QĐND - Hồ Ea Súp thượng rộng 1.400ha, dung tích 146 triệu m3 nước, có nhiệm vụ cung cấp nước cho hơn 10.000ha cây trồng và nước sinh hoạt cho hơn hai vạn dân sống trên địa bàn huyện Ea Súp. Song thời gian gần đây những cánh rừng phòng hộ bị tàn phá tan hoang, khiến cho hồ Ea Súp thượng đứng trước nguy cơ vỡ đập trong mùa mưa và cạn kiệt nguồn nước về mùa khô.

Rừng phòng hộ hồ Ea Súp thượng do Công ty lâm nghiệp Cư M’lan đóng trên địa bàn huyện Ea Súp quản lý. Theo tìm hiểu của nhóm phóng viên chúng tôi, những cánh rừng tại các tiểu khu 285, 271, 273, 274, 275 đang bị xâm hại nghiêm trọng. Đây là những tiểu khu có hệ thực vật vô vùng phong phú và đa dạng với nhiều loài gỗ quý hiếm như gõ, căm xe, bằng lăng, cà chít... và có tầm quan trọng quyết định tới nguồn nước cũng như độ an toàn của hồ Ea Súp thượng.

Rừng phòng hộ hồ Ea Súp thượng còn bị chặt phá làm nương rẫy

 

Khoảng 5 năm trước, nơi đây được ví như một thiên đường thiên nhiên của vùng Nam Tây Nguyên. Nhưng bây giờ, rừng đã tan hoang, nghèo kiệt. Hàng nghìn cây gỗ quý như căm xe, gõ, bằng lăng… bị đốn hạ không thương tiếc, nay chỉ còn trơ gốc. Trong rừng, đường đi lối lại dành cho các loại xe cày tay, xe Yang Ma (phương tiện dùng để chở gỗ) chằng chịt dọc ngang. Tiếng động cơ cưa xăng, động cơ các loại xe chở gỗ và tiếng lâm tặc gọi nhau í ới, hệt như một đại công trường. Được biết, gỗ khai thác lậu từ rừng phòng hộ hồ Ea Súp thượng chủ yếu được đưa qua ba hướng. Hướng thứ nhất, đi qua làng Dao thuộc xã Cư Kty huyện Ea H’leo. Hướng thứ hai, được tập kết ở ngầm 12 thuộc tiểu khu 285 chuyển về Buôn Ya Wầm thuộc xã Ea Kiết, huyện Cư M’ga. Hướng thư ba, cũng là hướng chủ yếu, gỗ lậu được chở trực tiếp ra các xưởng chế biến lâm sản trên địa bàn huyện Ea Súp.

Theo tìm hiểu của chúng tôi, trên địa bàn huyện Ea Súp có 117 xưởng cưa và cơ sở chế biến đồ mộc dân dụng, riêng thị trấn huyện Ea Súp hiện có vài chục xưởng cưa lớn nhỏ. Bình quân mỗi đêm các xưởng này có thể xẻ cả nghìn khối gỗ. Gỗ lậu xẻ xong được hợp thức hóa giấy tờ rồi vô tư chở đi tiêu thụ. Một người dân sống lâu năm trên địa bàn cho biết: Mỗi đêm có hàng chục chiếc xe chở gỗ lớn nhỏ ùn ùn kéo từ trong rừng phòng hộ ra. Mỗi xe ít nhất cũng phải chở trên dưới 4m3, xe nhiều nhất có thể lên tới 7m3. Theo người dân phản ánh, nếu cứ để tình trạng này tiếp diễn trong vòng một vài năm nữa, thì những cánh rừng phòng hộ hồ Ea Súp thượng sẽ không còn, và khi đó nguy cơ hồ Ea Súp thượng khô cạn là khó tránh khỏi.

Gỗ lậu trong khu dân di cư tự do trong rừng Cư M’lan - nằm ở thượng nguồn hồ Ea Súp thượng

 

Trung tuần tháng 10 này, nhóm phóng viên chúng tôi đã thực hiện chuyến lội rừng, đi sâu vào vùng lõi của rừng phòng hộ hồ Ea Súp thượng, tận mắt thấy những cánh rừng tan hoang. Có những khu rừng bị phá trắng hai bên đường, cây bị đốn hạ chỉ còn trơ gốc và ngổn ngang cành ngọn. Càng bất ngờ hơn nữa là chúng tôi được tận mắt chứng kiến những chiếc xe chở đầy ắp gỗ từ từ bò ra khỏi rừng giữa “thanh thiên bạch nhật” đúng như người dân phản ánh. Hòa theo tiếng gầm rú của những con trâu sắt siêu trọng đó là tiếng cười giòn tan, đắc chí của đám lâm tặc khi đã "thắng" lớn.

Tiếp xúc với chúng tôi, một cán bộ Công ty lâm nghiệp Cư M’lan thổ lộ: Rừng ngày càng bị mất nhưng biết làm sao được, khi mà anh em thức đêm thức hôm bắt lâm tặc giữa trời mưa gió nhưng về đến công ty lâm tặc lại được thả ra làm cho anh em rất nản (!). Còn về vấn đề chế độ, anh cho biết thêm: “Hơn sáu tháng nay, anh em nhân viên chưa được nhận một đồng lương nào. Tiền xăng xe đi tuần rừng phải tự túc, có những người không chịu nổi đành làm đơn xin thôi việc và đang chờ công ty giải quyết chế độ (!)".

Xe chở gỗ lậu trong rừng phòng hộ hồ Ea Súp thượng

 

Hồ Ea Súp thượng được đầu tư xây dựng từ năm 2001 và đưa vào khai thác từ năm 2004, với tổng vốn đầu tư hơn 355 tỷ đồng, đây là công trình thủy lợi lớn thứ 2 ở Tây Nguyên, sau hồ Azun hạ (Gia Lai). Ngoài tưới tiêu nước cho hơn 10 nghìn ha cây trồng và phục vụ nước sinh hoạt cho người dân, hồ Ea Súp thượng còn tham gia cắt lũ cho vùng hạ lưu đầu nguồn sông Mê Kông. Vì vậy, việc bảo vệ những cánh rừng phòng hộ hồ Ea Súp thượng cần phải được coi trọng, không thể để rừng bị tàn phá trắng trợn như vậy. Bởi rừng phòng hộ hồ Ea Súp thượng bị mất, không chỉ thất thoát tài nguyên, mà còn có nguy cơ khiến hồ Ea Súp thượng trở thành “hồ chết”, khi ấy thiệt hại về kinh tế-xã hội sẽ khôn lường.

Thông qua bài viết này, chúng tôi đề nghị các cơ quan chức năng của tỉnh Đắc Lắc nhanh chóng vào cuộc nhằm cứu lấy những cánh rừng phòng hộ hồ Ea Súp thượng, bảo đảm tính ổn định và hữu ích của công trình thủy lợi lớn thứ hai ở Tây Nguyên.

Bài và ảnh: Hải Dương-Bình Định