi bộ gần 7km xuyên qua cánh đồng Yang Tao, lội qua 3 nhánh suối, trèo lên 3 ngọn đồi mới tới bãi đá. Những ngày này, trời đổ mưa liên tục khiến đường lầy lội, có đoạn dốc dựng đứng phải bò nhích từng bước, đoạn đường gần 7 km mà đi mất 3 giờ đồng hồ.

Trong 7km đường mòn, có tới 6km người ta tự ý mở mới, trong đó có 2km ngang qua rẫy của bà con các buôn Dơng Yang, Năm Pă, Biêng và hơn 3km mở mới hoàn toàn qua rừng đầu nguồn Sar Tiêng. Như vậy một diện tích rừng khá lớn đã bị tàn phá, khai thác trái phép với con đường rộng hơn 3m.

Máy ủi tiếp tục mở đường vào bãi thạch anh mới, cách đỉnh Sar Tiêng 300m

Việc mở đường vào các bãi đá mới đang tiếp tục tiến hành, tiếng xe ủi, xe múc ầm vang cả một góc rừng. Dọc đường, chúng tôi mục sở thị 3 điểm tập kết thạch anh, trong đó điểm tập kết lớn nhất có tới 20 khối thạch anh hồng, khối to có trọng lượng hơn 5 tấn, được khai thác bằng máy khoan. Ngay trên đỉnh Sar Tiêng, một bãi thạch anh khá lớn đã được khai thác chờ vận chuyển. Từ đỉnh Sar Tiêng, con đường “đá tặc” sẽ mở tiếp 300m nữa là tới bãi đá lớn nhất, đẹp nhất. Tại bãi đá này lực lượng nhân công, xe máy của nhóm “đá tặc” đã tiếp cận, đang khai thác với quy mô lớn(!).

Ai đã tiếp tay cho “đá tặc”?

Được biết, việc khai thác trái phép thạch anh ở xã Yang Tao đã diễn ra trong thời gian khá dài, nhưng trước đây chỉ ở quy mô nhỏ với vài chục người dân địa phương đào thủ công ở trên rẫy của bà con mang về bán cho các cơ sở chế tác đá mỹ nghệ với giá 20.000 đồng/kg thạch anh hồng. Cũng do khai thác thủ công, mà đã xảy ra tai nạn sập hầm đá, dẫn tới bị thương như trường hợp Y Mấp và Y Nhung ở buôn Dơng Yang, xã Yang Tao. Theo lời của anh Y Gian Liêng, một trong những người đã từng tham gia đội quân khai thác đá lậu thời điểm tháng 4-2010, thì dãy núi Tlong Ju có bạt ngàn thạch anh, trong đó bãi đá lớn nhất và đẹp nhất chính là trên đỉnh Sar Tiêng mà nhóm “đá tặc” đang tổ chức khai thác. Trao đổi với chúng tôi, những người dân các buôn Biêng, Dơng Yang và Năm Pă rất bức xúc, vì nhóm “đá tặc” này ngang nhiên mở đường qua rẫy của bà con mà không hề có sự thoả thuận đền bù gì: “Họ mở đường vào khai thác đá thạch anh làm hư hại lúa bắp mà không hề đền bù cho dân chúng tôi. Việc họ phá rừng làm đường khai thác đá cũng không có ai cho phép đâu. Bà con đã phản ánh tới chính quyền thôn, xã những chưa có ai đứng ra giải quyết”.

Bãi khai thác thạch anh trên đỉnh Sar Tiêng

Chúng tôi đã gặp và trao đổi với ông Huỳnh Hữu Phước, Giám đốc Ban quản lý rừng lịch sử-văn hoá-môi trường Hồ Lắc, ông khẳng định: “Chưa hề có ai xin phép khai thác thạch anh trong diện tích rừng đơn vị quản lý. Ban quản lý cũng không có thẩm quyền cấp phép”.

Ngày 21-7, chúng tôi đã có buổi làm việc trực tiếp với ông Trần Văn Sỹ, Phó giám đốc và ông Nguyễn Văn Thiềm, Phó phòng Quản lý khoáng sản Sở Tài nguyên và Môi trường Đắc Lắc, được biết: “Chưa có đơn vị nào được cấp phép khai thác thạch anh ở địa bàn xã Yang Tao, huyện Lắc. Việc khai thác thạch anh ở Yang Tao là trái phép, vì vậy Sở Tài nguyên và Môi trường sẽ cho kiểm tra và phối hợp cùng Cảnh sát môi trường-Công an tỉnh Đắc Lắc vào cuộc”.

Những cây gỗ bị khai thác trái phép trên con đường mở vào bãi đá

Theo tìm hiểu của chúng tôi, việc cấp phép khai thác thạch anh để làm đồ mỹ nghệ như trong khu vực rừng đầu nguồn Sar Tiêng, thẩm quyền thuộc Bộ Tài nguyên và Môi trường. Vậy mà ở đây, người ta đã bỏ qua việc xin phép, tự ý đưa máy móc, huy động nhân công phá rừng, mở đường, khai thác đá và cả khai thác gỗ trái phép trong thời gian dài với khối lượng lớn, đây thực sự là sự thách thức pháp luật. Ai đã đứng sau, tiếp tay cho họ và trách nhiệm của chính quyền đến đâu(?). Câu trả lời xin được dành cho các cơ quan chức năng của tỉnh Đắc Lắc và Bộ Tài nguyên và Môi trường. Mong rằng vụ việc sớm được làm rõ, xử lý nghiêm minh.

Bài và ảnh: Kiều Bình Định